Globalizimi: Roli i myslimanëve

Është thelbësore, në këtë kontekst, të shqyrtohet roli që Islami dhe Umeti Mysliman mund të luajnë në ndikimin dhe formimin e kursit të ardhshëm të globalizimit.

Globalizimi ofron një mundësi shumë të veçantë për Islamin dhe Umetin Mysliman. Islami me vlerat e tij themelore të Tehuidit- Njëshmërisë së Zotit dhe për pasojë unitetit të njerëzimit, të supremacisë së morals mbi materialin, të integrimit të shpirtërorës dhe të zakonshmes, angazhimit të tij të dominueshëm për drejtësinë, bamirësinë dhe dhembshurinë (el-adl ve el-ihsan) për të gjithë, dhe insistimin e tij për shura – konsultimin – si proces për marrjen e vendimeve në të gjitha nivelet, mund të ofrojë një kornizë për një globalizim të vërtetë që mund të jetë një bekim për njerëzimin.

Por kjo mund të bëhet një mundësi vetëm nëse Umeti Mysliman është i gatshëm të vlerësojë pozitat e tij të tanishme dhe të ndjekë një rrugë që është vërtetë përfaqësuese e ethosit Islam. Gjendja aktuale e Umetit Mysliman, është mjaft zhgënjyese.

Myslimanët mund të shfrytëzojnë këto mundësi vetëm nëse, nga njëra anë, ata luftojnë seriozisht për të kapërcyer dobësitë dhe mangësitë e tyre dhe, nga ana tjetër, ata hapin një dialog të rëndësishëm civilizues me pjesën tjetër të botës, veçanërisht me Perëndimin, si një ummet me mision. Siç thotë Kur’ani:

“Kështu Ne ju caktuam një komb të drejtë, që të bëheni dëshmitarë përmbi njerëzit, dhe që i Dërguari të jetë dëshmitar përmbi ju…” (2:143)

Nëse Myslimanët e ndjekin këtë mision me përkushtim dhe durim, atëherë premtimi i Allahut është shumë i qartë:

“Mos u dëshpëroni dhe mos u hidhëroni, sepse ju do t’i mposhtni ata nëse jeni (vërtet) besimtarë.” (3:139)

Premtimi i suksesit vjen me një kusht të qartë dhe ai është “in kuntum muminun” – nëse ju veproni si besimtarë të vërtetë. Dhe të jesh mumin (besimtar) nuk do të thotë thjesht të falesh pesë herë në ditë, të agjërosh në muajin e Ramazanit, të japësh Zekatin dhe ta shkosh në Haxh. Këto janë obligime dhe përbëjnë shtylla të fuqishme të forcës së një Myslimani, por namazi (salah) duhet të nxis njerëzit të luftojnë të keqen dhe të bëhet përfaqësues i drejtë i Islamit. Agjërimi duhet të zhvillojë te ata që e praktikojn agjërimin, shpirtin e vërtetë dhe dinamik të devotshmërisë, që është ndërgjegjësimi ndaj Allahut, kujdesi ndaj Allahut, disiplinimi i vetvetes dhe angazhimi për një jetë të dedikuar në plotësimin e idealeve Islam. Lëmosha e detyrueshme (zekati) është një ‘ibadet’ i rëndësishëm, por ai është i lidhur me një vizion të një shoqërie që ndan pasurinë, ku pasuria siguron mirëqenien e të gjithëve dhe mobilizimin e burimeve të ummetit për mirëqenien e njerëzimit. Haxhi në Qabe është një simbol i unitetit të Myslimanëve. Sot, miliona myslimanë vijnë për haxh nga çdo pjesë e botës, por ku është uniteti që mund të shfrytëzojë energjitë e tyre në drejtimin – urdhërimin e asaj që është e drejtë dhe ndalimin e asaj që është e gabuar – dhe të udhëheqin çështjet e shoqërisë njerëzore me drejtësi? Globalizimi mund të jetë një mundësi historike, nëse myslimanët mund të plotësojnë kushtin e Kur’anit: in kuntum muminun.

Nëse Myslimanët përpiqen sinqerisht, seriozisht dhe me guxim në rrugën e Allahut, ndihma dhe udhëzimi i Tij është i sigurt:

“Sa për ata që luftojnë për Ne, Ne me siguri do t’i udhëzojmë ata në rrugët tona, dhe, ja! Allahu është me të mirët.” (29:69)

Khurshid Ahmad

Globalizimi: MNC-të dhe TNC-të: Roli dhe ndikimi i tyre shoqëror dhe ekonomik në vendet pritëse

Në vitin 1994, Kevin Carter, një fotograf i pavarur nga Afrika e Jugut, bëri një fotografi tronditëse që tregon një vajzë sudaneze që po zvarritej drejt një qendre ushqimi, e cila ndodhej një kilometër larg. Po ashtu, në fotografi ishte një shqiponjë që priste që fëmija të vdiste që të mund ta hante.

Fotografia tronditi të gjithë botën. Askush nuk e di se çfarë ndodhi me fëmijën, duke përfshirë fotografin, i cili u largua nga vendi menjëherë pas kapjes së momentit. Fotografia fitoi çmimin Pulitzer dhe u botua në New York Times.

Tre muaj më vonë, Carter bëri vetëvrasje për shkak të depresionit.

Kjo është bota e sotme: Një ngjarje e trishtuar në Sudan, e kapur nga dikush që nuk ka asnjë lidhje me ata që janë përfshirë në ngjarje, dhe ai e shpërndan lajmin dhe imazhet e asaj ngjarjeje kudo në botë.

Njerëzit që jetojnë mijëra kilometra larg vendit të ngjarjes, e shohin, ndihen të trishtuar për të; disa madje kanë ndërmend të veprojnë, por nuk veprojnë.

Jeta është kaq e shpejtë, ngjarjet ndodhin aq shpejt dhe secili ka kaq shumë gjëra për të arritur në një periudhë kaq të shkurtër kohe, që na lejon të mendojmë pak për të tjerët. Po, ka njerëz që kanë nevojë për ne, për vëmendjen, ndihmën dhe mbështetjen tonë, por pastaj kemi objektivat tonë, afatet, ambiciet dhe interesat tona. Që të jemi në majë, duhet të ndjekim qëllimet tona personale, objektivat korporative, interesat kombëtare për këtë arsyje duhet të injorojmë disa fakte për të arritur disa objektiva.

Ky është mendimi i njeriut të sotëm që jeton në fshatin global dhe në epokën e globalizimit. Po! Ka variacione dhe gradë, ashtu siç ka mësues të shpejtë dhe të ngadaltë, por trendet po bëhen të njëjta në të gjithë botën. Më poshtë do të diskutojmë procesin e vazhdueshëm të globalizimit me theks në pyetjet në vijim: Çfarë është globalizimi dhe cilësia e tij? Kush janë palët e përfshira në këtë proces? A është procesi duke çuar në një botë më të mirë? A do të ndihmojë për të promovuar harmoni dhe integrim global, a do të ndihmojë për të zhvilluar të gjitha shoqëritë dhe vendet, në mënyrë që të eliminohet varfëria, uria, sëmundjet dhe të gjitha të këqijat me të cilat njerëzit përballen, apo do të zvogëlojë pabarazitë e të ardhurave që ekzistojnë?

Khalid Rahman

Globalizimi: Bekim apo mashtrim?

Parimet perëndimore të liberalizmit, kolonializmit, sekularizmit, nacionalizmit dhe kapitalizmit janë treguar të jenë kufizuara dhe rajonale si dhe racore, të bazuara në klasa dhe të orientuara nga kultura. Ato kanë dështuar të provojnë aftësinë e tyre për të ofruar mundësi të drejta dhe të barabarta për të gjithë qeniet njerëzore. Drejtësia dhe dhembshuria për të gjithë mbeten të paarritshme dhe të paprekshme.

Ndërsa disa dimensione pozitive dhe inovative të këtyre koncepteve dhe ideologjive nuk mund të mohohen, kufizimet dhe kontributet e tyre negative i tejkalojnë kontributet dhe potencialet e tyre pozitive. Rezultati është i pamohueshëm: globalizimi brenda kuadrit të këtyre koncepteve po krijon, dhe është i destinuar të krijojë, probleme ogurzeza dhe të përshkallëzojë situata serioze konfliktesh për njerëzimin në çdo pjesë të botës. Shekulli njëzet ka qenë shekulli më i përgjakshëm në histori. Ai dëshmoi rreth dyqind luftëra përfshirë dy Luftërat Botërore, duke rezultuar në vdekjen e mbi 100 milionë njerëzve dhe shkatërrimin e territoreve të mëdha anembanë botës. Më shumë nga e njëjta gjë nuk mund të sjellë asgjë tjetër përveçse më shumë fatalitet.

Nevojiten qëndrime dhe qasje të reja që janë vërtet universale, dhe të afta të ofrojnë liri dhe mundësi për të gjithë dhe të sigurojnë lojë të ndershme për të gjithë njerëzit dhe vendet e botës, pavarësisht nga besimet, kulturat, sistemet politike-ekonomike dhe pozicionet e tyre në çështjet botërore.

Demokracia është një virtyt i madh dhe një bekim i paçmuar për njerëzimin, por ajo mund të lulëzojë globalisht vetëm nëse ekziston hapësirë e vërtetë për pluralizëm, respekt për të drejtat e të gjithëve, përgjegjësi efektive për ata që janë të pandjeshëm ndaj kërkesave të ligjit dhe normave të vendosura, dhe barazi mundësish si për të dobëtit ashtu edhe për të fortët. Përndryshe, demokracia mbetet një formë pa substancë dhe mund të degjenerojë në një mashtrim dhe farsë.

Media dhe rrjedha e lirë e informacionit janë elementë kryesorë për një shoqëri të lirë; megjithatë, për shkak të nuancave monopoliste dhe manipulimeve, ato mund të shndërrohen në instrumente të egra të kontrollit të mendimit, manipulimit të mendjes dhe kolonizimit intelektual.

Edhe teknologjia është një bekim, por ajo gjithashtu mund të shndërrohet në një përbindësh, një mjet për nënshtrimin dhe zhdukjen e popujve të tjerë, moralisht, ushtarakisht dhe kulturalisht.

Globalizimi është një mundësi e madhe, por lojtarët më të dobët mund të bëhen lojtarë të vërtetë dhe të kapin mundësitë që ai ofron vetëm nëse ekziston një mënyrë e re të menduarita dhe një qasje e freskët që është universale dhe pluraliste, dhe që vihet në zbatim në kontekstin e një kuadri global që vendos supremacinë e ligjit dhe siguron barazinë e mundësive për të gjithë.

Khurshid Ahmad

Globalizimi, SHBA-ja dhe përdorimi global i dollarit

SHBA-ja mori dominimin si financuesi kryesor i botës me marrëveshjen e Bretton Woods në vitin 1944. Në mënyrë të thjeshtë, dollari amerikan u lidh me një sasi të caktuar ari, duke u bërë monedha udhëheqëse për sistemin financiar global. Ky sistem, i cili siguroi stabilitet dhe kontroll financiar në nivel botëror, u miratua nga të gjitha vendet si baza kryesore e rregullave financiare ndërkombëtare.

Më pas, në vitin 1971, SHBA-ja vendosi njëanshëm të dilte nga standardi i arit dhe të lejonte që dollari dhe monedhat e të gjitha vendeve të tjera të luhaten në tregjet botërore të parasë. Luhatja do të thoshte që kërkesa dhe oferta do të vendosnin vlerën e një monedhe ndaj një tjetre. Siç mund të pritej, dollari amerikan mbeti suprem.

Por SHBA-ja nuk kishte nevojë më për ari në bankën e saj qendrore në Nju Jork, dhe kjo do të thoshte që, për herë të parë në çështjet botërore, ajo nuk kishte nevojë të balanconte shpenzimet dhe të ardhurat e saj të parasë. Që nga viti 1971, kur një vend fitonte shumë dollarë amerikanë, departamenti i Thesarit i SHBA-së thjesht u ofronte atyre një Bond të Thesarit të SHBA dhe kështu këmbenin bondin për dollarët e tepruar. Vende të tjera, sigurisht, duhej të balanconin pagesat e tyre mes eksporteve dhe importeve, dhe nëse nuk e bënin këtë, ato detyroheshin të merrnin kredi me kushte shumë të pakëndshme.

SHBA-ja tani mund të shpenzonte nëpër botë shumë më tepër sesa fitonte nga eksportet e saj. Në fakt, ajo mund të përballonte të shkonte në luftë me çdo vend falë dollarëve, të cilët ky vend dhe vendet e tjera i kishin shpenzuar në pagesa për mallrat e importuara nga SHBA. Ne të gjithë po paguajmë për tepricën amerikane jashtë shtetit.

Në terma të thjeshtë, është si të fitonja 100 dollarë, të shpenzoja 150 dollarë, dhe pastaj të blija me një bond 50 dollarët e tepruar dhe t’i shpenzoja përsëri. Ky është një sistem jashtëzakonisht i veçantë, dhe mund të jetë pika e dobët e Perandorisë aktuale të SHBA-së, pasi ajo vazhdon të shpenzojë më shumë se sa fiton, duke e mbështetur këtë te borxhi që krijon.

Sistemi i financiar në një shkallë globale është, siç mund të pritet, i organizuar në interes të superfuqisë së kohës. Në fillim të shekullit të njëzet e një, ne kemi një situatë thellësisht të pasigurtë ku vetëm SHBA-ja është në gjendje të importojë shumë më tepër sesa eksporton dhe, për pasojë, të konsumojë shumë më tepër sesa prodhon. Disa vëzhgues të argumentojnë se ky është një përfitim i madh, pasi u lejon ekonomive më të dobëta të importojnë më shumë në ekonominë amerikane sesa do të ishte e mundur ndryshe. Këto argumente supozojnë se sistemi i financiar botëror do të mbetet gjithmonë siç është tani. Por, siç e kemi parë, nuk do të jetë gjithmonë kështu.

Nëse, për shembull, Kina, ose një grup vendesh, vendos të tregtojë në monedhën e vet, ato do të shisnin Bondet e Thesarit të SHBA dhe do të krijonin një kaos të menjëhershëm në ekonominë amerikane, dhe kështu mund të rrëzonin gjithë strukturën. Këto ide janë duke u shqyrtuar ndërsa po shkruaj.

Roger van Zwanenberg

Globalizimi dhe dominimi i financave

Akumulimi i kapitalit kërkon disa kushte themelore në nivel global. E para që do të trajtohet këtu është sistemi financiar botëror.

Fillimisht paundi, sterlina dhe pastaj dollari amerikan kanë dominuar sistemin botëror të tregtisë, i cili është si simbol ashtu edhe realitet i kontrollit hegjemonik. Kjo nuk është një çështje e komplikuar dhe duhet kuptuar qartë.

Në vitin 1844, britanikët krijuan bankën e parë qendrore botërore dhe sistemin e parë të monedhës ndërkombëtare. Në thelb, një kartëmonedh sterlinë mund të shkëmbehej me një sasi të caktuar ari. Ajo që kishte rëndësi ishte se Banka e Anglisë garantonte për çdo person që tregtonte me sterlina.

Kjo do të thoshte se Banka e Anglisë duhej të mbante rezerva të mjaftueshme ari, në mënyrë që, në rast krize, të kishte gjithmonë burime të mjaftueshme për të ruajtur besimin tek sterlina. Kjo nënkuptonte gjithashtu që tregtia e Britanisë, në përgjithësi, duhej të ishte me bilanc pozitiv: pra, të eksportonte më shumë sesa importonte, në mënyrë që të sigurohej një rrjedhë e vazhdueshme ari drejt bankës qendrore.

Rezultati për Britaninë ishte se ajo ishte pikërisht qendra e tregtisë botërore për njëqind vjet, ndërsa Londra u kthye në qendrën e tregjeve financiare botërore, duke sjell përfitime të mëdha financiare për shtresat drejtuese.

I gjithë ky ndërtim u shemb gjatë luftës së viteve 1914-1918. Lufta zgjati shumë më tepër dhe me intensitet më të madh se sa kishte imagjinuar kushdo, dhe nevojat e Britanisë për luftën u financuan me kredi nga amerikanët. Edhe pse Thesari Britanik u mundua shumë për të rikthyer standardin e artë në vitet 1920, Britania kishte humbur tashmë pozitën e saj dominuese. Lufta e kishte dobësuar atë për gjithmonë në terma të ambicies imperiale. Shtrirja shumë e madhe ushtarake shkatërroi për një kohë shumë të shkurtër një pozicion që dikur dukej i pathyeshëm.

Roger van Zwanenberg

Globalizimi dhe rëndësia e tij

Njerëzit, shoqëritë dhe ekonomitë po integrohen ndërsa distancat po zvogëlohen dhe mjetet e shpejta të komunikimit po e bëjnë lëvizjen e njerëzve, mallrave, kapitalit, informacionit dhe njohurive shumë më të lehtë. Kufijtë gjeografikë nuk janë më pengesë. Me këtë, kapaciteti për të ndikuar te njëri-tjetri është gjithashtu në rritje. Ndërsa globalizimi përfshin të gjitha sferat e jetës si: politika, ekonomia, teknologjia, arsimi, media dhe kultura, po ashtu është edhe kapaciteti i tij për të ndikuar jetën njerëzore. Ekonomia, megjithatë, ka pozicionin më të rëndësishëm në këto fusha. Ajo ka një ndikim të përgjithshëm në të gjitha sferat e jetës, si dhe është një forcë nxitëse pas gjithë procesit të globalizimit.

Edhe në institucionet globale si Kombet e Bashkuara, Banka Botërore dhe FMN-ja, roli i një vendi të caktuar dhe fuqia për të marrë vendime dhe për të ndikuar në to varet nga kontributi financiar që ky vend jep. Gjithashtu brenda shoqërive dhe shteteve, nuk është e mundur që një individ ose parti pa shumë kapital të marrë një pozicion udhëheqës dhe ta mbajë atë. Teknologjia dhe zhvillimi i saj, i lidhur me të gjitha fushat e jetës, gjithashtu kërkon shumë para. Si pasojë, janë individët dhe grupet ekonomisht të fuqishme në shtetet ekonomikisht të fuqishme që luajnë rolin kryesor në ndikimin e vendimmarrjes si brenda shteteve të tyre, ashtu edhe në nivel global, qoftë në politikë, konflikte dhe luftëra, apo zhvillim në sektorët shoqërorë si arsimi dhe shërbimet shëndetësore. Në globalizimin e sotëm, si pasojë, kapitali ka marrë rëndësinë më të madhe duke i dhënë një rol kryesor dhe krijuar interesat për ata që kanë sasi të mëdha kapitali. Kapitalistët janë gjithashtu përfituesit kryesorë të këtij procesi.

Nuk ka dyshim se, përveç disa prej shteteve më të pasura të botës, kompanitë shumëkombëshe (MNC) zotërojnë shumicën e kapitalit global dhe, për këtë arsye, janë lojtarët kryesorë në ekonominë globale. Dhe pasi këto MNC janë kryesisht të lidhura me të njëjtat shtete të pasura të botës, nuk ka asnjë konflikt të madh interesi mes tyre, përkundrazi ato forcojnë njëra-tjetrën në mbrojtjen e interesave të përbashkëta, duke sjellë harmoni në axhendat ekonomike, politike, sociale dhe kulturore që ndiqen në kuadër të globalizimit. Takimet e G8-së vendosin axhendën, ndërsa Forumi Ekonomik Botëror ofron mundësinë për MNC-të dhe liderët botërorë të ndërveprojnë dhe të zhvillojnë iniciativa për ta bërë axhendën operacionale. Kështu, forca kryesore pas globalizimit të sotëm është tregu (ekonomia). Është e rëndësishme në këtë kontekst të rishikohet roli i MNC-ve dhe TNC-ve, pasi ato janë mjetet më të rëndësishme të ekonomisë së tregut, sidomos kur globalizimi ka zvogëluar distancat dhe përparimet teknologjike kanë zgjeruar mundësitë e tregut në të gjithë globin. Ato janë katalizatorët pas procesit të globalizimit dhe ekonomisë së tregut, ato marrin përfitimet maksimale nga ky proces dhe interesat e tyre janë më të mëdha në ruajtjen e këtij trendi të globalizimit.

Khalid Rahman

Globalizimi dhe qasja universale

Ekonomia islame po i kushton gjithashtu vëmendje globalizimit dhe ndikimeve të tij të medha. Më parë fokusi ishte në ekonominë kombëtare. Si funksionon sistemi ekonomik islam në një ekonomi të mbyllur dhe si mund një vend të transformojë sistemin e tij fiskal dhe financiar në përputhje me Islamin, kanë qenë subjekt i një sasie të madhe studimesh. Tani po i kushtohet gjithnjë e më shumë vëmendje marrëdhënieve ekonomike ndërkombëtare. Sistemi financiar në çdo vend mysliman duhet të bashkëveprojë ngushtë me pjesën tjetër të botës pasi lëvizjet e kapitalit dhe fluksi i informacionit financiar janë jashtë kontrollit të qeverive kombëtare. Po ndihet nevoja për një qasje globale në reformimin e sistemeve financiare dhe monetare në mënyrë që ato të lirohen nga interesat dhe lojërat e fatit.

Shqetësimi në rritje ndaj ekonomisë kryesore, e cila dështoi të përballonte sfidën ekologjike dhe mjedisore, po ka gjithashtu disa ndikime në ekonominë islame. Ndërsa ekonomistët islam po i kushtojnë më shumë vëmendje çështjeve ekonomike globale, ata bëhen më të vetëdijshëm për faktin se i gjithë njerëzimi duhet të bashkohet për t’i trajtuar ato.

Rezultati i përgjithshëm ka qenë afërsimi i ekonomisë islame më drejt fokusimit në problemet praktike të ditës, me ato që përballet populli mysliman si dhe me ato që i përballet gjithë njerëzimi. Çështja nuk është që më të provohet se Islami ka një sistem ekonomik të ndryshëm nga kapitalizmi dhe socializmi. Kjo është një gjë e kaluar. Pastaj, shpjegimi i superioritetit të sistemit islam mbi sistemet e tjera nuk duket se është gjëja më e rëndësishme për të bërë kur pothuajse të gjitha vendet dhe komunitetet myslimane janë të mbushura me varfëri, papunësi, dallime, borxhe, etj. Kërkohet më shumë përfitim nga pjesëmarrja në kërkimin universal për mënyra të rikthimit të ekuilibrit ekologjik, parandaluar katastrofat mjedisore, zvogëluar konfliktet mes popujve dhe projektuar një sistem monetar dhe financiar të shëndoshë dhe të qëndrueshëm më të përshtatshëm për drejtësi dhe barazi. Është në projeksionin e mësimeve islame me potencialin për të kontribuar në këtë detyrë që mund të jetë e ardhmja e ekonomisë islame.

Njëkohësisht, ekonomistët islam duhet të promovojnë aplikimin e parimeve ekonomike islame në shoqëritë muslimane dhe të përdorin konceptet ekonomike islame për të krijuar një axhendë për reformën ekonomike islame për shtete muslimane specifike.

Edhe pse dy detyrat duken të ndara dhe të pavarura nga njëra-tjetra, ato në fakt janë ngushtë të lidhura me njëra-tjetrën. Së pari, vetëm në kontekstin e një qasjeje globale mund të krijohet një axhendë realiste për reformën dhe përparimin e çdo vendi musliman specifik. Së dyti, kontributi i ekonomisë islame në kërkimin universitar për zgjidhje të mundshme për problemet ekonomike të njeriut modern mund të jetë i besueshëm vetëm kur ekonomia islame të bëjë përparim të dukshëm në vendin e vet.

Harmonia dhe integrimi global

Thellimi i promovimit të harmoniës dhe integrimit global, duke shtuar një dimension moral në shoqëri dhe ekonomi në mbarë botën, mund të sjellë një kontribut të rëndësishëm. Nëse çdo vend përpiqet t’i shërbejë vetëm interesave të vet, çfarë mund të ndodhë? Ndoshta ndonje situatë si bombardimi i një vendi për të kontrolluar burimet e tij të naftës dhe për të përdorur të ardhurat nga nafta e atij vendi për të marrë kontrata për rindërtimin e tij që është shkatërruar qëllimisht dhe pa mëshirë.

Theksi që po i vihet tani promovimit të zhvillimit të të gjitha shteteve për të eleminuar varfërinë dhe minimizuar papunësinë është shumë i mirëpritur. Megjithatë, norma e kursimeve në mbarë botën ka rënë ndjeshëm në çdo vend, si në ato të zhvilluara ashtu dhe në ato në zhvillim. Kjo nuk do të thotë se rënia e normës së kursimeve është shkaku i vetëm i papunësisë. Megjithatë, është një nga shkaqet kryesore. Nëse norma e kursimeve rritet, mund të jetë e mundur të nxisim investimet pa krijuar presione inflacioniste. Kjo duhet t’i ndihmojë të gjitha vendet në mbarë botën të rrisin punësimin dhe të minimizojnë krimin, tensionet dhe pasigurinë sociale. Është dimensioni moral që mund të na ndihmojë ta arrijmë këtë. Nëse vazhdojmë me theksin e tepërt aktual në shërbimin e interesave të vetes dhe injorojmë rolin e vlerave morale në shpërndarjen dhe alokimin e burimeve, atëherë krimi, tensionet dhe pasiguria sociale do të vazhdojnë të rriten pa pushim.

Futja e një dimensioni moral është gjithashtu jashtëzakonisht erëndësishme për promovimin e harmoniës familjare dhe shoqërore. Pa këtë, siç u theksua më herët, as tregu, as shoqëria dhe as qeveria nuk mund të funksionojnë efektivisht. Nëse anëtarët e familjes nuk janë të gatshëm të sakrifikojnë për njëri-tjetrin, familja nuk mund të mbetet e integruar. Këtë mund ta shohim të ndodhë në botën perëndimore, në mënyrë të ndjeshme më shumë se në vendet e tjera. Francis Fukuyama e përmend këtë fenomen si “shkatërrimin e madh” në librin e tij, The End of Order (1997). Nëse familjet bëhen të çintegruara, atëherë fëmijët nuk janë në gjendje të marrin dashurinë dhe afeksionin dhe llojin e edukatës që të dy prindërit mund t’u ofrojnë fëmijëve të tyre. Statistikat tregojnë se fëmijët nga familje të prishura nuk janë në gjendje të përfundojnë shkollën dhe, nëse e përfundojnë shkollën, nuk janë në gjendje të mbarojnë kolegjin dhe universitetin. Kështu, nëse cilësia e elementit njerëzor bie në çdo shoqëri, ajo shoqëri mund të mos jetë në gjendje të bëjë një përparim të rëndësishëm në zhvillim, pa përmendur realizimin e dëshirës për të arritur ose ruajtur supremacinë në fushat e shkencës dhe teknologjisë.

Një sërë faktorësh, ekonomikë, moralë, shoqërorë, psikologjikë, politikë dhe historikë, ndikojnë në alokimin dhe shpërndarjen e burimeve, që është shqetësimi kryesor i ekonomisë. Prandaj, është një gabim të merren parasysh vetëm variablat ekonomikë dhe të injorohen variablat e tjerë. Nga të gjithë këto variabla, ato moralë janë të veçantë për rëndësinë e tyre për shkak të ndikimit të konsiderueshëm që kanë në sjelljen njerëzore në përgjithësi dhe shijet dhe preferencat në veçanti.

Nëse kërkohet mirëqenia e të gjithë njerëzve pavarësisht nga mungesa relative e burimeve, atëherë nuk ka asnjë mundësi tjetër përveçse të injektohet një dimension moral në ekonomi dhe gjithashtu të adoptohet një analizë multidisiplinare. Qasja aktuale sekulare, bashkë me theksin kryesor vetëm në variablat ekonomikë, mund të mos na ndihmojë të realizojmë qëllimin e sigurimit të mirëqenies për të gjithë. Kjo përfshin mirëqenien e madhe të kafshëve, zogjve dhe insekteve. Këta përbëjnë një pjesë thelbësore të një mjedisi të shëndetshëm dhe kujdesi për ta është thelbësor për realizimin e mirëqenies njerëzore.

Umer Chapra

Përcaktimi i prioriteteve të kërkimit

Ekonomia islame filloi me studime të përgjithshme mbi sistemin dhe filozofinë ekonomike të Islamit. Me kalimin e kohës, u shfaqën prioritete të reja në kërkimin e kësaj fushe. Nga fundi i viteve shtatëdhjetë, teoria e ekonomisë islame, e dalluar nga shkencat e tjera islame dhe nga ekonomia, i kishte përcaktuar prioritetet e saj. Nuk mund të mohohej fakti se institucionet financiare islame ishin në krye të agjendës së saj.

Më pas erdhi mësimi i ekonomisë islame. Në fakt, kjo ishte një përpjekje për t’i sjellë në praktikë idetë e përmendura në punimet e përgjithshme të sipërpërmendura. Për ta bërë këtë, këto ide u riorganizuan sipas renditjes konvencionale të ekonomisë: konsumi, prodhimi, shkëmbimi, shpërndarja, financat publike, zhvillimi, etj. Deri në fund të viteve shtatëdhjetë shumica e universiteteve në botën arabe dhe islame po jepnin disa kurse në ekonomi islame. Këto u ndoqën nga disa universitete perëndimore në vitet tetëdhjetë.

Së bashku me mësimin realizohej edhe kërkimi shkencor. Dhjetëra disertacione doktorature u shkruan në universitetet perëndimore mbi tema që varionin nga doktrinat ekonomike islame, te sistemi ekonomik islam dhe bankimi islam. Numri i disertacioneve të prodhuara në vendet arabe dhe islame do të ishte shumë herë më i madh.

Ky ishte një zhvillim me rëndësi të madhe në teorinë e ekonomisë islame. Ashtu si praktika e bankimit islam po ofronte tani reagime për teorinë e bankimit islam (që i parapriu praktikës), po ashtu mësimdhënia dhe kërkimi ndihmonin në përsosjen e koncepteve dhe një formulim më të mirë të parimeve. Për herë të parë teoria dhe praktika ishin në gjendje jo vetëm të forconin njëra-tjetrën, por edhe të sillnin ndryshime të rëndësishme te njëra-tjetra. Shembulli më i spikatur është futja e murabahah në fund të viteve shtatëdhjetë, në një proces që më parë mendohej të bazohej kryesisht në mudarabah.

Tregtia e lirë: Një formë imperializmi

Tregtia dhe investimi jashtë vendit janë shtylla kryesore të panteonit imperial, gurë themel të grumbullimit kapitalist në shkallë botërore. Vendet dominuese imperialiste gjithmonë kanë argumentuar se tregtia e lirë është në interes të të gjithëve dhe, brenda mundësive të tyre, i kanë imponuar këto ide mbi ekonomitë më të cenueshme. Mendimi im është se këto argumente janë të rreme dhe dihet që janë të rreme. Megjithatë, institucionet më të fuqishme sot po i shtyjnë përpara këto argumente.

Të gjitha fuqitë e mëdha sot e kanë zhvilluar bazën e tyre industriale pas mureve tarifore, pa përjashtim. Japonezët u shkëputën nga bota e tregtisë dhe fuqitë imperialiste në vitet 1860 për katër dekada, amerikanët kishin avantazhin të zhvillonin industrinë e tyre në vend për shkak të kostos së transportit përtej Atlantikut dhe nuk i hapën kufijtë për tregtinë e lirë deri në vitin 1945, gjermanët u mbrojtën në mënyrë të vetëdijshme pas bashkimit në vitet 1870, dhe kështu me radhë. Gjermanët dhe amerikanët kishin teoricienët e tyre, Frederick List dhe Daniel Raymond, që në atë kohë argumentonin për barriera mbrojtëse.

Është vërtet shumë e thjeshtë: vendet kryesore fillojnë të promovojnë tregtinë e lirë kur industritë e tyre përdorin teknologjinë më të përparuar dhe industritë e vendeve më të dobëta nuk mund të konkurrojnë.

Argumentet janë haptazi hipokrite. Si BE-ja ashtu edhe SHBA-ja kanë dështuar të kalojnë në tregti të lirë për produktet bujqësore, ndërkohë që shumë ekonomi më të dobëta janë detyruar të ndjekin këtë rrugë.

Sot, organizatat ndërkombëtare më të fuqishme, Banka Botërore, FMN-ja dhe OBT-ja, të gjitha mbështesin argumentet për tregtinë e lirë. Këto institucione kanë forcë pas tyre. Pasi një vend has vështirësi me bilancin e pagesave, politikat e tyre të huadhënies varen nga hapja e vendeve më të dobëta ndaj tregtisë së lirë.

Dëshmia është e qartë. Argumenti paraqitet kështu: nëse e hapni ekonominë tuaj për tregti të lirë, ajo do të rritet. Në vitet 1960 dhe 1970, kur shumica e vendeve ende përdornin shumë forma të proteksionizmit, ekonomia botërore u rrit me 3 për qind dhe të gjitha rajonet e botës u rritën me 2 deri në 3 për qind.

Në vitet 1980 dhe 1990, kur politikat e tregtisë së lirë filluan të ndikojnë, rritja botërore ra në përgjithësi në 2 për qind dhe rajonet më të dobëta të botës po binin edhe më shumë prapa. Amerika Latine po rritej me 0.6 për qind, kontinenti afrikan me -0.7 për qind, dhe Lindja e Mesme me -0.2 për qind. Tregtia e lirë ishte katasrofale për shumë vende dhe rajone më të dobëta të botës.

Argumenti për tregtinë e lirë do të vazhdojë të na shoqërojë për shumë vite në të ardhmen. Këto argumente janë me rëndësi botërore. Nuk është për t’u habitur që gjatë tre dekadave të fundit vendi më i suksesshëm në termat e rritjes vjetore të rregullt ka qenë Kina. aPo aq pak për t’u çuditur është fakti që Kina ka pasur një bilanc pozitiv të pagesave dhe, për këtë arsye, nuk ka qenë nën presion për të hapur kufijtë e saj dhe nuk ka ndjekur parimet e fuqive të mëdha imperialiste të kohës.

Së fundmi, le të flasim për të Drejtat e Pronësisë Intelektuale të Lidhura me Tregtinë (TRIPs), që janë fjalë për fjalë një formë e re prone. Do të vini re që në fillim të këtij dokumenti ka një njoftim për të drejtën e autorit që më jep mua, autorit, pronësinë mbi dokumentin, të cilën më pas i jap leje të tjerëve ta printojnë dhe ta shesin ose ta japin falas. Shkrimtarët prej kohësh janë njohur nga ligjet e patentave në mbarë botën.

Ligjet e patentave tani janë zgjeruar në mënyrë të konsiderueshme për të mbuluar botën digjitale, duke mbrojtur industrinë digjitale. Nuk supozohet të huazoni apo të dhuroni softuer që keni blerë. Sigurisht që nuk supozohet ta shisni atë. Natyrisht, TRIPs ka bërë që një numër i madh njerëzish të veprojnë në mënyrë të paligjshme dhe është krijuar për të monopolizuar prodhimin e botës digjitale. Dhe, për ta bërë edhe më keq, monopoli në botën mjekësore, medikamentet, po vjen menjëherë pas. Këto industri janë kryesisht amerikane.

Tregtia e lirë është për të varfrit; të pasurit monopolizojnë kur gjejnë se është në interesin e tyre, siç ilustron qartë TRIPs.

Roger van Zwanenberg

1...151617...706 Faqja 16 nga 706

Ekonomia Islame

Globalizimi: Roli i myslimanëve

Globalizimi: MNC-të dhe TNC-të: Roli dhe ndikimi i tyre shoqëror dhe ekonomik në vendet pritëse

Globalizimi: Bekim apo mashtrim?

Globalizimi, SHBA-ja dhe përdorimi global i dollarit

Globalizimi dhe dominimi i financave

Globalizimi dhe rëndësia e tij

Globalizimi dhe qasja universale

Harmonia dhe integrimi global

Përcaktimi i prioriteteve të kërkimit

Tregtia e lirë: Një formë imperializmi

Moti

Na ndiq

Moti