Rrjetet sociale rrisin rrezikun e depresionit te të rinjtë

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), rreth 280 milionë njerëz në mbarë botën vuajnë nga depresioni. Prandaj mund të themi se është një çrregullim i përhapur në të gjithë botën me një përqindje prej 3.8% të popullsisë së përgjithshme nga të cilat midis 5% dhe 5.7% janë të rritur mbi 60 vjeç. Studiuesit nga disiplina të ndryshme duke u përpjekur të kuptojnë prevalencën e këtij çrregullimi kanë zbuluar se rrjetet sociale dhe përdorimi i tyre mund të jenë një faktor i rëndësishëm rreziku .

Sipas një studimi të botuar në Journal of Social and Clinical Psychology u zbulua se sa më pak njerëz përdornin mediat sociale aq më pak të dëshpëruar dhe të vetmuar ndiheshin.

Hulumtimet e fundit kanë zbuluar se njerëzit që përdorin vazhdimisht rrjetet sociale kanë më shumë gjasa të zhvillojnë depresion brenda gjashtë muajve pavarësisht nga personaliteti i tyre.

Përdorimi i rrjeteve sociale lidhet me depresionin dhe studimet kanë nxjerrë në pah se si tiparet e personalitetit mund të ndërveprojnë me dy elementët është rritur ndjeshëm. Shpjegimi pas kësaj lidhjeje është se njerëzit kanë më shumë gjasa të krahasojnë veten me të tjerët që duket se po e jetojnë jetën e tyre më mirë . Kjo ngjall pakënaqësi, vetëbesim të ulët dhe probleme të tjera që lidhen me vetë imazhin dhe vetë konceptin.

Sa ishte mosha mesatare e të martuarve në Kosovë gjatë vitit 2021 ?!

Agjencia e Statistikave të Kosovës (ASK), ka publikuar këtë të premte raportin për “Gratë dhe Burrat në Kosovë”, për vitet 2020/2021.

Të dhënat statistikore që janë paraqitur në këtë publikim sipas ASK-së, janë afatgjate dhe me analiza të shkurtra, të cilat pasqyrojnë situatën gjinore në Kosovë, sipas sektorëve të jetës ekonomike dhe sociale.

“Për përgatitjen e këtij publikimi janë përdorur të gjitha burimet e të dhënave të disponueshme, që ofrojnë informacion të plotë statistikor për të ndihmuar në perceptimin e situatës gjinore”, thuhet në komunikatën për media.

Tutje, ASK-ja thotë se informacionet statistikore që janë paraqitur në publikimin “Gratë dhe Burrat në Kosovë 2020/2021”, paraqesin disa fakte të rëndësishme për disa indikatorë: Koeficienti i maskulinitetit ishte 107.9 për meshkuj dhe 100 për femra (më i lartë se raporti i përgjithshëm i raportit gjinor të popullsisë).

Mosha mesatare e të martuarve për vitin 2021 ishte 29 vjeç: 27 vjeç për gra dhe 30 vjeç për burra.

Po ashtu, bëhet e ditur se të dhënat e fertilitetit kanë rënë, krahasuar me vitet e mëparshme nga tre fëmijë për një grua në 2003, në dy fëmijë për një grua në vitin 2020.

Ndërsa, shkalla e punësimit te gratë ishte 14.1%, ndërsa te burrat 42.8%; dhe shkalla e papunësisë për vitin 2020 për gratë ishte 32.3% kundrejt 23.5% të burrave./telegrafi/

ILO: Dhuna në punë është shumë e përhapur – rreth 18 për qind përjetuan fyerje, ngacmim ose frikësim

Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO) është ankuar këto ditë shumë qartë për dhunën dhe ngacmimin e përhapur në punë.

Në një anketë të bërë me punonjës nga shumë vende të botës, pothuajse 23 për qind prej tyre deklaruan se ishin sulmuar psikologjikisht, fizikisht ose seksualisht në vendin e punës.

Sipas studimit, të cilin organizata speciale e OKB-së e përgatiti së bashku me fondacionin shkencor britanik Lloyd’s Register Foundation dhe institutin e kërkimit të opinionit Gallup, vetëm gjysma e viktimave i ka treguar dikujt për këto gjëra – pra i kanë treguar grave apo burrave të tyre. Të tjerët mendonin se ishte një “humbje kohe” nëse merrem më tej me këto akte ose kishin frikë për reputacionin e tyre në vendin e punës dhe në shoqëri.

Forma më e shpeshtë e sulmeve ishte dhuna psikologjike dhe ngacmimi seksual. Rreth 18 për qind e të anketuarve përjetuan fyerje, ngacmim ose frikësim. Dhuna fizike, si rrahja apo përshtyrja, u rendit në vendin e dytë me 8.5 për qind. Rreth 6 për qind raportuan sulme seksuale, duke filluar me komente dhe fjalë të turpshme.

“E dhimbshme”

Më shumë se tre nga pesë viktima raportuan se kishin përjetuar në mënyrë të përsëritur sulme dhe ngacmime të ngjashme në punë.

“Është e dhimbshme të mësosh se njerëzit përballen me dhunë dhe ngacmime jo vetëm një herë, por disa herë në jetën e tyre të punës”, tha zëvendësdrejtoresha e përgjithshme e ILO-s, Manuela Tomei në Gjenevë.

Studimi bazohet në anketat e kryera në vitin 2021 me gati 75 mijë punonjës të moshës 15 vjeç e më shumë. Anketa është kryer në 121 vende dhe rajone të ndryshme të botës.

ILO thekson se ky është sondazhi i parë i këtij lloji, me përmasa kaq të mëdha./deutsche-welle/

Ekonomia e Perandorisë Romake

Ekonomia e Perandorisë Romake karakterizohej nga bujqësia dhe tregtia si aktivitetet kryesore. Në këmbim të zotërimit dhe shfrytëzimit të tokës, popullsia paguante taksa ndaj shtetit.

Në këtë artikull do të shohim shkurtimisht se cilat ishin karakteristikat kryesore të ekonomisë së Perandorisë Romake. Konkretisht do të merremi me pikat e mëposhtme:

Roli i shtetit.
Minierave.
Veprimtaritë bujqësore.
Artizanatit.
Tregtia.

Roli i shtetit në ekonominë e Perandorisë Romake

Ndërhyrja e shtetit në veprimtarinë ekonomike nuk ishte shumë e zakonshme, ndaj lejohej konkurrenca e lirë. Mund të kishte ndërhyrje nga shteti vetëm nëse e kërkonin nevojat publike.

Llogaritë publike të Romës së Lashtë financoheshin rrënjësisht nëpërmjet taksave direkte, duke paguar haraç që varionin nga 5% në 10% të të ardhurave. Ndërsa është e vërtetë, kishte edhe taksa indirekte për trashëgiminë, skllevër, lojëra gladiatoriale dhe për importin e sendeve luksoze. Po kështu, minierat e arit, argjendit dhe bakrit ishin gjithashtu një burim i rëndësishëm të ardhurash për Romën.

Në kapitullin mbi shpenzimet publike gjejmë se Romës i duhej të mbante një ushtri të madhe për të ruajtur territorin e saj të gjerë. Kështu, një pjesë e rëndësishme e shpenzimeve ishte e destinuar për mirëmbajtjen e ushtrisë. Gjithashtu aparati burokratik i shtetit mori një pjesë të mirë të shpenzimeve, pa harruar fondet e përdorura për mirëmbajtjen e rrugëve, postave dhe shpenzimet e pallatit.

Në rast se plebs ose ushtarët kishin nevojë për ndihmë financiare, jepeshin disa përjashtime nga taksat ose bëheshin donacione.

Minierat në Romën e Lashtë

Aktiviteti minerar kishte një rëndësi të madhe si burim burimesh për Romën e Lashtë. Kështu, nga Galia përftohej hekuri, ndërsa minierat e Britanisë siguronin bakër dhe minierat e Pangeos (Greqi) ofronin ar.

Mermeri është marrë nga minierat e ishullit Paros dhe Pentelic, tregtia e të cilit shtrihej nga Greqia deri në Gadishullin Iberik. Nga ana tjetër, nga Azia e Vogël përftohej ari, argjendi, bakri dhe hekuri, ndërsa minierat e Egjiptit siguronin porfirin dhe mermerin e nevojshëm për ndërtimin e skulpturave.

Ndërsa minierat më fitimprurëse mbetën në duart e shtetit, ato më pak produktive jepeshin me qira. Prandaj, ata që i shfrytëzonin duhej t’i paguanin Romës një kanun. Ata që shfrytëzonin minierat ishin të lirë të zgjidhnin midis punës së lirë dhe punës së skllevërve.

Veprimtaritë bujqësore

Në ekonominë e Romës së lashtë, bujqësia vlerësohej si një veprimtari prestigjioze, pasi ky qytetërim kishte si origjinë një shoqëri bujqësore dhe blegtorale.

Patricët, ashtu si elita sociale, kishin vila luksoze dhe shfrytëzonin sipërfaqe të mëdha toke ose prona të mëdha. Ndërkaq, skllevërit kryenin punë në arë, ku prodhoheshin ushqime të ndryshme. Këto produkte, duke qenë të prishshme, transportoheshin çdo ditë në tregje.

Kishte edhe fermerë të vegjël që zotëronin prona të vogla ose që jepnin toka me qira patricëve. Në këmbim, fermerët e vegjël të lirë u jepnin një pjesë të të korrave patricëve.

Artizanat

Prodhimi artizanal ishte shumë i larmishëm dhe praktikisht e gjithë puna e ndërtimit vendas iu besua zejtarëve të qytetit.

Për më tepër, artizanët përdornin lëndë të para lokale për punën e tyre. Kështu, profesionet si marangozët, farkëtarët dhe gratë që endeshin në tezgjah luanin një rol të rëndësishëm në ekonominë e Perandorisë Romake.

Duke qenë një prodhim artizanal, prodhimi masiv përdorej rrallë. Vetëm në raste të caktuara, si tekstilet, qeramika apo qelqi, mund të prodhohej në shkallë të gjerë.

Qytetet e Azisë së Vogël ishin në ballë në artizanatin e tekstilit dhe ngjyrosjes, pa harruar zonat e Lindjes së Mesme si Bejruti, Tiro, Byblos, Tiberias dhe Palestina, të cilat, në gamën e tyre të gjerë të tekstileve, i shtuan mëndafsh nga Kina.

Për sa i përket prodhimit të ilaçeve dhe parfumeve, u dalluan qytetet egjiptiane të Aleksandrisë dhe Tebës. Pikërisht edhe nga Egjipti, Roma furnizohej me papirus.

Tregtisë

Në kohën e Perandorisë Romake, niveli më i lartë i trafikut tregtar zhvillohej brenda kufijve të vetë Perandorisë.

Për të lehtësuar lëvizjen e mallrave u ngritën rrugë dhe u siguruan harta dhe udhërrëfyes. Nga ana tjetër, transporti detar lejonte lëvizjen e ngarkesave të rëndësishme të mallrave. Kështu, anijet më të mëdha të kohës, nuk arritën të transportonin ngarkesa mbi 150 tonë.

Porti i Ostias ishte jetik për ekonominë e Perandorisë Romake, ndërsa, në Lindje, porti i Aleksandrisë ishte më i rëndësishmi. Duke pasur parasysh rëndësinë tregtare të porteve, shteti kreu punë të rëndësishme për përmirësimin e tyre. Në këtë kuptim, portet ishin të pajisura me fare dhe magazina.

Pikërisht aktiviteti i porteve nënkuptonte nevojën për punë dhe shërbime plotësuese si ato të varkatarëve, marangozëve dhe punëtorëve të litarit. Këta profesionistë erdhën për të krijuar shoqata të quajtura kolegji , të gjitha me qëllim të mbrojtjes së interesave të tyre.

Disa muaj, kushtet e këqija atmosferike, e detyruan tregtinë të ndalonte. Ishte ai që njihej si “det i mbyllur”. Për të promovuar sigurinë e tregtisë detare, autorizohej vetëm tregtia bregdetare, ku anija lundronte afër bregut.

Bilanci tregtar ishte i mangët për Perandorinë Romake, pasi importonte sende luksi si fildish, erëza, pomada, kafshë ekzotike, mëndafsh dhe gurë të çmuar. E gjithë kjo kërkonte pagesa me ar dhe argjend. Këto lloj importesh ishin të dëmshme për ekonominë e Perandorisë Romake./definebusinessterms/

Më shumë orë pune nuk përkthehen në performancë më të mirë

Një ditë e gjatë në punë përkeqëson shëndetin fizik dhe emocional. Kjo është arsyeja pse java e punës 4 ditore del si një propozim i mirëpritur nga shumica. Në këtë kuadër lindi ideja e miratimit të javës 4 ditore të punës. Por a është vërtet e realizueshme?

Ka nga ata që mendojnë se ky reduktim i ditës së punës do të sillte humbje të mëdha për kompanitë prandaj do të ishte më mirë të mos miratohej pavarësisht përfitimeve për punëtorin.

Megjithatë, disa të dhëna sugjerojnë të kundërtën. Së pari, sepse përparimet teknologjike i bëjnë disa punë më pak të nevojshme së dyti sepse më shumë orë pune nuk përkthehen në performancë më të mirë. Kushtet e punës ndryshojnë sipas pozicionit dhe profesionit që kryen çdo person.

Nuk ka pasur pothuajse asnjë ndryshim apo përparim që nga prezantimi i këtij modeli shekuj më parë. Paralelisht, janë evidentuar mangësi dhe ndikime negative. Kështu java katërditore e punës shfaqet si një ide alternative që mund të përfitojë shëndetin, mirëqenien dhe cilësinë e jetës së popullatës.

Edhe pse shumë orë shpenzohen në punë, performanca është larg nga optimale në modelin aktual të punësimit. Ne jemi vërtet produktivë vetëm për tre orë në ditë ndërsa pjesën tjetër të kohës ia kushtojmë shpërqendrimeve dhe pushimeve.

Në dritën e kësaj, del se ne investojmë një pjesë të madhe të energjive tona në detyra dhe aktivitete joproduktive. Kështu, java e punës katër orëshe propozon të punosh më pak, por më të zgjuar .

Ky reduktim do të vepronte si një stimul dhe motivim për të shfrytëzuar orët e punës në mënyrë që të keni kohë për të kryer të gjitha detyrat dhe për të përfunduar projektet.

A do të miratohet java e punës 4 ditore?

Disa kompani kanë zgjedhur tashmë të reduktojnë orët e punës për punonjësit e tyre duke eliminuar punën e një dite ose duke dedikuar më pak orë çdo ditë. Në mënyrë të ngjashme, disa vende e kanë miratuar këtë propozim duke marrë rezultate pozitive për sa i përket shëndetit dhe cilësisë së jetës. Nëse mund të adoptoni javën e punës 4 ditore varet pjesërisht nga lloji i biznesit dhe mbi të gjitha nga gatishmëria juaj për të bërë ndryshime kaq të rëndësishme./lamenteemeravigliosa/

Zheng He: muslimani që ishte eksploruesi më i madh i Kinës

Kur njerëzit mendojnë për eksplorues të mëdhenj, zakonisht u kujtohen emra si: Marco Polo, Ibn Battuta, Evlija Celebi, Christopher Columbus, etj. …Por shumë njerëz nuk dinë për një nga studiuesit më interesantë dhe më me ndikim të të gjitha kohërave. Në Kinë, ai është i njohur, ndonëse jo gjithmonë: është Zheng He, një musliman që u bë admiral, eksploruesi dhe diplomati më i madh i Kinës.

Origjina

Zheng He ka lindur në vitin 1371 në rajonin jugor kinez të Yunnan në një familje Hui (një grup etnik kinezo-musliman). Emri i tij i lindjes ishte Ma He. Në Kinë, emri i familjes shqiptohet së pari, i ndjekur nga emri i dhënë. “Ma” njihet në Kinë si një shkurtim për “Muhamed”, që tregon trashëgiminë muslimane të Zheng-ut. Babai i tij, si dhe gjyshi i tij, mundën të udhëtonin në Mekë dhe të kryenin Haxhin, kështu që Zheng He vinte nga një familje muslimane që praktikonte Islamin.

Ndërsa ishte i ri, qyteti i tij u vizitua nga ushtria e dinastisë Ming. Ai u kap dhe u deportua në kryeqytetin Nanjing, ku shërbeu në shtëpinë perandorake. Pavarësisht nga pozita e shtypur dhe e vështirë në të cilën ndodhej, Zheng He u miqësua me një nga princat, Zhu Di, dhe kur u bë perandor, Zheng He u ngrit në postet më të larta në qeveri. Në atë kohë iu dha edhe titulli i nderit “Zheng” dhe u bë i njohur si Zheng He.

Ekspeditat

Në 1405, perandori Zhu Di vendosi të dërgonte një flotë të madhe anijesh për të eksploruar dhe tregti me pjesën tjetër të botës, dhe ai zgjodhi Zheng He për të udhëhequr këtë ekspeditë. Kjo ekspeditë ishte tejet e madhe, me një total, rreth 30,000 marinarë të punësuar në çdo udhëtim, me Zheng He në komandën e të gjithëve. Midis viteve 1405- 1433, Zheng He udhëhoqi 7 ekspedita që shkuan në Malajzinë e sotme, Indonezi, Tajlandë, Indi, Sri Lanka, Iran, Oman, Jemen, Arabinë Saudite, Somali, Kenia dhe shumë vende të tjera. Ndoshta ishte në një nga këto udhëtime që Zheng Ai mundi të shkonte në Mekë dhe të kryente Haxhin.

Zheng He nuk ishte i vetmi musliman në këto ekspedita. Shumë nga këshilltarët e tij ishin gjithashtu muslimanë kinezë, si Ma Huan, një përkthyes arabisht-folës, i cili ishte në gjendje të bisedonte me muslimanët që takonin në këto udhëtime. Ai shkroi gjithashtu një raport nga udhëtimet e tij të quajtur Jing-jai Sheng-lan, i cili sot është një burim i rëndësishëm për të kuptuar shoqëritë e shekullit të 15-të në mjedisin e Oqeanit Indian.

Shikimi i këtyre ekspeditave ishte sigurisht një ngjarje që njerëzit nuk e harronin lehtë. Anijet që komandonte Zheng He ishin mbi 120 metra të gjata, shumë herë më të mëdha se anijet e Kolombit që ai lundronte përtej Atlantikut. Për qindra vjet, njerëzit mendonin se përmasat gjigante të këtyre anijeve ishin të ekzagjeruara.

Megjithatë, dëshmitë arkeologjike nga kantieri ku ato u ndërtuan në lumin Yangtze dëshmojnë se këto anije ishin në fakt edhe më të mëdha se fushat moderne të futbollit.

Kudo që lundronin, ata gëzuan respektin (dhe ndonjëherë edhe frikën) e popullsisë vendase, e cila i bënte ndereperandorit kinez. Për shkak të këtyre lavdërimeve dhe tregtisë me të gjithë njerëzit që takuan, Zheng He ishte në gjendje të lundronte përsëri në Kinë me mallra shumë ekzotike si fildishi, devetë, ari, madje edhe gjirafat nga Afrika. Ekspedita i dërgoi një mesazh botës: “Kina është një superfuqi ekonomike dhe politike”

Përhapja e Islamit

Efektet e kësaj flote të madhe të komanduar nga Zheng He nuk ishin vetëm ekonomike dhe politike. Ai dhe këshilltarët e tij muslimanë e promovuan rregullisht Islamin kudo që udhëtonin. Në ishujt indonezianë Java, Sumatra, Borene dhe të tjerë, Zheng He kishte gjetur tashmë komunitete të vogla muslimanësh. Islami filloi të përhapet në Azinë Juglindore disa qindra vjet më parë përmes tregtarëve nga Arabia dhe India. Zheng He mbështeti në mënyrë aktive përhapjen dhe rritjen e vazhdueshme të Islamit në këto zona.

Zheng He krijoi një komunitet kinezo-musliman në Palembang, si dhe përgjatë Java-a, Gadishullit Malajz dhe Filipineve. Këto komunitete përhapën Islamin te popullata vendase dhe luajtën një rol të rëndësishëm në përhapjen e Islamit në zonë. Flota ndërtoi xhami dhe ofroi shërbime të tjera sociale që do t’i duheshin komunitetit lokal musliman.

Edhe pas vdekjes së Zheng Hei në 1433. muslimanë të tjerë kinezë vazhduan punën e tij në Azinë Juglindore, duke përhapur Islamin. Tregtarët muslimanë kinezë në Azinë Juglindore u inkurajuan të martoheshin dhe të asimiloheshin me popullsinë vendase në ishuj si dhe në Gadishullin Malajz. Kjo njohu shumë njerëz me Islamin si dhe forcoi dhe diversifikoi komunitetin musliman në rritje.

Trashëgimia

Si admiral, diplomat, ushtar dhe tregtar, Zheng He është një gjigant i historisë kineze dhe muslimane. Ai konsiderohet si një nga figurat më të mëdha për përhapjen e Islamit në Azinë Juglindore. Fatkeqësisht, pas vdekjes së tij, qeveria kineze e ndryshoi filozofinë e saj në një filozofi më konfuciane që nuk mbështeti ekspedita si Zheng He. Si rezultat, arritjet dhe kontributet e tij u harruan ose u lanë pas dore për qindra vjet në Kinë.

Trashëgimia e tij në Azinë Juglindore, megjithatë, është shumë e ndryshme. Shumë xhami në rajon janë emëruar me emrin e tij në kujtim të kontributit të tij. Islami u përhap në Azinë Juglindore përmes shumë formave, duke përfshirë tregtinë, misionarët udhëtues dhe emigracionin. Admirali Zheng He gjithashtu merr një pjesë të madhe në përhapjen e Islamit në atë rajon. Sot, Indonezia është vendi më i populluar musliman në të gjithë botën, dhe kjo falë rolit të Zheng He në atë rajon./tesheshi/

Mbi 34% e të rinjve në Kosovë janë të papunë

Një pjesë e konsiderueshme e popullsisë së re në Kosovë është e papunë. Sipas të dhënave të fundit kjo shifër ka shkuar në 34.6 për qind. Kurse, shkalla e papunësisë te rinia e gjinisë femërore është më e lartë me 43.1 për qind krahasuar me meshkujt me 30.6 për qind.

Papunësia në Kosovë brenda tre muajve të vitit 2021 kishte shënuar rritje me 1.3 për qind, thuhet në raportin “Anketa e Fuqisë Punëtore, tremujori i katërt 2021“, prezantuar nga Agjencia e Statistikave (ASK).

Sipas ASK-së, kjo rritje e papunësisë te meshkujt ishte me 1.7 për qind përderisa te femrat 0.2 për qind, duke shtuar se papunësia në tremujorin e katërt të 2021-së ishte 19 për qind.

“Papunësia më e theksuar është te femrat me 24.1 për qind krahasuar me meshkujt me 17 për qind. Shkalla më e theksuar e papunësisë është te grup-moshat 15-24 vjeçare me 34.6 për qind. Në tremujorin e katërt të 2021-së, fuqia joaktive ishte mjaft e lartë, me 60.8 për qind me fokus të veçantë te femrat me 77.9 për qind krahasuar me meshkujt me 43.7 për qind”.

Krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit 2020, kemi rënie të shkallës së papunësisë me 8 për qind, ku te meshkujt ishte 7.3 për qind përderisa te femrat 9.4 për qind.

Një pjesë e konsiderueshme e popullsisë së re është e papunë apo 34.6 për qind dhe shkalla e papunësisë te rinia e gjinisë femërore është më e lartë me 43.1 për qind krahasuar me meshkujt me 30.6 për qind.

Në këtë tremujor, të rinjtë në Kosovë kishin dy herë më shumë gjasa të ishin të papunë në krahasim me të rriturit, me asnjë diferencë midis meshkujve dhe femrave.

Shkalla e punësimit për tremujorin e katërt 2021 ishte 31.7 për qind. Punësimi me i lartë ishte te meshkujt me 46.7 për qind, ndërsa punësimi te femrat ishte 16.8 për qind.

Femrat janë të punësuara, kryesisht në sektorët e arsimit, tregtisë dhe kujdesit shëndetësor, me 48.6 për qind të tyre, ndërsa meshkujt janë kryesisht të punësuar në sektorët e tregtisë, prodhimit dhe ndërtimtarisë me 38.2 për qind.

Sektorët ekonomikë, që prijnë me punësim, vazhdojnë të jenë tregtia me 15.1 për qind, prodhimi me 10.4 për qind, ndërtimtaria me 9.1 për qind dhe arsimi me 8.8 për qind

.Sa i përket të të punësuarve me kontrata, del se 46.4 për qind e personave të punësuar kanë kontratë të përhershme në punën e tyre kryesore, ndërkohë që 53.6 për qind kanë kontratë të përkohshme, shkruan Telegrafi.

Pagat neto të shumicës së punonjësve ishin midis 400 euro deri 500 për qind në muaj.

93.2 për qind e të intervistuarve raportuan se punojnë me orar të plotë në punën e tyre kryesore. Arsyet e të punuarit me orar të pjesshëm dallojnë midis dy gjinive, pasi gratë, duke marrë përsipër më shumë rolin e kujdesit brenda familjes, reduktojnë orët në dispozicion për punësim.

10.8 për qind e personave të punësuar i përkiste kategorisë së punësimit të paqëndrueshëm. Kjo do të thotë se ata ose janë të punësuar në biznesin e tyre ose kontribuojnë në një biznes familjar.

Interesimi i qytetarëve për të punuar, sidomos në sektorin privat, ka rënë për disa arsye. Sipas Inspektoratit të Punës, ato lidhen me mungesën e kontratës, punën në fundjavë, mospagesën e orëve shtesë, pagën e ulët e të tjera.

Paga minimale në Kosovë, nga viti 2011, është 130 euro për personat nën moshën 35 vjeç dhe 170 euro për ata mbi 35 vjeç.

Paga mesatare bruto për vitin 2021, sipas ASK-së, ka qenë 484 euro. Të dhënat e ASK-së flasin për mbi 42.000 qytetarë të larguar nga Kosova në vitin 2021, për arsye të ndryshme./reporteri/

Njihuni me mësuesit muslimanë të Isak Njutonit: ata që s’i përmend historia

Isak Njuton njihet si një nga fizikanët më të mëdhenj që ka ekzistuar ndonjëherë, por kur fliste për veten, megjithatë kishte nota modestie.

“Nëse kam parë diçka, kjo vjen pasi qëndroj mbi shpatullat e gjigandëve”, thoshte ai.

Ne e dimë shumë mirë për jetën e Njuton, por jo për “gjigantët”. Po ashtu, e njohim mirë foton e famshme të tij ku shihet duke eksperimentuar me dritë, por nuk jemi të vetëdijshëm se i njëjti eksperiment është bërë nga Ibn al-Haytham më shumë se shtatë shekuj para tij.

Shkencëtarët myslimanë si Thabit ibn Kurera dhe Ibn al-Haytham kanë bërë llogaritjet mbi dritën. Ne e dimë se Ibn-Haytham ishte i njohur për zbulimet e tij për gravitetin. Abu Bakr al-Razi, disa shekuj para Njutonit, bëri një dallim të qartë midis hapësirës absolute dhe relative; hapësira absolute, e cila është tre dimensionale dhe e pafund, punon krejt e pavarur nga trupat që mbahen në të. Edhe Ibn Sina u përpoq të lidhte shpejtësinë me peshën, e cila është një pararendëse e konceptit të momentit. Këto zbulime janë të gjitha të lidhura me Njutonin.

Le të analizojmë ligjet e lëvizjes së Njutonit

Ibn Sina dhe Ibn al-Haytham, ndër të tjera, janë të parët që kanë shkruar për ligjin e inercisë së Njutonit, ligji i parë i lëvizjes. Abul Barakat Al-Baghdadi shkruan se forca është në përpjesëtim me shpejtësinë, një teori që ne e njohim si “ligji i dytë”. Ibn Bajja shkroi se për çdo forcë ekziston një forcë reagimi, e cila u bë pararendëse e ligjit të tretë të lëvizjes së Njutonit.

Pra, pse nuk dalin në dritë kaq shumë gjëra që e përgatitën Njutonin aq mirë? Pse nuk njihen “gjigandët”, apo shkencëtarët muslimanë që bënë shumë punë përpara zbulimeve të tij?

“Gjigandët” që të tjerët i përshkruajnë si Koperniku, Kepleri, Dekarti, Tycho Brahe dhe Galileo, në të vërtetë, nuk janë mëuesit real të Njutonit.

Në shkrimet e tij, ka shenja të qarta ndikimi nga romanca filozofike e Ibn Tufail Hayy ibn Yaqzan. Dihet që të dyja përkthimet latine dhe angleze të librit nga Edouard Pococke dhe Simon Ockley ishin në dispozicion në kohën e Isak Njuton. Ndikimi i Ibn Tufailit shihet edhe te filozofët, shkencëtarët dhe autorët e kohës.

Për një njeriu të talentuar siç ishte Njutoni, emri i Ibn-Haytham ishte emri më i shpeshtë. Njuton madje mbajti një kopje të veprës së madhe të Ibn al-Haytham, Kitab al-Manazir, në bibliotekën e tij personale.

Shumë qeshin me Xhabir ibën Hayjanin për alkiminë e tij, duke e konsideruar atë joracionale. Xhabir ibën Hayjani nuk u përpoq të krijonte ar nga sende pa kuptim pa një sistem; përkundrazi, procesi i tij ishte shkencor dhe eksperimental. Shumë njerëz në fakt, shokohen kur zbulojnë se Njutoni praktikonte gjithashtu alkiminë. Dhe, ai nuk e praktikoi vetëm alkimininë, ai lexoi librin e Xhabirit dhe u ndikua nga kjo. Një libër i quajtur “Summa Perfectionis” u bazua në veprën arabe Kitab al-Mulk, nga vepra Xhabiriane.

Ajo është përkthyer në anglisht nga Richard Russell dhe u shfaq në tri versione, njëri prej të cilëve ishte versioni që Njutoni zotëronte.

Pra, mbase, idetë e Njutonit nuk binin nga një pemë molle tek e fundit. Ndoshta, ato ranë nga mendjet e ndritura të shkencëtarëve muslimanë para tij. /tesheshi

Pse holandezët po bllokojnë hyrjen në Shengen për Bullgarinë dhe Rumaninë

Për vite me radhë, institucionet e BE-së u kanë premtuar 26 milionë bullgarëve dhe rumunëve se janë gati të bashkohen me një Europë pa kufij.

Ndërkohë, Holanda ka qëndruar në heshtje, duke këmbëngulur se Sofja dhe Bukureshti duhet të përpiqen më shumë për të marrë garanci të tilla, shkruan Radio Europa e Lirë.

Tani, ndërsa janë rritur sërish shpresat rumune dhe bullgare për t’u bashkuar me zonën Shengen, ku pasaportat dhe kontrollet e tjera kufitare janë hequr, një veto holandeze mund t’u japë anëtarëve më të vegjël të BE-së, një tjetër goditje dëshpëruese dhe të pengojë një nga prioritetet e presidencës çeke të BE-së, mandati i së cilës përfundon në janar.

“Konservatorizmi i tanishëm pasqyron faktin se partitë e qendrës së djathtë në Holandë, ishin të pakënaqura me reformat e Rumanisë dhe Bullgarisë kur ato u anëtarësuan në BE në vitin 2007”, thotë Simon Otjes, profesor në Universitetin Leiden.

Ka pak shenja zbutjeje në Hagë.

Parlamenti holandez miratoi muajin e kaluar një mocion që i kërkon qeverisë së kryeministrit Mark Rutte “të mos ndërmarrë asnjë hap të pakthyeshëm” mbi çështjen e Shengenit për Rumaninë ose Bullgarinë pa “hetime të mëtejshme për mbikëqyrjen e kufijve dhe uljen e korrupsionit dhe krimit të organizuar në të dy vendet”.

Ai paralajmëroi se “korrupsioni dhe problemet me krimin e organizuar në një vend anëtar të Shengenit, mund të shkaktojnë probleme serioze në funksionimin e kontrollit kufitar në atë vend dhe kështu të rrezikojnë sigurinë e Holandës dhe të gjithë zonës Shengen”.

Ministria e Jashtme holandeze i tha Shërbimit Bullgar të Radios Europa e Lirë, se “qëndrimi holandez për zgjerimin e Shengenit është i qartë: kur të përmbushen kërkesat, pranimi është i mundur”.

Ministria përmendi zbatimin e të ashtuquajturit Acquis Shengen, i cili përfshin rregullat dhe legjislacionin e BE-së për forcimin e kufijve të jashtëm dhe shfuqizimin e atyre të brendshëm, dhe Mekanizmin e Bashkëpunimit dhe Verifikimit të BE-së (CVM) që monitoron përparimin e anëtarëve në reforma si drejtësi dhe krim.

“Ne duhet të peshojmë të gjithë informacionin edhe në një nivel politik (përfshirë dialogun me Parlamentin)”, tha ministria në deklaratën e saj. “Kjo kërkon kohë. Në kohën e duhur, do të shohim se cilët hapa janë të nevojshëm”.

Shpresat për Shengenin

Zëdhënësja e Komisionit Europian, Anitta Hipper, ka thënë se zbulimet e një hetimi në tetor nga ekspertë të komisionit dhe vendeve anëtare për zbatimin e Acquis Shengen, ishin pozitive. “Ky mision konfirmoi se Rumania dhe Bullgaria janë më se të gatshme për t’u bashkuar me zonën Shengen”, tha Hipper. “Rezultatet janë shumë pozitive dhe nuk u gjetën çështje që të justifikonin vonesa të mëtejshme”.

Kjo mund të japë një rreze shprese përpara një takimi muajin e ardhshëm të ministrave të Drejtësisë të BE-së, për të shqyrtuar heqjen e kontrolleve kufitare për Kroacinë, Bullgarinë dhe Rumaninë. (Kroacia thuhet se është siguruar se do të marrë dritën jeshile për në Shengen.)

Por kriteri CVM paraqet një problem më të madh, veçanërisht për Bullgarinë.

Në vitin 2019, Komisioni Europian arriti në përfundimin se Sofja kishte bërë përparim të mjaftueshëm, por komisionit i mungonte unanimiteti për të përjashtuar zyrtarisht Bullgarinë nga procesi i CVM-së.

Juliana Nikolova, e cila ndihmoi Bullgarinë të negocionte anëtarësimin në BE dhe tani drejton portalin Europe.bg në gjuhën bullgare, thotë se këmbëngulja holandeze për një raund të dytë vlerësimesh pozitive, është në përputhje me qëndrimin e Hagës në vitin 2019. “Mund të thuhet se kjo është një shenjë mosbesimi”, tha Nikolova për Shërbimin Bullgar të Radios Europa e Lirë.

Qeveria bullgare, në atë kohë, i bëri presion Komisionit Europian që të ndalonte lëshimin e raporteve të CVM-së, duke lejuar qeverinë e atëhershme të kryeministrit Bojko Borisov, të shpallte një moment historik politik. “Por fitorja e madhe doli se ishte një humbje”, tha Nikolova.

Bullgaria, që atëherë, është rrënuar nga kriza e vazhdueshme politike.

Çfarë duhet dhe nuk duhet ti thoni stafit tuaj

Udhëheqësit e mëdhenj përcaktohen nga ajo që bëjnë dhe nga ajo që thonë: Frymëzimi, motivimi, sigurimi i qartësisë dhe fokusit dhe rrënjosja e një ndjenje të vërtetë misioni dhe qëllimi.

Këtu janë pesë gjëra që liderët më të mirë nuk i thonë kurrë.

1. “Dëgjoj atë që po thua, por …”

Thuaj se një punonjës vjen tek ju me një ide për të përmirësuar një proces. Ai ka identifikuar një problem dhe ka zhvilluar atë që mendon se është një zgjidhje e zbatueshme. Ju nuk jeni dakord, por gjëja e fundit që duhet të bëni është të shtypni iniciativën e tij. Kështu që ju i thoni: “Dëgjoj atë që po thua, por ne nuk mund ta marrim përsipër atë projekt.”Nga këndvështrimi juaj, ju i vërtetuat idetë e tij dhe i mbrojtët ndjenjat e tij. Nga këndvështrimi i tij, ju nuk kuptoni: Po ta kuptonit, do të pajtoheni. Nëse nuk jeni dakord, thoni pse, duke përdorur të dhëna, fakte dhe logjikë.Dhe pastaj dëgjoni përgjigjen sepse atëherë të dy mund të arrini në zgjidhjen perfekte.

2. “Nuk keni kohë”

Një detyrë që zgjat pesë minuta mund të jetë më e rëndësishme se ajo që zgjat pesë orë. Në vend që të inkurajoni përmes minimizimit, inkurajoni përmes ndikimit. Thuaj pse një detyrë është e rëndësishme. Thuaj pse një detyrë është kuptimplotë. Sepse çdo detyrë është e rëndësishme, pavarësisht se sa e shpejtë apo e lehtë për t’u realizuar.

3. “Kam nevojë që të qetësohesh”.

Ndoshta punonjësi që sapo hyri në zyrën tuaj për të shfryer duhet të qetësohet. Por gjithsesi: Të thuash “qetësohu” shërben vetëm për të mërzitur më shumë njerëzit. Në vend të kësaj, dëgjoni. Jini empatik. Lëvizni me kokë në vendet e duhura. Mos harroni kurrë se vërtetimi i ndjenjave të një personi tjetër nuk do të thotë se jeni dakord me ndjenjat e tyre; thjesht do të thotë të kuptoni se ata ndihen ashtu siç ndihen.Bëjeni këtë, dhe më në fund njerëzit do të qetësohen.

4. “Në fakt jam dakord me ty”.

Komplimentet e sinqerta ju bëjnë të ndiheni mirë me veten. Komplimentet e dorës së dytë të lënë të mendosh: “Prit – çfarë?”Shtimi i “në të vërtetë” e kthen atë një kompliment në një kritikë, duke nënkuptuar se jeni të befasuar që do të ndani ndonjëherë të njëjtin mendim. Lëreni frazën; “në të vërtetë”. Qëllimi i lavdërimit është të shpërblejë, të njohë, dhe të inkurajojë.

5. “Në fund të ditës …”

Shpesh, kur mungojnë argumentat dhe faktet, shefat përdorin shprehjen “në fund të ditës unë jam shefi dhe kjo duhet bërë kështu.” Padyshim që autoriteti jepet ose caktohet, por autoriteti i vërtetë fitohet. Për t’i ndihmuar punonjësit tuaj të kuptojnë pse një ide ka kuptim, pse një proces duhet të ndryshojë, pse duhet marrë një drejtim, përfshini gjithmonë fjalën “sepse”. Dhe pastaj sigurohuni që të keni një “sepse” kuptimplotë, bindëse dhe të mbrojtur nga shumë fakte. Përndryshe ju jeni duke diktuar, nuk jeni duke udhëhequr.Inc

Ekonomia Islame

Rrjetet sociale rrisin rrezikun e depresionit te të rinjtë

Sa ishte mosha mesatare e të martuarve në Kosovë gjatë vitit 2021 ?!

ILO: Dhuna në punë është shumë e përhapur – rreth 18 për qind përjetuan fyerje, ngacmim ose frikësim