“Ferma hidroponike”, metroja në Tajvan që rrit sallatë organike

Tashmë teknologjia ka mundësuar rritjen e perimeve duke evituar pesticidet dhe kjo nëpërmjet fermave hidroponike, një mjedis steril dhe efekti i ndriçimeve LED. Kështu është ferma “Metro Fresh” në Taipei, në një stacion metroje e cila rrit sallatë.

E vendosur në stacionin Nanjing-Fushing të kryeqytetit Taipei, ferma hidroponike “Metro Fresh” prej 40 metrash katrorë rrit sallatë nën ndriçimin LED në një mjedis steril për të eleminuar përdorimin e pesticideve.

Drejtoresha ekzekutive e “Unimicron Technology” që drejton fermën e metrosë shprehet se:

“Një gjë për të cilën shumica e njerëzve janë të shqetësuar është përdorimi i pashmangshëm i pesticideve në bujqësinë tradicionale të tokës.”

Ferma e metrosë përdor teknologjinë shkencore për të rregulluar kushtet si drita, temperatura dhe lëndët ushqyese më të dobishme për rritjen e bimëve.

“Ne përdorim bujqësinë hidroponike dhe kështu nuk kemi problem me vezët e insekteve. Frika më e madhe e të gjithëve kur hahet një sallatë është vezët e insekteve,” tha ajo.

Bujqësia vertikale e brendshme, e njohur gjithashtu si “fermat e zgjuara”, po bëhet gjithnjë e më popullore pasi të rinjtë e ishullit po hezitojnë gjithnjë e më shumë të hyjnë në fuqinë punëtore bujqësore.

Fermat inteligjente kanë më pak intesitet të punës dhe përdorin teknologjinë për të rritur prodhimet dhe për të zbutur luhatjet e motit. euronews

Rriten çmimet e veturave për 1 mijë euro në tregun kosovar

Të dielën qytetarët e shfrytëzojnë qoftë për shëtitje, qoftë për të kryer ndonjë punë, por disa edhe e kalojnë ditën në Tregun e Automjeteve në Prishtinë.

Ata thonë se sivjet veturat janë më të shtrenjta dhe që dallimi në çmim është në 1000 euro.

“ka interesim të qytetarëve por veturat po janë shumë të shtrenjta” thotë një shitës.

E te gjësendet e tjera që shiten në këtë treg, sipas qytetarëve nuk vërehet ndonjë shtrenjtim i madh.

Përveç automjeteve, në këtë treg shiten edhe gjësende të ndryshme, si goma, biçikleta, pemë e perime, mjete e pune e të tjera.

Si çdo të diel, edhe sot frekuentimi i qytetarëve ishte i madh. Disa thanë se dolën për të humbur kohë, e disa për të blerë ndonjë gjë.

E ata që e bëjnë biznesin këtu thonë, se çmimet janë të arsyeshme dhe se nuk ka pasur ndonjë ngritje eventuale.

Ka të tillë që thonë se janë të shtrenjta, veçanërisht veturat.

Kostoja e madhe e jetesës e cila ka ndodhur së fundmi, ka bërë që qytetarët të mos kenë mundësi edhe të blejnë gjëra që ju nevojiten.

Automjetet në këtë treg sipas tregtarëve kanë shënuar ngritje deri në 1000 euro./reporteri/

Shkon në 120 milionë euro fitimi neto i bankave deri në tetor 2022

Bankat komerciale që operojnë në Kosovë kanë arritur që të arkëtojnë në stoqet e tyre gjithsej 120 milionë euro fitim të pastër vetëm nga janari deri në fund të muajit tetor të këtij viti. Ky është rekordi më i lartë i profitit neto në historinë e bankave në Kosovë deri më tani.

Në këto fitime enorme të tyre, po kontribuojnë në masë të lartë normat e larta të interesit në kredi, si dhe tarifat e larta të shërbimeve (të hyrat nga jo-interesi), të cilat në vitin e fundit pothuajse të gjitha janë rritur shkaku edhe i inflacionit të lartë që po mbretëron në Kosovë e rajon.

Për dallim nga shuma prej 107.7 milionë eurove sa ishte profiti neto i tyre në fund të muajit shtator 2022, vetëm për një muaj, bankat në vend kanë shtuar në llogaritë e tyre edhe 12.6 milionë tjera. Kurse, deri në muajin gusht kjo vlerë ishte gjithsej 97 milionë euro.

Në anën tjetër, nga janari deri në muajin korrik të këtij viti, bankat në vend kishin regjistruar fitim neto prej 83.3 milionë eurove, deri në qershor të njëjtat kishin arkëtuar gjithsej 67.5 milionë euro profit neto, kurse vetëm deri në maj, fitimi i tyre ishte regjistruar në një shifër prej 56.4 milionëve. Pra, për vetëm një muaj operim (qershor-korrik), bankat në vend kanë arritur të shtojnë fitimet e tyre për 15.8 milionë euro, ndërsa balanca mes korrikut dhe gushtit ishte 13.7 milionë euro fitim.

Sipas raportit të fundit të Bankës Qendrore të Kosovës (BQK) për rrjedhën e sistemit financiar për muajin tetor të vitit 2022, të hyrat totale në këtë sektor deri në fund të muajit, ishin në vlerë të 303 milionë eurove, për dallim nga muaji shtator kur të njëjtat ishin në vlerë të 270.5 milionë eurove. Prej tyre, gjithsej 214.9 milionë ishin të hyra vetëm nga interesi. Ndërsa, shpenzimet totale të këtij sektori për këtë periudhë ishin 182.7 milionë, kurse shpenzimet për interes ishin vetëm 21.2 milionë euro.

Ndërkohë, normat efektive të interesit u ndryshuan për nga një pikë në krahasim me muajin shtator të këtij viti, në kahe negative. Norma e përgjithshme e interesit nga 6.3% sa ishte në shtator, ra në 6.2% në tetor, derisa norma e interesit për kreditë e dhëna për ekonomitë familjare në këtë periudhë ra në 6.0%, nga 6.1% sa ishte në shtator, për ato konsumuese ra poashtu në 6.3%, nga 6.4%, kurse ajo për kreditë për korporatat jofinanciare ra në 6.3% nga 6.5% sa ishte në muajin shtator.

Në anën tjetër, vlera totale e shumës së dhënë për kredi deri në muajin tetor të këtij viti, arriti në 4 miliardë e 268.3 milionë nga 4. 230.3 milionë euro sa ishte vlera në shtator. Prej gjithë kësaj shume, 1 miliardë e 595.1 milionë euro ishin kredi për ekonomitë familjare, 2 miliardë e 645.0 milionë tjerat për korporatat jo financiare, dhe 11.2 milionë euro për korporatat tjera financiare.

Kurse depozitat e qytetarëve të ruajtuara nëpër bankat komerciale në vend, në muajin tetor arritën në 5 miliardë e 289.2 milionë euro, nga 5 miliardë e 258.4 milionë sa ishte vlera e tyre në qershor.

Aktualisht, vlera totale e aseteve të sektorit bankar në vend, është 6 miliardë e 465.0 milionë euro.

Kujtojmë se edhe gjatë vitit të kaluar, fitimi neto i këtyre institucioneve bankare në vend kishte shkuar mbi 100 milionë euro, duke e tejkaluar kështu mesataren disavjeçare që zakonisht ishte përmbyllur me nga 80 milionë euro, kurse sivjet profiti prej 100 milionëve u arrit gjatë shtatorit, ku fitimi neto ishte 107.7 milionë. Nëse vazhdon ky ritëm i njëjtë i fitimeve të bankave edhe për dy muaj sa kanë mbetur deri në përfundim të vitit, fitimi vjetor neto i bankave pritet t’i afrohet 150 milionëshit./buletiniekonomik/

Pj2. Zbatimi i ideve te Ibn Haldunit në Kinë dhe Arabinë Saudite

Arabia Saudite ka kaluar nëpër një proces të ngjashëm pasi i riu Mohammad Bin Selman (MBS) ka ndërmarrë një rrëmbim të ngjashëm pushteti duke përmbysur traditat e vjetra familjare dhe duke ribalancuar strukturat e saj të pushtetit në favor të tij.

Në punën e tij për Princin e Kurorës, Ben Hubbard detajon se si MBS përdori një përpjekje kundër korrupsionit duke përdorur Hotelet Ritz Carlton si burg për t’i dhënë fund “ditëve kur mbretëria kishte qendra relativisht të pavarura të pushtetit me manjatë fitimprurës dhe të pasur, e pushteti ishte i lidhur me to. Tanimë të gjithë ata iu përgjigjën MBS-it ”i cili tashmë sundonte ekonominë saudite.”

Sipas Hubbard, “familja mbretërore nuk funksiononte më si dikur. Ishin kohët kur mbretëronte vjetërsia, princat e moshuar ndanin portofolet mes tyre dhe merrnin vendime përmes konsensusit. MBS e ka shkatërruar atë sistem, duke zgjeruar kontrollin mbi ushtrinë, industrinë e naftës, shërbimet e inteligjencës, policinë dhe Gardën Kombëtare, duke zëvendësuar princat e lartë me më të rinj që iu përgjigjën atij.”

Zhvillimet e përshkruara nga Blanchette dhe Hubbard janë në përputhje me të njëjtin proces që përshkroi Khaldun, në të cilin strukturat pluraliste të pushtetit ua lënë vendin rregullimeve më absolutiste.

Si një diktaturë trashëgimore e krijuar, hapat e ndërmarrë nga MBS në Arabinë Saudite padyshim do të çojnë në destabilitet dhe kaos më shpejt se sa vonë. Por, siç treguan osmanët, modeli i Khaldun-it parashikon modele të përgjithshme, jo afate specifike kohore. Doganat dhe institucionet e krijuara në themelimin e një dinastie ose mund ta vonojnë ose përshpejtojnë procesin. Osmanët i vonuan efektet e modelit të Khaldun-it për një kohë kaq të gjatë, sepse tradita e tyre për t’i dhënë udhëheqje pretenduesit më të aftë ushtarakisht për fronin, çoi në një varg sundimtarësh të fortë që ishin në gjendje të ndërtonin institucione të forta. Këto institucione ishin në gjendje të ruanin stilin dekadent të jetesës së pasardhësve të tyre për shumë më gjatë sesa do të kishte marrë me mend edhe Ibn Khalduni.

Kennedy thekson se “pas vitit 1566 mbretëruan trembëdhjetë sulltanë të paaftë me radhë”, gjë që bëri që Perandoria Osmane “të vuante gjithnjë e më shumë nga disa nga defektet e të qenit të centralizuar, despotike dhe tejet ortodokse në qëndrimin e saj ndaj iniciativës, mospajtimit dhe tregtisë. . Një sulltan idiot mund të paralizojë Perandorinë Osmane.” Kennedy përshkruan se si osmanët iu nënshtruan të njëjtit proces që përshkruan Khaldun. Brezat e njëpasnjëshëm të Sulltanëve bëheshin gjithnjë e më të dobët dhe nuk ishin më në gjendje të mbanin të bashkuar perandorinë e tyre ose të qeverisnin në mënyrë efektive.

Si një diktaturë trashëgimore e krijuar, hapat e ndërmarrë nga MBS në Arabinë Saudite padyshim do të çojnë në destabilitet dhe kaos më shpejt se sa vonë. Por siç treguan osmanët, modeli i Khaldun parashikon modele të përgjithshme, jo afate specifike kohore. Doganat dhe institucionet e krijuara në themelimin e një dinastie mund ta vonojnë ose përshpejtojnë procesin.

Kina është qeverisur nga një diktaturë e vetme partiake që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, me kryeministra të ndryshëm që kalojnë pushtetin në rritje prej 5-10 vitesh, bazuar në një konsensus të arritur nga fraksione të ndryshme brenda partisë. Mekanizmat institucionalë të vendosur në këto dekada të fundit e kanë penguar atë të zhvillohet në llojin e diktaturave të trashëguara që mbretërojnë në botën myslimane.

Sidoqoftë, tani po ndjek të njëjtin model të parashikuar nga Khaldun. Ata që duruan marshimin e gjatë për të themeluar shtetin komunist dhe për të zbatuar reformat që çuan në rritjen e tij aktuale ekonomike, janë zëvendësuar nga një brez i ri liderësh që lakmojnë luksin dhe llojin e shfaqjeve të bujshme të pasurisë që paraardhësit e tyre ka të ngjarë t’i kenë konsideruar të neveritshme. .

Suksesi i ekonomisë së saj ka minuar karakterin e klasës së saj sunduese dhe lakmia e tyre në rritje, shpërndarja joefikase e burimeve, nepotizmi dhe korrupsioni do të vazhdojnë të minojnë rritjen e saj ekonomike në një mënyrë që krijon paqëndrueshmëri të konsiderueshme. Këto çështje do të rriten vetëm pasi sistemi i tij politik bëhet më absolutist.

Ndikimi i rrëmbimit të pushtetit të Xi mund të shihet tashmë në punë. Blanchette thekson “produktivitetin në rritje” të ekonomisë së saj dhe mënyrën se si “për shumë kompani, suksesi varet nga favoret e dhëna nga partia”. Në mënyrë të ngjashme, “diplomacia më pak e nuancuar” e praktikuar nga Xi kur krahasohet me Mao dhe Deng është gjithashtu në përputhje me procesin e prishjes së gjeneratave të Khaldun. Nëse modeli i tij është i saktë, mund të pritet që përqendrimi i pushtetit të Xi-t të çojë në “pleqëri” edhe pse mund të duhen disa dekada për t’u manifestuar.

Është e mundur, por nuk ka gjasa, që CCP të kthehet në strukturat më pluraliste të pushtetit në të njëjtën mënyrë si pas sundimit katastrofik të Maos. Sidoqoftë, në përputhje me idetë e Khaldun-it, ndjenja e grupit dhe pragmatizmi i atyre që morën pushtetin pas Maos është zhdukur me kalimin e viteve. Prandaj, ata që pasojnë Xi kanë më shumë gjasa të vazhdojnë trajektoren e tij absolutiste. Shkalla në të cilën politikat e Xi-t ndikojnë në zhvillimin afatgjatë të Kinës do të lidhet me kohëzgjatjen e qëndrimit në pushtet dhe nëse ai ia kalon pushtetin një anëtari të familjes, megjithëse ende nuk ka indikacione për këtë.

Shumë në Amerikë e konsiderojnë fuqinë në rritje të Kinës si një kërcënim ekzistencial. Tendencat e diskutuara më lart do të tregonin të kundërtën. Një Kinë e paqëndrueshme paraqet probleme, por kryesisht për fqinjët e saj të afërt dhe njerëzit e saj (si ujgurët fatkeq).

Nuk ka gjasa të paraqesë një sfidë serioze afatgjatë për Amerikën për sa kohë që ajo mbetet një demokraci e shëndetshme. Rruga më e sigurt e Amerikës për të ruajtur pozicionin e saj dominues ndaj Kinës është të sigurojë që sistemi i saj politik të mbetet gjithëpërfshirës, pluralist dhe demokratik. Obsesioni i Amerikës për t’iu kundërvënë Kinës, njëlloj si obsesioni i saj për të luftuar përhapjen e komunizmit, përfundimisht do të dalë i panevojshëm.

Si përfundim, idetë e diskutuara më sipër tregojnë edhe pse komunizmi, si një ideologji dhe forcë politike, ka qenë një dështim kaq spektakolar. Kina mund të përdorë ende fjalorin dhe retorikën e rrënjëve të saj komuniste, por pushoi së funksionuari si një shtet klasik komunist dekada më parë.

Në fakt, përveç Kubës, asnjë qeveri e bazuar në ideologjinë komuniste nuk ka qenë në gjendje të mbijetojë. Edhe Koreja e Veriut është klasifikuar më mirë si diktaturë totalitare sesa një shtet komunist. Megjithatë, ky diskutim ofron ende një mundësi të mirë për të shpjeguar shkurtimisht pse politikat komuniste janë në thelb të paqëndrueshme, nëse kjo nuk është tashmë e dukshme.

Burimi : MuslimVibe

Përktheu : Ekonomia Islame

Pj1. Zbatimi i ideve te Ibn Haldunit në Kinë dhe Arabinë Saudite

Ibn Halduni zhvilloi një “model të shkatërrimit të gjeneratave” që shpjegon ciklin e jetës së dinastive ndërsa ato themelohen, rriten të fuqishme dhe në mënyrë të pashmangshme bien në kalbje dhe rrënim. A po ecin Kina dhe Arabia Saudite të njëjtin kurs?

Vitet e fundit janë parë dy zhvillime të ngjashme, por të pavarura në Arabinë Saudite dhe Kinë. Të dy kombet kanë dëshmuar ngritjen e liderëve që kanë përmbysur traditat dhe normat e vjetra, ndërsa kanë grumbulluar një sasi të paparë pushteti për veten e tyre.

Ndonëse të palidhura, këto kapje të njëkohshme të pushtetit ofrojnë një mundësi për të rishikuar idetë e diskutuara për herë të parë nga Ibn Khalduni shumë shekuj më parë. Mund të duket e çuditshme të mbështetemi te një historian afrikano-verior i shekullit të 14-të për të shpjeguar pse këto zhvillime do të shkaktojnë probleme serioze afatgjata në të dy kombet, apo edhe për t’i diskutuar ato së bashku, por kjo është pikërisht ajo që do të përpiqet kjo ese.

Mukadimeja e Ibn Haldunit është përshkruar si një nga librat më të mëdhenj historikë të shkruar ndonjëherë. Edhe pse i merituar, ky lavdërim i lartë vështirë se bën drejtësi për shtrirjen dhe frymën e punës së tij. Mukadimeja është më shumë se thjesht një libër historie. Ai siguron një kornizë analitike që shpjegon zbaticën dhe rrjedhën e vetë historisë.

Ibn Halduni zhvilloi një model të kalbjes së gjeneratave që shpjegon ciklin e jetës së dinastive ndërsa ato themelohen, rriten të fuqishme dhe në mënyrë të pashmangshme bien në kalbje dhe rrënim. Ai e bëri këtë pasi ekzaminoi Umajadët, Abasidët dhe dinastitë e ndryshme myslimane të Afrikës Veriore dhe Iberike. Pavarësisht fokusimit në evolucionin e dinastive myslimane, idetë e tij bazohen në tema universale në lidhje me dallimet midis absolutistëve dhe institucioneve politike pluraliste dhe sesi suksesi shpesh mbart farat e dënimit të tij me vete. Si rezultat, ato janë ende të dobishme kur shqyrtohen sistemet politike moderne.

Sipas Ibn Haldunit, të gjitha dinastitë ndjekin një model natyror. Ato janë themeluar nga grupe të fuqishme që marrin kontrollin politik të shoqërive të tyre bazuar në kohezionin dhe ashpërsinë e tyre grupore, dhe mënyrën në të cilën këto karakteristika çojnë në aftësitë luftarake. Ai e quan këtë “ndjenjë grupi”, e cila është mënyra e tij e shkurtër për të përshkruar lidhjet që i lejojnë njerëzit të punojnë së bashku për të arritur atë që ai e quan “autoritet mbretëror” ose kontroll politik mbi shoqëritë e tyre. Në kohën e Khaldun, këto lidhje ishin kryesisht familjare ose fisnore, por ai gjithashtu kuptoi se ato mund të bazoheshin në faktorë shtesë si feja ose përvojat e përbashkëta.

Arabia Saudite nuk është veçse e fundit në vargun e gjatë të diktaturave të trashëguara arabe që datojnë nga epoka e Umajadëve dhe, si rezultat, përshtatet jashtëzakonisht mirë me modelin e Khaldun. Ushtrimi më interesant është të mendosh se si Partia Komuniste Kineze (PKK) funksionon njësoj si fiset dhe grupet familjare të kohës së Khaldun-it. Themeluesit e Kinës moderne mund të mos kenë zotëruar ashpërsinë beduine të fiseve arabe që studionte Khaldun. Por ashtu si teoritë e tij u provuan njëlloj të zbatueshme për fiset turke që themeluan Perandorinë Osmane dhe se si jeta e tyre në stepë i dha formë atyre dhe i lejoi ata të zëvendësonin arabët, ato mund të shihen në punë mes atyre që i mbijetuan sprovave të Marshit të gjatë. për të themeluar shtetin modern të Kinës.

Khaldun shpjegon se ndërsa formohet një dinasti e re, ndjenja e fortë e grupit të anëtarëve të saj u lejon atyre të krijojnë struktura pushteti që janë më pluraliste dhe të zbatojnë politika të favorshme për rritje dhe prosperitet, pasi kursimi dhe stili i tyre i thjeshtë i jetesës çojnë në një qeverisje relativisht beninje, laissez-faire. . Por me kalimin e kohës, ndërsa dinastia plaket, dy faktorë të lidhur por të pavarur çojnë në zhdukjen e saj.

E para është se sapo grupi merr pushtetin, anëtarët e tij fillojnë të jetojnë stile jetese luksoze, gjë që korrupton karakterin e tyre dhe çon në dobësim të financave. Ndërsa kjo po ndodh, shfaqet një sundimtar që përqendron pjesën e luanit të pushtetit në duart e tij ose të mbështetësve të tij të ngushtë. Sipas mendimit të Khaldun, është konsumimi i tepërt i luksit dhe përqendrimi i pushtetit në duart e një sundimtari të plotfuqishëm që përfundimisht i dënon dinastitë.

Pasi sundimtari grumbullon pjesën më të madhe të pushtetit për veten dhe mbështetësit e tij të ngushtë, ushtrimi i pushtetit politik nuk kufizohet më nga mekanizmat institucionalë apo marrëveshjet e ndërtimit të konsensusit. Prandaj, ajo bëhet më e varur nga personalitetet dhe aftësitë e atyre individëve që e përdorin atë. Në fillim të dinastisë, sundimtari ka ende “rezistencën e shkretëtirës” (ose diçka të krahasueshme) që lejon një udhëheqje të mirë. Duke mësuar drejtpërdrejt nga baballarët e tyre, brezi i dytë zakonisht do të jetë gjithashtu sundues efektiv. Por ndërsa dinastitë plaken, ato bëhen të buta dhe të prishura. Çdo brez i njëpasnjëshëm sundimtarësh bëhet më i dobët sa më shumë largohen nga forca dhe vitaliteti i pranishëm në themelimin e dinastisë.

Procesi nuk ndodh brenda natës. Khaldun thotë se zakonisht duhen nga tre deri në gjashtë breza, sepse ndërsa çdo brez i njëpasnjëshëm rritet në gjithnjë e më shumë luks, ata humbasin “burrërinë” e tyre për shkak të mënyrës se si “luksi e korrupton karakterin”. Ndërsa zgjedhja e fjalëve nga Khaldun mund të jetë disi e vjetëruar për kohën tonë, pika që ai po përpiqet të bëjë është se trashëgimi i pushtetit dhe rritja në pasuri dhe luks sjell sundimtarë të dobët.

Shkaku kryesor është akumulimi i pushtetit nga sundimtari meqenëse modeli i Khaldun nuk fillon të hyjë në fuqi derisa sundimtari “të pretendojë të gjithë lavdinë për veten e tij”. Ndërsa dinastitë plaken, ato bëhen më absolutiste, duke e përqendruar pushtetin në duart e njerëz që nuk janë të aftë për të sunduar. Sapo të ndodhë kjo, sundimtarët fillojnë të bien në grackat e pushtetit dhe të ndjekin luksin dhe rehatinë mbi gjithçka tjetër. Kjo çon në shpenzime të kota, pasi sundimtarët duhet të paguajnë për një mënyrë jetese gjithnjë e më të bollshme dhe shpenzime më të larta shtetërore. Kjo çon në mënyrë të pashmangshme në taksa më të larta dhe të drejta të pasigurta pronësore pasi sundimtarët ua kapin pronën nënshtetasve të tyre për të paguar shpenzimet e tyre.

Kjo njëkohësisht dëshpëron aktivitetin ekonomik, minon pozicionin fiskal të qeverisë dhe redukton kohezionin social duke gërryer besimin midis sundimtarit dhe nënshtetasve. Ky proces i dobëson të gjitha shoqëritë, por ato që qeverisen nga diktaturat prishen më shpejt për shkak të mënyrës se si e përqendrojnë pushtetin në krye. Sapo të ndodhë kjo, dinastitë arrijnë “pleqërinë” të tyre, në fazën e fundit të ciklit të tyre jetësor. Sistemet politike demokratike janë më të mira në vonimin e efekteve të modelit të Khaldun-it për shkak të mënyrës në të cilën ato shpërndajnë pushtetin.

Deri tani, rëndësia si për Kinën ashtu edhe për Arabinë Saudite duhet të jetë e dukshme. Kryeministri i Kinës Xi Jinping përdori Kongresin e fundit të 20-të të Partisë Komuniste Kineze për t’i dhënë vetes një mandat të tretë të paprecedentë në detyrë. Por ngjarjet e Kongresit të 20-të ishin vite në zhvillim. Gjatë dhjetë viteve të fundit, Xi ka gërryer gradualisht normat që kanë ruajtur ekuilibrin midis fraksioneve të ndryshme të elitës së partisë komuniste të Kinës për t’u siguruar që askush nuk mund ta kundërshtojë dëshirën e tij për një qëndrim të zgjatur në detyrë.

Në një artikull të kohëve të fundit për Foreign Affairs, Jude Blanchette e përshkroi procesin në detaje teksa shpjegoi se si Xi “lëvizi me shpejtësi për të konsoliduar autoritetin e tij politik” duke margjinalizuar “armiqtë e tij” dhe duke zbutur “teknologjinë e dikurshme të Kinës dhe konglomeratet financiare” për “të shtypur”mospajtimet e brendshme”. Ai gjithashtu udhëhoqi një “fushatë për të eliminuar pluralizmin politik dhe ideologjitë liberale nga diskursi publik, shpalli udhëzime të reja që kufizojnë rritjen e anëtarësimit të partisë dhe shtoi kërkesa të reja ideologjike për anëtarët e mundshëm të partisë”. Si rezultat i këtyre përpjekjeve, ai vendosi aleatë dhe besnikë në pozita kyçe, duke garantuar kështu aftësinë e tij për të mbajtur pushtetin përtej dy mandateve. Në këtë proces, ai e ka kthyer veten në liderin më të fuqishëm të Kinës që nga Deng Xiaoping.

Burimi : MuslimVibe

Përktheu : Ekonomia Islame

Si diamantet ruse u shpëtojnë sanksioneve

Jemi përballë një vitrine në qytetin belg të Antwerpen-it. Pronari i dyqanit vendos diamante mbi kadife. Porti belg ka qenë një nga qytetet kryesore tregtare me gurë të çmuar që nga shekulli i 15-të. Në mënyrë diskrete dhe konfidenciale, sipas Qendrës Botërore të Diamantit në Antwerp, qarkullimi tregtar nga guri i çmuar arrin në 37 miliardë euro çdo vit. Kur e pyetën se nga vijnë diamantet, argjendaria përgjigjet duke buzëqeshur: “Preferoj të mos pyes”. Ngurrimi i saj ka një bazë. Diamantet e përafërt vijnë nga Angola, Kongo, Sierra Leone, Afrika e Jugut dhe gjithashtu nga Rusia, shpjegon Sigal Wajowski, pronar i Binson Diamonds në Antwerp. Ato dërgohen në fabrika në Belgjikë për t’u lustruar, më pas bëhen bizhuteri dhe shiten, përfshirë në dyqanin e saj.

Në cilën anë është Belgjika?

Ky është një treg shumë i veçantë për shijet e luksit, me miliarda shitje, nga të cilat Rusia, pavarësisht luftës në Ukrainë, vazhdon të përfitojë. Që nga fillimi i luftës, BE-ja ka vendosur sanksione të shumta ndaj Moskës. Për shembull, importi i mallrave të caktuara si ari, vodka dhe havjari është ndalur, por diamantet ruse janë kursyer për disa arsye. Sipas Ministrisë ruse të Financave, në vitin 2021 Rusia eksportoi më shumë se 48.6 milionë karat diamante të papërpunuar jashtë vendit – vëllimi më i lartë që nga fillimi i periudhës së vëzhgimit në vitin 2007. Destinacionet më të rëndësishme të eksportit: Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Belgjika. Pra, Belgjika, vendi ku është vendosur BE-ja, luan një rol kyç në industrinë e diamanteve dhe madje loboi në negociatat për të mbajtur diamantet ruse jashtë masave. “Ekonomikisht, Evropa do të dëmtojë veten me sanksionet,” thotë Cohen Vandenbebt, dekan i Shkollës Ekonomike të Universitetit të Antwerp-it.

Nëse importet e diamanteve të papërpunuara ruse do të ndaleshin, një industri e tërë do të humbiste dhe do të zhvendosej në Dubai ose Mumbai — vende me shumë më pak theks mbi transparencën ose qëndrueshmërinë sesa Antwerp-i, thotë ai. “Për shkak se shumë vende, si India, Izraeli apo Emiratet e Bashkuara Arabe, nuk morën pjesë në sanksione, gurët e çmuar rusë përfundimisht gjetën rrugën e tyre në tregun botëror,” shpjegon Joachim Dinkelmann i Shoqatës Gjermane të Bizhuterive dhe Shitoreve të Orëve (BJV). “Çdo shtrëngim i rregulloreve apo ligjeve kundër Rusisë nuk do të ndikonte aspak në këtë”. Megjithatë, Kremlini ka të ngjarë të përfitojë nga “frenia” e diamantit. Një nga prodhuesit më të mëdhenj është gjigandi rus i diamanteve Alrosa, i cili pretendon se është “pjesërisht” në pronësi të shtetit. Ekspertët vlerësojnë se aksionet e shtetit janë rreth 33%. Alrosa përbën 95% të prodhimit të diamanteve të Rusisë – rreth 27% në mbarë botën. Kjo do të thotë se të paktën një në katër gurë të çmuar në tregjet në mbarë botën vjen nga Rusia. Gjigandi operon disa miniera në Republikën Sakha, në Rusinë verilindore, dhe Arkhangelsk, në veriperëndim, dhe gjithashtu ka interesa në miniera jashtë vendit, si në Angola.

Si janë diamantet ruse

Ekspertja e mallrave Larisa Stancio, në ndryshim nga Fadenbebt, thekson se një ndalim i importit të diamanteve të papërpunuara ruse do të nënkuptonte më pak para që derdheshin në arkën e shtetit përmes Alrosa-s. “Kjo do të kishte efekte direkte dhe indirekte në buxhetin e mbështetjes së luftës, megjithëse të ardhurat nga tregtia e diamanteve janë dukshëm më të vogla se të ardhurat nga tregtia e gazit dhe naftës.” CEO i Alrosa-s, Sergej Ivanov nuk është gjithashtu i huaj. Ai ishte ndër oligarkët e parë nga rrethi i Putinit që u sanksionua nga SHBA. Ndërsa BE-ja heziton, qeveria amerikane tashmë ka vendosur dhe më pas ka forcuar sanksionet ndaj Alrosa-s menjëherë pas shpërthimit të luftës. “Unë gjithmonë bëhem pak cinik për këtë,” thotë Fadenbebt, duke vënë në dukje në mënyrë kritike se evropianët janë naivë kur mendojnë se amerikanët po bëjnë diçka që dëmton ekonominë e tyre. Sipas tij, shitjet e bizhuterive në SHBA përbëjnë 50% të tregut botëror. Ekziston gjithashtu një boshllëk në rregulloren e sanksioneve të SHBA-së falë formulimit që lë shumë hapësirë për interpretim.

Kjo do të thotë se, kur një diamant ndryshon ndjeshëm në një vend tjetër përmes përpunimit, ai mund të pretendojë atë vend si vendin e tij të origjinës.

Rrjedhimisht, gurët e çmuar rusë të lëmuar në Indi, për shembull, mund të vazhdojnë të importohen në Amerikë dhe të fshehin origjinën e tyre. “Teknikisht është pothuajse e pamundur të përcaktohet vendi i origjinës së një guri të çmuar”, thotë eksperti Fadenbebt. Megjithatë, ekzistojnë procedura certifikimi për diamantët e papërpunuar, siç është i ashtuquajturi procesi Kimberley, i cili sipas burimeve doganore synon të parandalojë importin e të ashtuquajturve diamant “të gjakut”, pra atyre nga zonat e luftës, në BE. Gjermania, sipas CEO të BVJ Dinkelman tha se industria ka një interes shumë të fortë për të mos blerë asnjë mall nga Rusia, “dhe kjo përfshin diamantet në veçanti”. Që nga pranvera, shumë furnizues kanë siguruar që gurët e çmuar të tyre nuk vijnë nga Rusia. “As shitësit me pakicë dhe as konsumatorët nuk duan mallra nga Rusia dhe ne po bëjmë gjithçka që është e mundur për ta siguruar këtë.” /tesheshi

Pse po ulen çmimet e makinave elektrike?

Në muajin nëntor duket se ka pasur një trend në rënie të çmimit të makinave elektrike në mbarë botën. Prodhuesit e mëdhenj të automjeteve me bateri kanë vendosur që gjatë nëntorit të bëjnë një zbritje të çmimeve, për të shitur mjetet e ngelura stok nëpër dyqanet e tyre.

Kështu, çmimi i një makine “Tesla” Model 3 ra në gati 7 për qind, krahasuar kjo me muajin tetor, duke shënuar kështu një rënie prej 4 mijë paundësh.

Sipas ekspertëve të fushës, njerëzit tanimë po e kthejnë gjithmonë e më shumë vëmendjen drejt makinave elektrike, referuar krizës se kostove të shtuara të jetesës, ndërsa e shikojnë përdorimin e një automjeti të tillë si një zgjidhje ideale.

Kështu, për një makinë elektrike të përdorur 3-vjeçare, rënia mes periudhës tetor – nëntor ishte rreth 3.6 për qind, bën me dije thisismoney.co.uk.

Pse njerëzit po blejnë në shumë automjete elektrike se më parë?

Një nga faktorët primarë që po ndikon në rritjen e shitjeve të modeleve elektrike janë kostot e larta të jetesës dhe kriza që ka përfshirë mbarë botën.

Shumë përdorues e kanë të pamundur të përballojnë kostot e furnizimit me naftë të automjeteve të tyre, sidomos tani që buxhetet e familjeve kanë rënë dhe kostot financiare janë rritur./A2CNN/

Kosova me borxhin e jashtëm më të ulët në rajon, prin Mali i Zi

Shtetet e Ballkanit Perëndimor kanë rritur ndjeshëm borxhin e jashtëm, këtu përfshihen obligimet ndaj kreditorëve të huaj, si banka komerciale, qeveri apo edhe institucone financiare ndërkombëtare.

Sipas rrjetit mediatik turk, TRT Balkan, që analizon borxhin e jashtëm të shteteve të Ballkanit Perëndimor, duke u bazuar në shifra zyrtare të institucioneve vendore, Bankave Qendrore dhe Ministrive të Financave, Kosova qëndron më së miri në krahasim me vendet e rajonit.

Nga të gjitha shtetet e rajonit, Kosova ka borxhin më të ulët të jashtëm, sipas të dhënave nga Ministria e Financave e Kosovës. Me 580 milionë euro detyrime të jashtme, Kosova është e vetmja që nuk kalon as 1 miliardë euro borxhe të jashtme në rajon, ndërsa ky borxh përbën rreth 6.87 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto (GDP).

Sa i përket vendeve në rajon, situata me borxhin e jashtëm është më kritike në Mal të Zi dhe Maqedoni të Veriut. Borxhi i jashtëm i Malit të Zi është 68.4 për qind, sipas të dhënave zyrtare nga Podgorica, duke e kaluar nivelin prej 60 për qind që është një nivel kritik sipas standardeve ndërkombëtare.

Maqedonia e Veriut, nga ana tjetër, i afrohet shumë këtij niveli, me borxhin e jashtëm që arrin 58.3 për qind të GDP-së.

Shqipëria e ka borxhin e jashtëm shtetëror që arrin 34.1 për qind të GDP-së, ndërsa i Serbisë shkon mbi 20 miliardë euro, që është 34.5 për qind e GDP-së së saj.

Por, borxhet e jashtme të shteteve të Ballkanit Perëndimor, llogariten të jenë edhe më të larta, nëse përshihen edhe detyrimet ndaj kreditorëve të brendshëm. Mali i Zi, si vendi me borxhe më së shumti, nëse përfshihet edhe ai i brendshmi, arrin në 75% për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto.

Kurse sa i përket Kosovës, edhe nëse llogaritet borxhi i brendshëm, shifrat arrijnë në 20.48 për qind të GDP-së. Me gjithë këto përllogaritje Kosova mbetet vendi me borxhin më të ulët në Ballkanin Perëndimor./shqip/

Recesioni i madh i vitit 2008

Recesioni i Madh është emri i periudhës së krizës ekonomike që filloi në flluskën e hipotekave të vitit 2008. Kjo pati pasoja në ekonominë globale dhe zgjati afërsisht deri në vitin 2009.

Ky episod në historinë ekonomike filloi zyrtarisht në Shtetet e Bashkuara në dhjetor 2017, ku tregu i hipotekave kaloi nga bumi në falimentim. Kohëzgjatja e tij ishte deri në mesin e vitit 2009.

Duhet të theksohet se Recesioni i Madh nënkuptonte krizën më të madhe ekonomike që nga Depresioni i Madh. Kështu, produkti i brendshëm bruto (PBB) i Shteteve të Bashkuara ra 0.3% në 2008 dhe 2.8% në 2009. Po kështu, niveli i papunësisë në vendin verior arriti në maksimum 10%.

Në të kundërt, Depresioni i Madh shkaktoi një rënie prej më shumë se 10% të PBB-së së SHBA-së në vitet 1930. Nga ana tjetër, shkalla e papunësisë arriti në 25%.

Origjina e Recesionit të Madh

Recesioni i Madh e kishte zanafillën në periudhën pas sulmit ndaj Kullave Binjake të 11 shtatorit 2001. Sistemi i Rezervës Federale (FED) uli normën e tij të referencës, në mënyrë që të ulte normat e interesit të tregut dhe të shmangte një ngadalësim të kreditit dhe aktivitetit ekonomik.

Kjo shkoi paralelisht me një politikë të qeverisë amerikane për të promovuar blerjen e shtëpive të veta. Në këtë mënyrë, portofoli i hipotekave të bankës u rrit ndjeshëm.

Subjektet financiare, nga ana e tyre, hodhën në treg produkte të reja të quajtura hipoteka subprime. Këto synonin veçanërisht klientët me rrezik të lartë. Me fjalë të tjera, probabiliteti i mospagimit ishte shumë i lartë.

Gjithashtu, institucionet e kreditit kanë dhënë hipoteka me norma interesi të rregullueshme. Blerësit e saj prisnin që normat e interesit të mbeten të ulëta, por Fed ndryshoi politikën e saj monetare ekspansioniste midis 2004 dhe 2006, duke rritur normën e saj të referencës dhe, për rrjedhojë, duke rritur normat e interesit të tregut. Për rrjedhojë, këta debitorë duhej të përballeshin me shpenzime më të larta financiare (interes), të cilat nuk mund t’i paguanin.

Një pikë tjetër e rëndësishme ishte se institucionet financiare kishin filluar të komercializonin, në një vëllim të paprecedentë, letra me vlerë të mbështetur nga hipotekat e tyre dhe derivativë të tjerë të sofistikuar. Kështu, sapo tregu i hipotekave ra në fund të vitit 2007, ra edhe vlera e këtyre produkteve financiare.

Në të gjithë këtë kontekst, pati rënien e institucioneve financiare më të mbi-borxhuara, së pari, Bear Stearns në mars të vitit 2008. Më vonë, momenti historik i falimentimit të Lehman Brothers ndodhi në shtator të po atij viti.

Kjo krizë, me origjinë nga sektori financiar amerikan, u përhap në botë, duke prekur kryesisht Evropën.

Rimëkëmbja nga Recesioni i Madh

Rezerva Federale mori masa në këtë çështje për të inicuar rimëkëmbjen përballë Recesionit të Madh, veçanërisht me një politikë monetare ekspansioniste agresive. Kështu, ajo uli normën e saj të referencës afër zeros, për të siguruar likuiditet në treg.

Në mënyrë të ngjashme, FED aplikoi një masë të paprecedentë, të njohur si lehtësim sasior. Kjo konsistonte në blerjen e instrumenteve në tregun financiar, veçanërisht, letrave me vlerë të emetuara nga kompanitë dhe të mbështetura nga qeveria amerikane të quajtura GSE (për akronimin e saj në anglisht), bono thesari dhe letra me vlerë të mbështetura nga hipoteka të quajtura MBS (tituj të mbështetur nga hipoteka).

Me këtë plan u kërkua të zgjerohej baza monetare dhe të shmangej një rënie e mëtejshme e aktivitetit ekonomik.

Megjithatë, pavarësisht nga fakti se ekonomia e SHBA-së dhe ajo globale u rimëkëmbën që nga viti 2009, disa analistë vënë në dyshim dështimin për të zbatuar reforma të mëdha në sistemin financiar për të shmangur krizat e ardhshme. Kjo, duke qenë se një pjesë e flluskës do të kishte origjinën sepse institucionet financiare morën një rrezik shumë të lartë në operacionet e tyre dhe, për më tepër, thonë kritikët, ata do ta kishin kamufluar ose fshehur nga sistemi./definebusinessterms/

Cili është qyteti më i shtrenjtë në botë për momentin?

Qytetet më të shtrenjta në botë janë New York-u dhe Singapori, sipas një sondazhi vjetor nga departamenti i kërkimit dhe analizës së Njësisë së Inteligjencës Economist (EIU).

Kjo është hera e parë që New York-u kryeson renditjen. Numri një i vitit të kaluar, Tel Avivi, tani është në vendin e tretë, raporton BBC.

Kostoja mesatare e jetesës në qytetet më të mëdha të botës u rrit me 8.1 për qind këtë vit, sipas hulumtimit të EIU.

Lufta në Ukrainë dhe ndikimi i virusit Corona në zinxhirët e furnizimit u identifikuan si faktorë kontribuues në rritjen e kostove. Inflacioni ishte veçanërisht i lartë në Stamboll, ku çmimet u rritën me 86 përqind, Buenos Aires (64 përqind) dhe Teheran (57 përqind).

Inflacioni i lartë në SHBA ishte një nga arsyet që New York-u kryesonte listën. Los Angeles dhe San Francisko gjithashtu u renditën në top 10. Në fillim të këtij viti, inflacioni në SHBA ishte më i larti në 40 vitet e fundit.

Forcimi i dollarit është gjithashtu një nga faktorët pse qytetet amerikane janë ndër dhjetëshen më të shtrenjtë në botë./tesheshi/

Origjina e Recesionit të Madh

Rimëkëmbja nga Recesioni i Madh

Na ndiq

Moti