Profeti (s.a.s.) ka theksuar se pasuria e vërtetë është jo me pasurinë e mallit, por me atë të zemrës. (Ahmed b. Hanbel, Musned, II, 389)
Sipas kësaj, çdo njeri është i pasur sa ç’është i ngopur e i kënaqur. Ndërkaq, siç është theksuar në hadithin profetik, ngopja dhe kënaqja me atë që ke është një thesar i pafund. (Bejhaki, Kitabu’z-Zuhd, II, 88)
Edhe besimtarët e vërtetë janë ata që e kanë këtë dhunti pasurie dhe japin e dhurojnë. Dhënia dhe dhurimi janë shprehje e përkryer e shfaqjes së vetëmohimit me të cilën besimtarët janë të ngarkuar.
Ndërsa Hz. Omeri po udhëtonte për në Damask dhe në portat e qytetit i erdhi radha skllavit të hipte mbi deve, ai këmbënguli me vendosmëri që të zbatohej radha dhe ashtu hynë në qytet: skllavi i hipur mbi deve, kurse kalifi, kryetari i shtetit, në këmbë, duke e tërhequr devenë për kapistre! Ja, edhe kjo është një shfaqje e pashembullt e mirësisë dhe vetëmohimit!
Në terminologjinë islame është termi “isar” që emërton dhënien dhe dhurimin me vetëmohim si më sipër. “Isar” do të thotë “bujari me të tepërt”, do të thotë “t’i japësh tjetrit atë gjë për të cilën ti ke po aq nevojë sa dhe ai”, është “t’ia kalosh vëllait të drejtën tënde”, gjë që në shoqërinë tonë të sotme haset tepër rrallë për të mos thënë asnjëherë.
Ndërkaq, duhet nxitur dhe inkurajuar tejkalimi i zeqatit, një hapësirë më e madhe dhënie dhe dhurimit jashtë tħ dhe kjo punë duhet vënë në rregull duke u institucionalizuar.
Në këto institucione, në të njëjtën kohë, duhen përgatitur njerëz të zellshëm për t’i shërbyer Islamit. Veçanërisht, ndërtimi i spitaleve, vendeve kurative dhe azileve nga të cilat do të përętonte bashkësia islame, është detyrimi më i rëndësishëm që bie mbi shoqërinë tonë të sotme.
Interesimi dhe prirja për të dhënë duhet të jetë natyra e vërtetë e muslimanit. Zoti urdhëron:
“Ata besimtarë të përkushtuar që japin për hir të Allahut edhe në pasje, edhe në ngushticë, që e gëlltisin zemërimin dhe (i) falin (të tjerët në gabime). Allahu i do ata që bëjnë mirë!” (Al-i Imran, 134)
Siç rrëfehet, Hz. Xhafer Sadik kishte një skllav që i bënte shërbime personale. Një ditë, skllavi i solli një tas me supë dhe, pa dashje, ia derdhi sipër. Hz. Xhaferi e pa skllavin tërë inat e zemërim. Atëherë, skllavi ia kujtoi këtë ajet dhe i tha:
“Imzot, në Kur’an, për muslimanët e mirë thuhet se “e gëlltisin zemërimin”!
Dhe Hz. Xhaferi i tha:
“E gëlltita zemërimin!”
Skllavi vazhdoi më tej:
“Po aty, thuhet se “ua falin gabimet të tjerëve”!
Hz. Xhaferi i tha:
“Mirë, pra, të kam falur!”
Por skllavi vazhdoi edhe më tej:
“Po në ajet thuhet edhe se “Allahu i do ata që bëjnë mirë”!
Atëherë, Hz. Xhaferi i dha lirinë:
“Shko, je i lirë! Për hir të Allahut, të kam dhënë lirinë!”
Siç na e bën të ditur i Dërguari i Allahut (s.a.s.), një gruaje mëkatare, vetëm se i ka dhënë ujë një qeni që mezi po merrte frymë nga etja e madhe, pra, vetëm për këtë shfaqje mirësie, i janë falur mëkatet dhe është bërë e merituar e xhennetit. Në kundërshtim me këtë, gruaja që, duke mos i kushtuar vëmendje urisë dhe vuajtjeve të një maceje, është treguar e pamëshirshme ndaj saj, është dënuar me xhehennem.
Këta shembuj janë shumë domethënës, të tillë, që të merren si modele nga një musliman për orientimin e botës së vet ndjesore. Besimtari duhet të jetë, si hëna e një nate të errët, i thellë, i ndjeshëm, i brishtë, vetmohues, i dhembshur, bujar dhe simpatik!
Bujaria e pëlqyer në lartësinë e Zotit është dhënia nga pjesa më e mirë e gjësë. Dhënia e bën njeriun të meritojë pëlqimin hyjnor në atë masë sa t’i kushtojë kujdes këtij kriteri.
Në Shekullin e Lumtur, shokët e Sofatit, të cilët ia kishin kushtuar jetën vetëm rrugës së Islamit, meqë nuk mendonin tjetër veç adhurimit të Allahut, nuk gjenin mundësi për të siguruar jetesën. Prandaj, për të ngrënë u sillnin muslimanët e tjerë kryesisht hurma.
Një radhë, disa vetë kishin sjellë hurma të prishura, por shokët e Sofatit ishin detyruar t’i hanin prej urie.
Pas kësaj ngjarjeje erdhi qortimi hyjnor për ata që jepnin mall të prishur: “O ju që besoni! Mos jepni nga malli i keq që s’do ta pranonit për vete veçse me sy mbyllur! Dhe dħeni se Allahu s’ka nevojë për gjë dhe është i denjë për lavdërim!” (el-Bakara, 267)
Në një ajet tjetër, Zoti na e bën të ditur se, për t’u bërë të afërt me Të, duhet të japim nga gjërat që duam më shumë:
“Kurrë nuk mund të arrini mirësinë e vërtetë pa dhënë nga gjërat që doni më shumë! Çfarëdo që të jepni, Allahu e di me të drejtë!” (Al-i Imran, 92)
Shprehja “mirësi e vërtetë” që përdoret në ajet dhe që në terminologjinë përkatëse është “birr”, është komentuar si pika kulminante e mirëbërësisë dhe dobisë, si mëshira, pëlqimi dhe xhenneti i Allahut.
Në një ajet tjetër, Zoti e shpjegon “mirësinë e vërtetë” kështu: “Birr (mirësi e vërtetë) nuk është ta ktheni fytyrën nga lindja apo perëndimi. Mirësi e vërtetë është puna e atħ njeriu që u beson Allahut, ditës së ringjalljes, engjëjve, librave, profetëve dhe që, nga pasuria që do, shpenzon për të afërmit, jetimët, të varfërit, për të mbeturit në udhë, për nevojtarët dhe për lirimin e robërve dhe skllevërve, që fal namaz dhe jep zeqat. Kur bën një marrëveshje, i çon në vend Ħalët. Tregohet i durueshëm në kohë shqetësimi, sëmundjeje dhe lufte. Ja, këta janë njerëz besnikë e të sinqertë. Dhe këta janë të bindurit!” (el-Bakara, 177)
Siç shihet, ky ajet që e përkufizon mirësinë e vërtetë, përmban shumë veti të larta që duhet të ndodhen te njeriu!
Sot, në shoqërinë tonë, kur ndjenjat vëllazërore janë dobësuar, kur qetësia dhe kënaqësia shoqërore kanë humbur, kur urrejtja dhe armiqësia janë shtuar, ndjehet nevoja e një bashkëpunimi serioz në mirëbërë Shenja e dashurisë është sakrifica. Dashuruesi sakrifikon për të dashuruarin me aq sa e do, duke e kuptuar këtë si kënaqësi. Kjo arrin gjer në sakrifikimin e jetës për të dashuruarin. Dhurimi dhe mirësia e Allahut për krijesat e veta është shfaqje e bukur e dashurisë së dashuruesit për të dashuruarin. Ky bashkëpunim në mirëbërësi është shumë i rëndësishëm edhe për ne, edhe për fëmjët tanë. Të vegjëlit tanë duhet të rriten me vetëdħen se pronari i vërtetë i pasurisë është Allahu i Lartë.
Ashtu siç kemi përgjegjësi për t’i mësuar fëmħët qysh në moshë të vogël të falin namaz, ashtu dhe jemi të detyruar, në të njëjtën kohë, t’u japim emocionin e dhënies (dhurimit, mirëbërësisë) dhe t’i mësojmë me adhurimin se si duhet gëzuar një i vuajtur!
Po qe se nuk i mësojmë ata me këtë gjë qysh të vegjël, u bëjmë një dëm të parregullueshëm!
Çdokush që kërkon të bëhet një besimtar i formuar, është i detyruar që, edhe me mundësi të kuęzuara, me sa t’i vħë për dore, t’u bëhet mbështetje nevojtarëve, të vuajturve dhe viktimave, t’u japë zemrën atyre dhe të lutet për ta. Edhe ndarja me të e hallit të një të vuajturi, domethënë pjesëmarrja në hallin e tħ është dhurim, sakrięcë, vetëmohim, mirëbërësi. Nga përgjërimi i profetit Musa mund ta kuptojmë se rigjallërimi i zemrave të thyera është pretekst për afrimin te Zoti.
Siç rrëfehet, një ditë, profeti Musa (a.s.) i qe përgjëruar kështu Zotit:
“O Zot! Ku të të kërkoj Ty?”
Dhe Allahu i Lartë i qe përgjigjur:
“Kërkomë pranë zemërthyerve!” (Ebu Nuajm, Hilje, II, 364)
Shërbimi më i madh sot është dhurimi për ngritjen e institucioneve që do të përgatisnin udhërrëfyes.
Siç thotë një mendimtar, “dallimi më i rëndësishëm mes kombeve sundues dhe kombeve të sunduar është një grusht njerëzish të përgatitur mirë”.
“Besimtarë janë vetëm ata që u besojnë Allahut dhe të Dërguarit dhe që, pastaj, pa u lëkundur, luftojnë me jetët dhe pasurinë e tyre në rrugën e Allahut. Ja vetëm ata janë besnikët!” (el-Huxhurat, 15)
Ja, pra, e gjithë etja e njerëzimit është një grusht njerëzish të formuar!
Nëse sot bota islame është e mundur në planin ekonomik, shkaku i kësaj është se muslimanët i janë nënshtruar një dhune dhe padrejtësie të cilën nuk janë në gjendje ta përballin, kundërshtojnë dhe eliminojnë.
Nuk duhet hequr nga mendja se, për ta ndërruar këtë fat të keq, ka nevojë për zell dhe përpjekje më të mëdha fetare dhe ndërgjegjësore se të atyre kohëve kur muslimanët ishin të fuqishëm. Duke bërë për parim deklaratën hyjnore se “bashkë me çdo vështirësi ka patjetër një lehtësi”, duhet shkundur dhe duhen bërë përpjekje të vendosura për të gjetur një zgjidhje shpëtimi.
Kjo është një përgjegjësi me aq rëndësi, saqë të vihet në diskutim legjitimiteti i preokupimeve që janë legjitime në çdo kohë, madje!
Për shembull, po qe se një nënë që po i jep gji fëmjës, nuk lëviz nga vendi kur sheh se në shtëpi ka rënë zjarr, por vazhdon t’i japë gji fëmħës, gjë që është normalisht një veprim legjitim dhe i pëlqyer, bëhet përgjegjëse dhe fajtore!
Në Islam, kjo është një çështje e rëndësishme që emërtohet “interesi imediat” (masllahat). Prandaj sot duhet analizuar dhe përcaktuar qartë interesi imediat dhe i duhet kushtuar atħ në atë masë që duhet dhe me të gjitha mundësitë! Po të bëhet kjo, e gjithë bota islame mund të gjejë mundësi për të shpëtuar nga kriza e rëndë ku ndodhet!
Kështu, siç e kemi prekur qysh në krye të këtħ libri, vakfet si shenjë dalluese e qytetërimit islam, janë shembujt praktikë më të mrekullueshëm të vlerësimit më të përkryer të nevojave dhe domosdoshmërive të kohës kur janë ngritur!
“T’i buzëqeshësh vëllait të fesë në fytyrë është sadaka!” (Tirmidhi, Birr, 36)
Për njeriun, mundësia për ta shkëputur zemrën prej Allahut për vete, ekziston më shumë lidhur me pasurinë dhe fëmħët. Prandaj, Allahu i Lartë urdhëron:
“Pa dyshim, pasuria dhe fëmjët janë për ju një provë, kurse shpërblimi i madh është te Allahu!” (etTegabun, 15)
“O ju që keni besuar! Pasuria dhe fëmħët të mos ju pengojnë për ta kujtuar Allahun!” (el-Munafikun, 9)
Vakfet janë, në masë të madhe, mjedisi ku bëhen dhënia, dhurimi dhe mirëbërësia, përgjithësisht, me konceptualitetin e sotëm, asistenca sociale.
Vakfet janë mjete të sigurta dhe pothuaj si ura që shërbejnë që të pasurit “të komunikojnë” me nevojtarët, që t’i çojnë ndihmat e tyre gjer te nevojtarët. Të pasurit që ngrenë vetë vakfe ose u bëjnë dhurata vakfeve, arrħnë edhe një mundësi tjetër të madhe, të paarritshme me mënyra të tjera, që, nëpërmjet vakfeve, të vazhdojnë të ndihmojnë edhe pasi të kenë vdekur vetë!
