Kontradikta e vazhdueshme mbi inteligjencën artificiale dhe njerëzore karakterizohet nga mosmarrëveshja e hapur, në lidhje me atë se a mund të bëhet inteligjenca artificiale (IA) e barabartë ose superiore ndaj inteligjencës njerëzore (INj)?
Hendeku midis inteligjencës njerëzore dhe inteligjencës artificiale është i detyruar të mbetet i konsiderueshëm në periudhën afatshkurtër dhe afatgjatë, siç tregohet nga simbolet kulturore njerëzore dhe vizioni kuranor i inteligjencës njerëzore. Aftësia e njerëzimit për të manipuluar simbolet kulturore, mbi të cilat varet fenomeni i inteligjencës njerëzore, është një karakteristikë unike njerëzore. Kjo veçori është rezultat i drejtpërdrejtë i një vendimi hyjnor, jo të evolucionit. Kjo karakteristikë unike përmban misteret që vështirë mund të jenë të arritshme për njerëzit. Për këtë arsye, si mund t’i përfshijnë hulumtuesit këto në hartimin e makinave të inteligjencës artificiale?
Në dy dekadat e fundit, kërkimet në fushën e inteligjencës artificiale kanë përparuar në nivelet teorike dhe të aplikuara. Në këtë fushë, neurofiziologët dhe shkencëtarë të ndryshëm shoqërorë kanë studiuar gjithashtu inteligjencës njerëzore dhe inteligjenca artificiale. Përderisa infrastrukturat e inteligjencës artificiale vazhdojnë të zgjerohen në shoqëritë moderne dhe postmoderne, specialistë të fushave të tjera gjithashtu do të duhet të përfshihen. Hulumtimi i inteligjencës artificiale ndihmon në lehtësimin e individëve me shumë detyra të lodhshme, ndërkohë që rritja e shpejtësisë dhe cilësisë së veprimeve do t’i karakterizojë ato shoqëri që kanë hyrë në epokën e Informacionit.
Çështja e INj mbetet qendrore ndaj kundërshtarëve dhe përkrahësve të IA dhe hulumtuesit duhet të pyesin pse inteligjenca njerëzore është superiore ndaj inteligjencës artificiale dhe çfarë ka inteligjenca njerëzore që i mungon inteligjencës artificiale. Përgjigjja e pyetjeve të tilla do të çojë në një kuptim më të mirë të vetes, inteligjencës njerëzore, dhe projektimit të makinave më inteligjente.
Disa studiues besojnë se IA do të përputhet vetëm me INj, në qoftë se përdoret hardware-i biokimik. Të tjerë mendojnë se makinat duhet të dizajnohen për të funksionuar si truri i njeriut. Infrastruktura digjitale sugjerohet si një mënyrë për të lejuar makinat të mendojnë dhe zotërojnë inteligjencë të vetëdijshme. Nga ana tjetër, intuita, gjendja shpirtërore dhe emocionet nuk kanë vend në skemën e IA, duke parandaluar një makinë të të menduarit racional nga të menduarit në kuptimin njerëzor.
Fenomeni i kulturës e dallon njerëzimin nga speciet e tjera dhe nga makinat me IA. Ekziston një konsensus midis studiuesve të kulturës që përdorimi i simboleve të njerëzimit është tipari më strikt i kulturës njerëzore. Teoritë e shkencave shoqërore të sjelljes dhe paradigmat duhet të konsiderojnë se speciet njerëzore janë simbolike-kulturore nga natyra, dhe se aftësia e saj për të përdorur simbolet kulturore e bën atë rrënjësisht të ndryshme nga të gjitha llojet e tjera dhe makinat me IA. Për një kuptim të vërtetë të INj, duhet të studiohet sfera e simboleve kulturore njerëzore.
Aftësia për të manipuluar simbolet kulturore në krijimin e mendimeve dhe ideve është thelbësore për përvetësimin e njohurive të besueshme rreth proceseve të njohjes dhe semantikës. Mungesa e pjesshme e një korpusi të dijes solide mbi simbolet kulturore përbën lidhjen që mungon në trupin gjithnjë në rritje të njohurive mbi INj dhe IA. Ndërtimi i një baze solide në këtë fushë është e domosdoshme për hulumtuesit për të shpjeguar mangësitë e makinave në lidhje me të mësuarit. Një mosinteresim i tillë është një dobësi e madhe që ngatërron kuptimin e hulumtuesve të origjinalitetit të INj.
Studimet moderne psikologjike dhe sociologjike kanë nxjerrë në pah efektet negative të privimit social në inteligjencën njerëzore, duke treguar se inteligjenca është fort e varur nga simbolet kulturore që përshkuajnë socializimin e qenieve njerëzore. Studimet bashkëkohore nga shkencëtarët njohës të kulturës, mendjes dhe ideve njerëzore kanë adoptuar dy këndvështrime: pikëpamjen racionale / shkencore të iluminizmit dhe pikëpamjen romantike të rebelimit. Këto pikëpamje janë shumë relevante për debatin mbi IA. Grupi i fundit thotë se kultura, mendja dhe inteligjenca nuk duhet të maten vetëm me matricën e empiriko-pozitivizmit, arsyetimit, logjikës dhe racionalizmit.
Inferioriteti i AI në krahasim me INj është për shkak të dizajnit strukturor logjik-racional-logaritmik të tij të ngushtë që nuk llogaritet për pikat e ngritura nga romantikët. Prandaj, sa e besueshme është paradigma empiriko-pozitiviste, pasi dy nga elementet e saj themelore janë logjika dhe racionaliteti? Njerëzit janë më shumë se thjesht mendimtarë logjikë dhe racionalë, dhe superioriteti i INj vjen nga tiparet e paprekshme dhe subjektive. INj është një fenomen kompleks, kështu që hulumtimi i IA / INj nuk duhet të ndjekë një formulë të ngurtë dhe të ngushtë.
Tekstet e shpallura vështirë se konsultohen në lidhje me INj, për shkak të përvojës së Perëndimit për Rilindjen, e cila e anashkalonte botën muslimane dhe marrëdhëniet zakonisht armiqësore midis fesë dhe shkencës. Një studiues musliman do ta konsultonte logjikisht Kuranin në fushën e IA / INj, për të eksploruar më tej natyrën transcendentale të inteligjencës njerëzore, të menduarit dhe inteligjencën njerëzore dhe inteligjencën njerëzore dhe aktin e krijimit.
Doktrinat fetare dhe laike janë dakord se vetëm njerëzit mund të mbahen përgjegjës për veprimet e tyre dhe INj i jep njerëzimit përgjegjësinë dhe vullnetin e lirë për të vepruar. Qëndrimi kuranor është një aleat i ngushtë i shkencëtarëve dhe studiuesve bashkëkohorë, të cilët nuk besojnë se IA mund të ngrihet në një nivel të barabartë ose më të lartë me INj. Përderisa perspektiva kuranore mund të na ndihmojë neve, qasja empiriko-pozitive nuk është e dobishme, për shkak të refuzimit të saj për të njohur natyrën transcendentale të inteligjencës.
Kontradikta e vazhdueshme mbi inteligjencën artificiale dhe njerëzore karakterizohet nga mosmarrëveshja e hapur, në lidhje me atë se a mund të bëhet inteligjenca artificiale (IA) e barabartë ose superiore ndaj inteligjencës njerëzore (INj)? Hendeku midis INj dhe IA është i detyruar të mbetet i konsiderueshëm në periudhën afatshkurtër dhe afatgjatë, siç tregohet nga simbolet kulturore njerëzore dhe vizioni kuranor i INj. Aftësia e njerëzimit për të manipuluar simbolet kulturore, mbi të cilat varet fenomeni INj, është një karakteristikë unike njerëzore. Kjo veçori është rezultat i drejtpërdrejtë i një vendimi hyjnor, jo të evolucionit. Kjo karakteristikë unike përmban misteret që vështirë mund të jenë të arritshme për njerëzit. Për këtë arsye, si mund t’i përfshijnë hulumtuesit këto në hartimin e makinave të IA?
Në dy dekadat e fundit, kërkimet në fushën e IA kanë përparuar në nivelet teorike dhe të aplikuara. Në këtë fushë, neurofiziologët dhe shkencëtarë të ndryshëm shoqërorë kanë studiuar gjithashtu INj dhe IA. Përderisa infrastrukturat e IA vazhdojnë të zgjerohen në shoqëritë moderne dhe postmoderne, specialistë të fushave të tjera gjithashtu do të duhet të përfshihen. Hulumtimi i IA ndihmon në lehtësimin e individëve me shumë detyra të lodhshme, ndërkohë që rritja e shpejtësisë dhe cilësisë së veprimeve do t’i karakterizojë ato shoqëri që kanë hyrë në Ëpokën e Informacionit.
Çështja e INj mbetet qendrore ndaj kundërshtarëve dhe përkrahësve të IA dhe hulumtuesit duhet të pyesin pse INj është superiore ndaj IA dhe çfarë ka INj që i mungon IA-së. Përgjigjja e pyetjeve të tilla do të çojë në një kuptim më të mirë të vetes, INj-së, dhe projektimit të makinave më inteligjente.
Disa studiues besojnë se IA do të përputhet vetëm me INj, në qoftë se përdoret hardware-i biokimik. Të tjerë mendojnë se makinat duhet të dizajnohen për të funksionuar si truri i njeriut. Infrastruktura digjitale sugjerohet si një mënyrë për të lejuar makinat të mendojnë dhe zotërojnë inteligjencë të vetëdijshme. Nga ana tjetër, intuita, gjendja shpirtërore dhe emocionet nuk kanë vend në skemën e IA, duke parandaluar një makinë të të menduarit racional nga të menduarit në kuptimin njerëzor.
Fenomeni i kulturës e dallon njerëzimin nga speciet e tjera dhe nga makinat me IA. Ëkziston një konsensus midis studiuesve të kulturës që përdorimi i simboleve të njerëzimit është tipari më strikt i kulturës njerëzore. Teoritë e shkencave shoqërore të sjelljes dhe paradigmat duhet të konsiderojnë se speciet njerëzore janë simbolike-kulturore nga natyra, dhe se aftësia e saj për të përdorur simbolet kulturore e bën atë rrënjësisht të ndryshme nga të gjitha llojet e tjera dhe makinat me IA. Për një kuptim të vërtetë të INj, duhet të studiohet sfera e simboleve kulturore njerëzore.
Aftësia për të manipuluar simbolet kulturore në krijimin e mendimeve dhe ideve është thelbësore për përvetësimin e njohurive të besueshme rreth proceseve të njohjes dhe semantikës. Mungesa e pjesshme e një korpusi të dijes solide mbi simbolet kulturore përbën lidhjen që mungon në trupin gjithnjë në rritje të njohurive mbi INj dhe IA. Ndërtimi i një baze solide në këtë fushë është e domosdoshme për hulumtuesit për të shpjeguar mangësitë e makinave në lidhje me të mësuarit. Një mosinteresim i tillë është një dobësi e madhe që ngatërron kuptimin e hulumtuesve të origjinalitetit të INj.
Studimet moderne psikologjike dhe sociologjike kanë nxjerrë në pah efektet negative të privimit social në inteligjencën njerëzore, duke treguar se inteligjenca është fort e varur nga simbolet kulturore që përshkuajnë socializimin e qenieve njerëzore. Studimet bashkëkohore nga shkencëtarët njohës të kulturës, mendjes dhe ideve njerëzore kanë adoptuar dy këndvështrime: pikëpamjen racionale / shkencore të iluminizmit dhe pikëpamjen romantike të rebelimit. Këto pikëpamje janë shumë relevante për debatin mbi IA. Grupi i fundit thotë se kultura, mendja dhe inteligjenca nuk duhet të maten vetëm me matricën e empiriko-pozitivizmit, arsyetimit, logjikës dhe racionalizmit.
Inferioriteti i AI në krahasim me INj është për shkak të dizajnit strukturor logjik-racional-logaritmik të tij të ngushtë që nuk llogaritet për pikat e ngritura nga romantikët. Prandaj, sa e besueshme është paradigma empiriko-pozitiviste, pasi dy nga elementet e saj themelore janë logjika dhe racionaliteti? Njerëzit janë më shumë se thjesht mendimtarë logjikë dhe racionalë, dhe superioriteti i INj vjen nga tiparet e paprekshme dhe subjektive. INj është një fenomen kompleks, kështu që hulumtimi i IA / INj nuk duhet të ndjekë një formulë të ngurtë dhe të ngushtë.
Tekstet e shpallura vështirë se konsultohen në lidhje me INj, për shkak të përvojës së Perëndimit për Rilindjen, e cila e anashkalonte botën muslimane dhe marrëdhëniet zakonisht armiqësore midis fesë dhe shkencës. Një studiues musliman do ta konsultonte logjikisht Kuranin në fushën e IA / INj, për të eksploruar më tej natyrën transcendentale të inteligjencës njerëzore, të menduarit dhe inteligjencën njerëzore dhe inteligjencën njerëzore dhe aktin e krijimit.
Doktrinat fetare dhe laike janë dakord se vetëm njerëzit mund të mbahen përgjegjës për veprimet e tyre dhe INj i jep njerëzimit përgjegjësinë dhe vullnetin e lirë për të vepruar. Qëndrimi kuranor është një aleat i ngushtë i shkencëtarëve dhe studiuesve bashkëkohorë, të cilët nuk besojnë se IA mund të ngrihet në një nivel të barabartë ose më të lartë me INj. Përderisa perspektiva kuranore mund të na ndihmojë neve, qasja empiriko-pozitive nuk është e dobishme, për shkak të refuzimit të saj për të njohur natyrën transcendentale të inteligjencës.
Autor: Mahmoud Dhaouadi
Marrë nga libri: Anësia epistemologjike në shkencat fizike dhe sociale
Abdelwahab M. El-Messiri
Përkthimi: Festime Mehdiu
