Nga Adrian Civici
Jeff Bezos, Elon Musk, Bill Gates dhe Richard Branson janë disa nga sipërmarrësit më të famshëm dhe më të suksesshëm të botës. Përvecse janë edhe nga njerëzit më të pasur të planetit, ata janë mjaft të shquar edhe për “recetat e sukseseve të tyre” në biznes, për gjetjet e vecanta dhe inovacionet e jashtëzakonshme që kanë sjellë në aktivitetin e tyre të përditshëm, për idetë dhe vizionin e tyre për të qënë “një biznesmen i suksesshëm”.
Por, përvec eksperiencës dhe rezultateve të aktivitetit dhe punës së tyre, ata janë dhe lexues të vëmendshëm të eksperiencave dhe sukseseve të biznesmenëve të tjerë, janë lexues të rregullt të librave më vlefshëm që analizojnë karrierrën dhe profesionin e sipërrmarësit, që trajtojnë rrugën drejt profesionalizimit dhe suksesit, analizat e zhvillimeve bashkëkohore, globalizmit dhe inovacioneve.
Në këtë kuadër, ata japin vazhdimisht sugjerime e rekomandime për autorët dhe librat më të mirë në këto fusha, shprehin preferencat e tyre “për librat më të mirë në formimin dhe ndërtimin e të ardhmes të sipërrmarësve të rinj, për krijimin dhe formimin e stimujve të nevojshëm në aktivitetin drejt susksesit të synuar”.
Ja disa nga rekomandimet e tyre për “librat më të mirë për sipërrmarësit e rinj.
1) Jeff Bezos
Jeff Bezos, i lindur më Jeffrey Jorgensen më 12 janar 1964 në Albuquerque, New Mexico, është një sipërmarrës, industrialist, pronar mediash dhe miliarder amerikan. Njihet si themeluesi dhe aksionari kryesor i gjigantit Amazon, të cilin e drejtoi personalisht deri në vitin 2021. Tashmë është president i bordit të drejtorëve të kompanisë. Ai themeloi Amazon në fund të vitit 1994. Kompania nisi si një dyqan i thjeshtë librash online dhe është zgjeruar me përfshirjen e një shumëllojshmërie produktesh dhe shërbimesh. Ajo është për momentin kompania më e madhe në botë për shitjet online. Bezos ka qenë pronar i Washington Post, një nga gazetat më të rëndësishme e prestigjoze amerikane. Bezos është themeluesi i kompanisë hapësinore Blue Origin, duke ofruar akses në hapësirë për turizmin hapësinor. Revista Forbes e rendit atë në tre pasuritë më të mëdha të botës, të vlerësuara në rreth 200 miliardë dollarë.
Librat më të mira dedikuar biznesit që Bezos rekomandon janë :
James C. Collins & Jerry I. Porras: “Built to Last: Successful Habits of Visionary Companies”. Duke u mbështetur në një projekt kërkimor gjashtëvjeçar në Kolegjin e Biznesit të Universitetit Stanford, James C. Collins dhe Jerry I. Porras morën tetëmbëdhjetë kompani vërtet të jashtëzakonshme dhe jetëgjata dhe studiuan secilën në krahasim të drejtpërdrejtë me një nga konkurrentët kryesorë. Ata i shqyrtuan kompanitë që nga fillimet e tyre deri në ditët e sotme — si biznese të reja, si kompani të mesme dhe si korporata të mëdha.
Gjatë gjithë kohës, autorët pyetën: “Çfarë i bën kompanitë vërtet të jashtëzakonshme të ndryshme nga kompanitë e krahasuara dhe cilat ishin praktikat e zakonshme që këto kompani të shkëlqyera të qëndrueshme ndoqën gjatë historisë së tyre?” I mbushur me qindra shembuj specifikë dhe i organizuar në një kornizë koherente konceptesh praktike që mund të aplikohen nga menaxherët dhe sipërmarrësit në të gjitha nivelet, “Built to Last: Successful Habits of Visionary Companies” ofron një master plan të plotë për menaxherët dhe sipërmarrësit ndërtimin e organizatave që do të krijohen e mbijetojnë gjatë shek.XXI-të.
2.Kazuo Ishiguro: “The Remains of the Day”. Jeff Bezos i pëlqen të përsërisë se ai zakonisht mëson më shumë nga librat fiction dhe ky është një nga librat e tij më të preferuar. Java e parë e lirisë së maxhordomit të paqortueshëm anglez Stevens bëhet një mundësi për të rimenduar jetën e tij të kaluar në shërbim të një zotërie të dyshimtë moralisht. Stevens ka kaluar jetën dhe përpjekjet e tij i nxitur nga një ideal i vetëm: ai i respektimit të një tradite të caktuar dhe mbrojtjes së saj pavarësisht nga të tjerët dhe koha. Por udhëtimi me makinë për në Cornëall shpejt e detyron atë të rishikojë të kaluarën e tij, kështu që mes dyshimeve dhe kujtimeve të dhimbshme ai kupton se ka jetuar si një ushtar në përmbushjen e një detyre abstrakte pa qenë kurrë në gjendje të jetë vetvetja. A mund të ndryshoni papritur jetën tuaj dhe të filloni nga e para?
Nga ky roman i jashtëzakonshëm i Ishiguro, i vlerësuar në Britaninë e Madhe dhe Shtetet e Bashkuara dhe fitues i çmimit prestigjioz Booker, në vitin 1993 regjisori amerikan James Ivory realizoi një film të famshëm me Anthony Hopkins dhe Emma Thompson.
3.Peter F. Drucker, “The Practice of Management”. Si merrni vendimet e duhura, si të sillemi për të shmangur vendimet joproduktive dhe joadekuate? Kur duhet të jesh pragmatik? Kur është e pashmangshme të jesh parimor apo të bësh kompromis?
Peter F. Drucker një nga mendimtarët më të rëndësishëm të menaxhimit të shekullit të njëzetë, i jep menaxherit indikacione dhe këshilla për marrjen e vendimeve të duhura, duke tërhequr vëmendjen në: dy shembuj të veprimit të vendimmarrjes, elementët e procesit të vendimmarrjes, aktin e vendimmarrjes dhe makinën llogaritëse.
Ky vëllim është pjesë e serisë WordPower, e cila përqendron thelbin e të menduarit më të mirë ekonomiko-menaxherial në përgjigjet aktuale dhe të shpejta, duke vënë në dispozicion të lexuesit njohuri, informacione dhe sugjerime të vlefshme, ndihmon për të zgjidhur çështjet më të mprehta të punës, për të përmirësuar efikasitetin, për të kuptuar plotësisht realitetin.
2) Elon Musk
Elon Musk, është një sipërmarrës afrikano-kanadezo-amerikan, lider biznesi dhe miliarder. Ai është bashkëthemelues dhe CEO i kompanisë astronautike SpaceX dhe CEO i kompanisë së automobilave Tesla. Në janar 2021, sipas Bloomberg, Elon Musk u bë, në moshën 49 vjeç, njeriu më i pasur në botë, me një pasuri të vlerësuar në më shumë se 192.3 miliardë dollarë1. Në tetor 2022, ai bëhet pronar i Twitter, përmes një blerjeje prej 44 miliardë dollarësh. Ai filloi karrierën e tij të biznesit si bashkëthemelues i kompanisë softwerike Zip2 me vëllain e tij, Kimbal. Fillimi u ble nga Compaq për 307 milionë dollarë në vitin 1999. Po atë vit, Musk bashkëthemeloi bankën online X.com, e cila u bashkua me Confinity në 2000 për të formuar PayPal. eBay bleu PayPal në 2002 për 1.5 miliardë dollarë.
Në vitin 2002, Musk themeloi SpaceX, një kompani prodhuese shërbimesh për hapësirës ajrore dhe shërbime të transportit hapësinor, dhe shërbeu si CEO i saj. Në vitin 2004, investoi 6.5 miliardë dollarë në prodhuesin e automjeteve elektrike Tesla, u bë aksioneri i saj më i madh dhe iu bashkua bordit të drejtorëve, përpara se të merrte postin e CEO në 2008. Në vitin 2006, mori pjesë në krijimin e SolarCity, një kompani e energjisë diellore e cila më pas u ble nga Tesla dhe u bë Tesla Energy. Në vitin 2015, ai bashkëthemeloi dhe bashkë-kryesoi OpenAI, një shoqatë kërkimore që promovon inteligjencën artificiale miqësore. Në vitin 2016, ai themeloi The Boring Company, një kompani ndërtimi tunelesh dhe Neuralink, një kompani neuroteknologjike. Inovator dhe vizionar, themeluesi i Paypal, Tesla dhe SpaceX deklaron se “mësoi të ndërtonte raketa…duke lexuar libra”.
Librat më të mira dedikuar biznesit që Musk rekomandon janë :
Benjamin Franklin, “An American life”. Një vizionar si Musk nuk mund të mos kishte si model një shpikës dhe shkencëtar të madh si Franklin dhe kjo, sipas tij, është një nga biografitë më të mira në treg.
Adam Douglas: “The Hitch Hiker’s Guide to the Galaxy”, libër nga i cili Musk mësoi një mësim të rëndësishëm: pjesa e vështirë është formulimi i pyetjes së duhur, pasi të bëhet kjo, gjetja e përgjigjes është shumë më e lehtë!
Peter Thiel: “Zero to One”. Titulli i thotë të gjitha: sekretet e startup-eve, ose si të ndërtohet e ardhmja. Zero To One është një vështrim i brendshëm i filozofisë dhe strategjisë së Peter Thiel për ta bërë startup-in tuaj të suksesshëm duke parë mësimet që ai kuptoi nga themelimi dhe shitja e PayPal, duke investuar në Facebook dhe duke u bërë miliarder. Ka libra që ju japin strategji të shkëlqyera për shitjen, marketingun dhe planifikimin e biznesit tuaj. Dhe pastaj ka libra të tjerë që ju thonë të harroni të gjitha këto, kështu që ju mund të merrni një qasje që është kaq rrënjësisht e ndryshme. Ky është një nga ata libra. Peter Thiel është një anomali, nje kontravers, për të thënë më të paktën. Një mjeshtër shahu nën moshën 21 vjeç, një doktoraturë në drejtësi në moshën 25 vjeç dhe një shitje kompanie për 1.5 miliardë dollarë në moshën 35 vjeç. Zero To One do t’ju mësojë se si ai mendon, si i qaset biznesit dhe çfarë mund të bëni për të ndërtuar të ardhmen e startup-it tuaj dhe për të formuar të ardhmen e botës në këtë proces.
Këtu janë 3 mësimet bazë nga libri: Kërcimet më të mëdha në progres janë vertikale, jo horizontale; Monopolet janë të mira, si për biznesin ashtu edhe për shoqërinë; Themeluesit kanë nevojë për një vizion për ta çuar biznesin e tyre nga zero në një.
3) Bill Gates
Bill Gates, është një sipërmarrës, programues, shkencëtar kompjuteri dhe filantropist amerikan. Ai njihet më së miri si themeluesi i Microsoft Corporation. Gjatë karrierës së tij në Microsoft, Gates mbajti postet e kryetarit, CEO dhe arkitektit kryesor të softuerit, dhe ishte gjithashtu aksionari më i madh individual deri në maj 2014. Në qershor 2006, Gates njoftoi se do të kalonte në një rol me kohë të pjesshme në Microsoft dhe do të fokusohej me kohë të plotë në Fondacionin Bill & Melinda Gates, fondacioni privat bamirës që ai dhe ish-bashkëshortja, Melinda Gates, themeluan në vitin 2000. Ai gradualisht i transferoi detyrat e tij te Ray Ozzie dhe Craig Mundie. Dha dorëheqjen si kryetar i Microsoft-it në shkurt 2014 dhe mori një rol të ri si këshilltar teknologjik i CEO të ri Satya Nadella. Gates është përfshirë në listën e njerëzve më të pasur në botë sipas Forbes.
Librat më të mira dedikuar biznesit që Gates rekomandon janë :
1.Mark Miodownik: “Stuff Matters: Exploring the Marvelous Materials That Shape Our Man-Made World”, është një udhëtim për të zbuluar shkencën dhe teknologjinë pas shumë prej objekteve tona të përditshme. Çeliku është ‘i paepur’, letra është ‘e besueshme’, çokollata është sigurisht ‘e shijshme’, plastika është ‘imagjinuese’ dhe grafiti është thjesht ‘i pathyeshëm’. Më pas është shkuma (“e mrekullueshme”), xhami (padyshim “i padukshëm”), porcelani (“i rafinuar”) dhe sigurisht që nuk mund të mungojë çimentoja e zakonshme, e gjithëpranishme, “themelore”.
Ato janë substancat nga të cilat përbëhet bota jonë. Thjesht hidhni sytë rreth nesh dhe ne shohim qindra prej tyre, por ne dimë kaq pak për ta. Në vend të kësaj, kur Mark Miodownik shikon përreth, ai sheh shumë përtej paraqitjeve sipërfaqësore të gjërave dhe është në gjendje të na tregojë një sasi të pabesueshme historish magjepsëse për secilin prej këtyre materialeve, për të na lënë gojën hapur në habi. Çdo substancë bëhet një botë. Në këtë libër gjërat e lashta si hekuri shfaqen së bashku me substanca futuriste si biomaterialet ose aeroxheli, të gjitha të paraqitura në shumëllojshmërinë e tyre kaleidoskopike të formave dhe funksioneve, ngjyrave dhe vetive, secila me mesazhin e vet të fshehur dhe një histori bindëse për të treguar. Materialet kanë ndihmuar për të revolucionarizuar stilin tonë të jetesës, ato janë pjesë e botës sonë dhe pa to ne nuk do të ishim ata që jemi.
Bota materiale nuk është një shfaqje e thjeshtë e teknologjisë dhe kulturës sonë: ajo është pjesë e jona. Ne e shpikëm, e ndërtuam dhe në këmbim na bën ata që jemi.
2.Phil Knight: “The art of victory”, është autobiografia e bashkëthemeluesit të Nike që vetë Gates e përkufizon “një kujtesë se rruga drejt suksesit nuk është kurrë një vijë e drejtë, por një rrugë gjarpëruese e bërë nga gabimet, rrëzimet dhe ndjenjat e përziera. Themeluesi i Nike, CEO i saj nga viti 1964 deri në 2004, më pas kryetar i bordit të drejtorëve deri në vitin 2016, Phil Knight, njeriu pas “swoosh”, ka mbetur gjithmonë në hije dhe jeta e tij një mister.
Së fundi, ai tregon historinë e tij në një autobiografi befasuese, modeste, pa kompromis, frymëzuese që do të magjepsë sportdashësit, si dhe ata që janë të interesuar në ekonomi, biznes dhe menaxhim. Phil ka një vizion: ai do të nisë biznesin e tij dhe do të importojë atlete japoneze të nivelit të lartë, por me kosto të ulët në Shtetet e Bashkuara. Ai merr 50 dollarë hua nga babai i tij për këtë. Atë vit të parë, 1963, ai shiti këpucë për 800 dollarë. Sot, të ardhurat vjetore të Nike kalojnë 30 miliardë dollarë.
Nike është referenca përfundimtare, historia e suksesit që frymëzon të gjithë kompanitë fillestare, një markë globale, logoja e së cilës, e famshmja “swoosh”, një simbol i madhështisë, është një nga ikonat e pakta që njohim në të katër anët e planetit.
3.Trevor Noah: “Born a Crime – Stories from a South African Childhood”, është historia autobiografike e fëmijërisë së humoristit të njohur televiziv, një mësim i vërtetë për të mos pushuar së qeshuri dhe për të bërë njerëzit të qeshin pavarësisht të papriturave apo vështirësive të jetës. Rruga e pamundur e Trevor Noah nga aparteidi në Afrikën e Jugut në tavolinën e The Daily Show filloi me një “akt criminal”: lindjen e tij. Trevor lindi nga një baba zviceran i bardhë dhe një nënë me ngjyrë, Xhosa, në një kohë kur një bashkim i tillë dënohej me pesë vjet burg.
Dëshmi e gjallë e mospërfilljes së prindërve të tij, Trevor u mbajt brenda për vitet më të hershme të jetës së tij, i detyruar nga masat ekstreme dhe shpesh absurde që mori nëna e tij për ta fshehur atë nga një qeveri që mund ta rëmbente në çdo moment. Më në fund, I çliruar nga fundi i sundimit tiranik të bardhë të Afrikës së Jugut, Trevor dhe nëna e tij nisën një aventurë madhështore, duke jetuar hapur dhe lirisht dhe duke përqafuar mundësitë e fituara nga një luftë shekullore. Historitë e tij ndërthuren së bashku për të formuar një portret emocionues dhe tepër qesharak të një djali që kalon rrugën e tij nëpër një botë të dëmtuar në një kohë të rrezikshme, i armatosur vetëm me një sens të mprehtë humori dhe dashurinë e pazakonshme dhe të pakushtëzuar të nënës.
4) Richard Branson
Richard Branson, është një sipërmarrës britanik, i njohur falë suksesit që ka pasur me markën e tij Virgin Group, e cila përfshin shumë aktivitete si linja ajrore dhe zinxhirë shpërndarjeje. Ai është gjithashtu krijuesi, ndër të tjera, i kompanive Virgin Atlantic (transport ajror), Virgin Cola (sodat), Virgin Racing (gara me makina), Virgin Trains (transport hekurudhor), Virgin Mobile (telefonia celulare), Virgin Active (palestra), Virgin Money UK (financa) dhe Virgin Galactic (turizëm hapësinor1).
Richard Branson është personi i 261-të më i pasur në botë sipas revistës Forbes, me një pasuri të vlerësuar prej rreth 3.9 miliardë dollar. Që nga 11 korriku 2021, ai është gjithashtu miliarderi i dytë në histori që ka udhëtuar në kufijtë e hapësirës në aeroplanin e tij hapësinor VSS Unity nga Virgin Galactic. Themeluesi dhe pronari i grupit Virgin në mars 2016 publikoi një listë me 70 librat për t’u lexuar të paktën një herë në jetë. Ja 3 prej tyre.
1.Maya Angelu: “I Know Why the Caged Bird Sings”, nuk është vetëm një nga librat që duhen lexuar të paktën një herë në jetë, është gjithashtu një himn i vërtetë për jetën, ndjeshmërinë dhe inteligjencën e një vajze zezake në Amerikën raciste të shekullit të kaluar. Ky është një libër po aq i gëzueshëm sa dhe i dhimbshëm, po aq misterioz sa dhe i paharrueshëm sa vetë fëmijëria. “Unë e di Pse këndon zogu në kafaz” trajton dëshirën e fëmijëve të vetmuar, fyerjen brutale të fanatizmit dhe mrekullinë e fjalëve që mund ta bëjnë botën të drejtë. Të dërguar nga nëna e tyre për të jetuar me gjyshen e tyre të devotshme dhe të varfër në një qytet të vogël jugor, Maya dhe vëllai i saj, Bailey, durojnë dhimbjen e braktisjes dhe paragjykimin e “powhitetrash” vendas.
Në moshën tetë vjeç dhe në krahun e nënës së saj në St. Vite më vonë, në San Francisko, Maya mëson se dashuria për veten, mirësia e të tjerëve, shpirti i saj i fortë dhe idetë e autorëve të mëdhenj do ta lejojnë atë të jetë e lirë në vend që të burgoset. Poetike dhe e fuqishme, “Unë e di pse këndon zogu në kafaz” do të prekë zemrat dhe do të ndryshojë mendje për aq kohë sa njerëzit lexojnë.
2.Simon Sinek, “Start with WHY”, një libër themelor për këdo që dëshiron të kuptojë se si të jetë një udhëheqës dhe sipërmarrës më i mire. “Fillo me PSE” është libri i parë dhe më i popullarizuar i Simon Sinek, pasi ka fituar një vend nderi në listat më të shitura të New York Times dhe Wall Street Journal.
Në këtë libër, Sinek tregon se liderët që kanë pasur ndikimin më të madh në botë, të gjithë mendojnë, veprojnë dhe komunikojnë në të njëjtën mënyrë – dhe është e kundërta e asaj që bëjnë të gjithë të tjerët. Simon e quan këtë ide të fuqishme Rrethi i Artë dhe ofron një kornizë mbi të cilën mund të ndërtohen organizatat, mund të udhëhiqen lëvizjet dhe njerëzit mund të frymëzohen.
Yuval Noah Harari: “Homo Deus”, është një udhëtim për të zbuluar historinë e njerëzimit dhe zhvillimet e ardhshme që na presin./fjala.al/
