Dallimi kryesor midis Parimit Islam dhe parimit konvencional të menaxhimit është se sistemi konvencional i menaxhimit bazohet plotësisht dhe plotësisht në Kapitalizmin dhe Materializmin që sjell izolim dhe ndarje midis njerëzve/punonjësve që çon në stres dhe frustrim.
Ndërsa parimi islam i menaxhimit bazohet në takva dhe moralin, i cili i lidh njerëzit së bashku për një arsye që është e përhershme dhe kështu çon në lumturi, kënaqësi dhe permbushje edhe me përfitime më të ulëta materialiste.
Megjithatë, kjo kurrë nuk do të thotë se Rentabiliteti dhe faktori ekonomik është më i vogël. Përkundrazi, është një fakt i njohur se kënaqësia mes njerëzve/punonjësve jep rezultate më të mira si dhe rentabilitet.
Gjëja që i dallon dy sistemet është faktori i motivimit ku njëri bazohet në materializëm, ndërsa tjetri bazohet në Takva dhe moral. Për të arritur një menaxhim ideal, duhet të shqetësoheni për zhvillimin e individëve të cilët më vonë ndihmojnë në zhvillimin e organizatës dhe shoqërisë. Teuhidi, duke qenë parimi kryesor në menaxhimin islam, ndihmon në formësimin e praktikës aktuale duke pasqyruar idenë e nënshtrimit dhe përkushtimit të vërtetë ndaj Allahut në urdhërat e Tij (Sulaiman, et. al., 2014).
Duhet pasur parasysh se çdo punë është ibadet për Allahun duke nënkuptuar se koncepti i adhurimit është i gjerë dhe i zbatueshëm edhe në menaxhim (Ismaeel & Blaim, 2012). Qëllimi, objektivat dhe procedura duhet të pasqyrojnë nënshtrimin dhe përkushtimin ndaj kënaqësisë së Allahut, të cilat njëkohësisht promovojnë të mirën dhe parandalojnë të keqen (Sulaiman, et. al., 2014). Koncepti i khilafahut (zëvendës) është praktikë e mëtejshme në menaxhimin islam për zhvillimin e individëve si njerëz konsiderohen si halife (i besuar) për të zhvilluar këtë botë (Beekun & Badwi, 2005).
Individët duhet të punojnë sa më mirë për të zhvilluar aftësitë dhe mundësinë për të arritur performancë të mirë në kompani duke përdorur artikulimin e parimeve islame. Rishikimi i literaturës Literatura ekzistuese e Islamit, d.m.th. Kurani dhe Hadithi janë marrë për të shpjeguar parimet e Menaxhimit të bazuar në Islam. Allahu (subhanehu ue teala) thotë në Kuran: “….. Ne të shpallëm ty librin që sqaron çdo çështje” (Sure En-Nahl, ajeti 89)
Në këtë fushë janë bërë disa kërkime që japin një ide të shkurtër të Menaxhimit Islam. Abdus Sattar, Kashifur Rehman dhe Amna Bibi (African Journal of Business Management Vol.4, 2010) janë përpjekur të paraqesin një qasje holistike ndaj menaxhimit të bazuar në Parimet Islame. Shekh Raunak Mondal, Ligjërues në Departamentin e Menaxhimit, Instituti Ndërkombëtar i Menaxhimit të Harvardit (Islam & Muslim Societies: A Social Science Journal Vol.6, Nr.2, 2013) është përpjekur të lidhë 14 parimet e menaxhimit të Henry Foyl me Parimet Islame bazuar në Kuran dhe Hadith. Më tej ai u përpoq të shqyrtonte marrëdhëniet ndërmjet nocioneve islame të punës dhe menaxhimit dhe rëndësinë e tyre në kontekstin e studimeve të menaxhimit.
Një theks i veçantë i është kushtuar prezantimit të një diskursi alternativ në studimet e menaxhimit në epokën post-moderne, i cili mbron diversitete në mendime, sjellje dhe praktika kundër diskursit hegjemonist dhe dominues të mendimeve dhe ideologjive perëndimore në studimet e menaxhimit.
Muhammad Mushtaq et al (International Journal of Academic Research in Economics & Management Sciences, Vol.3, Nr.3, 2014) kanë paraqitur një pasqyrë të Menaxhimit Islamik dhe aplikimit të tij në shekullin e 21-të. Ai prezantoi modelet kryesore të Menaxhimit Islam si felah, aml saleh, sabr, adl, ikhlas, amanah dhe ihsan. Këto janë themelet mbi të cilat ndërtesa e sistemeve të menaxhimit islam është ngritur si një kullë. Këto modele janë të dobishme për zhvillimin e një marrëdhënieje njerëzore brenda mjedisit të punës, e cila nuk lejon askënd të shfrytëzojë të tjerët siç bëhet zakonisht në një sistem tjetër.
Kazmi, (2007) shprehet se në të kundërt, menaxhimi konvencional është përmbledhja e koncepteve,teoria, parimet dhe aplikimet e studimeve të menaxhimit që i gjejmë në literaturë në disiplinën e menaxhimit. Menaxhimi konvencional është zhvilluar kryesisht gjatë rreth një shekulli të kaluar. Kryesisht studiuesit amerikanë dhe evropianë janë merita për zhvillimin e qasjes konvencionale, megjithëse kontributet kanë ardhur së fundmi edhe nga burime australiane dhe aziatike.
Për natyrën e çështjeve të trajtuara në botimet gjatë dy dekadave, 1980-2000, në skenë dominojnë temat e etikës dhe vlerave, sjelljes organizative dhe menaxhimit të burimeve njerëzore. Çështjet e vështira trajtohen; për shembull, nga puna e Aliut (2002) mbi themelet e komunikimit në Kuran dhe Sunet dhe eksplorimi i Al-Junaid dhe Anwar (2009) në themelet e shkencës së sjelljes për zhvillimin e organizatës. Më parë, Rahman dhe Al-Buraey (1995) japin një kontribut të rëndësishëm nga puna e tyre mbi kontrollet organizative dhe vlerësimin e performancës…
Dr. Naceur Jabnoun (Islam & Menaxhment, Riad), është përpjekur të përmirësojë fushën e menaxhimit duke u gërshetuar në disiplinën, konceptet dhe parimet e Islamit. Ai ka lidhur objektivat afatgjata dhe veprimet organizative në një mënyrë të shkëlqyer duke shpjeguar sesi planifikimi është i lidhur me ekzekutimin aktual të strategjive për të arritur qëllimet e dëshiruara.
Udhëheqja paraqitet si një shërbim për ata individë që udhëhiqen. Ai ka ofruar një model të koncepteve të paraqitura. Një pikë e rëndësishme që po përmendet është se Islami i vlerëson konfliktet si një mjet kontrolli dhe balancimi së bashku me diskutimet e shkaqeve, pasojave dhe menaxhimit të konfliktit. Gauhar Zaman Et. (Journal of Managerial Science, Vëllimi II) kanë paraqitur parimet islame përmes Taqwa, Ihsan, Ikhlas, Brakah, Accountability, Sidq (Besimi) etj dhe më tej janë përpjekur gjithashtu të shpjegojnë papajtueshmëritë ndërmjet parimeve konvencionale dhe islame të menaxhimit. Sipas tij, ndryshe nga filozofitë dhe konceptet e mendimtarëve modernë perëndimorë, ku objektivat teknike dhe materiale janë të rëndësishme, sistemi i menaxhimit islam përbëhet nga parime që rrjedhin nga Kur’ani Famëlartë dhe Suneti. Parimet dhe qasja e tij e menaxhimit bazohet në dimensione metafiziko-morale të cilat nuk nxiten nga objektivat materiale.
Marrëdhënia punëdhënës-punonjës bazohet thjesht në fe. Të dy janë përgjegjës para Allahut të Plotfuqishëm për veprat e tyre dhe janë të besuarit e Allahut të Plotfuqishëm në tokë. Aspektet shpirtërore dhe morale konsiderohen të rëndësishme në sistemin e menaxhimit islam në procesin e vendimmarrjes. Duke ditur dhe kuptuar parime të tilla mund të formulohet një kombinim i sistemit të menaxhimit islam dhe perëndimor, i cili mund të zbatohet në mënyrë të përsosur edhe në vende të tjera joislame.
Një dritare e kërkimeve të ardhshme është hapur në rezultatin e tyre të diskutimit se cilat do të ishin rezultatet e mundshme në rast të kombinimit të parimeve shpirtërore islame dhe parimeve perëndimore të menaxhimit. Mohamed Branine (Universiteti i Abertay, Skoci MB) dhe David Pollard (Leeds Business School, MB) japin një parim bazë të menaxhimit në Islam dhe krahasojnë më tej menaxhimin në vendet arabe dhe perëndimore dhe përfundojnë me sugjerime nga gjetjet e tyre. Sipas tyre, në Islam menaxhimi si funksion është një proces i koordinimit të aktiviteteve sipas një sërë parimesh që rrjedhin nga Kurani Famëlartë dhe Suneti. Prandaj, menaxhimi është një funksion moral, shpirtëror dhe fizik që nuk drejtohet vetëm nga objektivat tokësorë, por edhe nga shpërblimet në jetën e përtejme. Marrëdhëniet e punës shkojnë përtej kontratave të shkruara dhe psikologjike midis një individi dhe një punëdhënësi duke pasur një dimension fetar. Të dyja palët janë përgjegjëse përpara Zotit për veprimet e tyre dhe janë besëlidhjet ose besuesit e Zotit në tokë. Në një kontekst organizativ islam, dimensioni moral dhe shpirtëror është gjithmonë më i rëndësishmi në marrjen e vendimeve dhe zbatimin e tyre. Megjithatë, në mendimin e menaxhimit perëndimor, objektivat teknike dhe materiale janë shumë shpesh, por jo gjithmonë, më të rëndësishmet. Duke kuptuar parimet e tilla dhe karakteristikat dalluese të secilit sistem, është e mundur të zhvillohet një përzierje e menaxhimit perëndimor dhe islam, i cili mund të zbatohet në vendet islame dhe jo-islamike, ku vendimet e bazuara moralisht dhe shpirtërisht mbizotërojnë ato të udhëhequra materialisht. .
…
Përfundim
1. Islami nuk është thjesht një fe e disa ritualeve, por është një revolucion i plotë, një mënyrë jetese e bazuar në urdhrat e Allahut, d.m.th. Kur’ani dhe Suneti i Profetit të dashur Muhamed, paqja qoftë mbi të, i cili udhëzon njerëzimin në të gjitha sferat e jeta ose është sociale, ekonomike ose politike në nivel individual dhe organizativ.
2. Kurani dhe jeta e Profetit Muhamed a.s. tregojnë rrugën për të praktikuar biznesin dhe menaxhimin në një mënyrë ideale.
3. Ekziston një kontradiktë e plotë ndërmjet parimeve të Menaxhimit Konvencional dhe Islamik. Menaxhimi konvencional perëndimor bazohet thjesht në materializmin dhe maksimizimin e pasurisë, ndërsa menaxhimi islam bazohet në Taqwa (frika ndaj Allahut), Kërkimi i kënaqësisë së Allahut, Përgjegjësia ndaj Allahut në ditën e gjykimit, drejtësia (Adl), Ihsan, Shoora (konsultim) dhe Morali. Sidoqoftë, mund të ketë njëfarë të përbashkët midis të dyve në disa aspekte, por jo në parime.
4. Aktualisht, nuk është bërë shumë punë praktike sipas parimeve islame të menaxhimit, madje as në vendet muslimane dhe arabe. Organizatat në çdo nivel në vendet e Lindjes së Mesme janë gjithashtu duke u operuar sipas parimeve perëndimore të menaxhimit dhe për këtë arsye nuk ka asnjë model të bazuar në islam për t’u paraqitur para organizatave.
5. Parimet islame ofrojnë mënyrat më të mira për çdo pjesë të Menaxhmentit qoftë sjellja organizative, Menaxhimi i Burimeve Njerëzore, Menaxhimi Financiar, Ekonomia, Marketingu apo Etika e Biznesit. Duhet bërë shumë punë në nivel kërkimor dhe praktik në të gjitha fushat e menaxhimit për të krijuar një parim ideal të menaxhimit në biznes.
6. Një model organizativ duhet të zbatohet thjesht i bazuar në parimet islame të menaxhimit në mënyrë që të arrihet dhe të drejtohet një formë shumë efektive dhe përshtatëse e organizimit të biznesit.
Autor : Mohammad Arshad Warsi
Përktheu : EKONOMIAISLAME
