FAZAT E PËRGATITJES
“Çdo fëmijë ndërmjet nesh i përngjan shprehive të babait”.
Periudha e përgatitjes së vërtetë dhe kontributit të vërtetë në sukses është periudha e fëmijërisë. Në atë periudhë përfundon mbjellja e vlerave dhe principeve të vërteta, të cilat do të përparojnë së bashku me rritjen e fëmijës.
Dhe, vërtet, të gjitha ato skena të cilat fëmija i vëren, i sheh dhe i përjeton në fëmijërinë e tij, ato do të lënë gjurmë më pas, gjatë gjithë jetës dhe pleqërisë së tij.
SKENA E VËRTETË E REALITETIT
Esenca e çdo suksesi qëndron në fazat e natyrshme të zhvillimit dhe pjekurisë së njeriut, ndërsa themeli i çdo suksesi qëndron në përparimin konstant, por gradual. Për shembull, fëmija së pari mësohet si të lëvizë, më pas si të qëndrojë ulur, pastaj si do të shkojë zvarrë dhe, më në fund, do të mësohet si të ecë dhe të vrapojë. Çdo njëra nga këto faza posedon specifikën e saj dhe periudhën e saj kohore, prandaj assesi nuk është e mundur të tejkalohet ndonjë nga këto faza.
Është e vërtetë se ecja e domosdoshme graduale është e vështirë dhe se ne e pranojmë atë vetëm në mënyrë teorike, ndërsa në praktikë kur është fjala për ndjenjat dhe raportet me të tjerët, atëherë një gjë e këtillë bëhet mjaft e vështirë. Do t’i vëresh se disa njerëz kërkojnë mënyra dhe rrugë të shkurtra se si të arrijnë deri te qëllimi i dëshiruar e kështu të kursejnë kohën dhe mundin. Mirëpo, njerëzit e këtillë harrojnë se themel i çdo suksesi është puna graduale në përparim.
Esencën e këtyre do ta mësojmë nga katër pjesë që shpien drejt pjekurisë dhe vetaftësimit.
PJESA E PARË: FAZA E MBËSHTETJES TEK NJERËZIT E TJERË
Dihet nga të gjithë se çdo njeri e fillon jetën e tij si një fëmijë që mbështetet tek individët e tjerë dhe plotësisht mbështetet tek ata. Konkretisht, në këtë fazë uni yt ndërtohet dhe formohet pothuajse plotësisht.
Në një studim të realizuar në Universitetin Misuri (SHBA) thuhers:
“Dy të tretat e fondit te fjalëve që përvetëson njeriu paraqesin fjalë që ai i dëgjon në vitin e tretë të jetës së tij”. Ndërsa në një studim tjetër të kryer nga eksperti i psikologjisë Ros Kembel, thuhet se 80% të karakteristikave morale dhe etike, njeriu i arrin para moshës pesëvjeçare të tij dhe se 90% të personalitetit dhe karakterit të tij i ndërton në vitin e shtatë të moshës së tij.
Këtu bëhet fjalë për amanetin e edukimit të fëmijëve të cilët i bartim në qafat tona. Për vërtetësinë e tij dëshmon edhe hadithi i të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem: “Çdo i porsalindur (foshnje) në këtë botë është (lind) në fenë e natyrshme, ndërsa prindërit e tij e bëjnë jehudi, të krishterë apo adhurues të zjarrit”. (Buhariu, 1358 dhe Muslimi, 2658)
Vitet e para të jetës së fëmijës janë bazë dhe esencë e jetës së mëtejme të tij. Gjurmët e këtyre viteve mbeten gjatë tërë jetës. Prandaj, ne duhet të qëndrojmë shumë më të butë dhe të sillemi më me kujdes ndaj fëmijëve, t’ua mbjellim vlerat e vërteta dhe principet praktike, ashtu që të fillojmë përgatitjet për një gjeneratë të re të shkathtësisë/artit/së suksesit.
PESA E DYTË: PERIUDHA E MBËSHTETJES NË VETVETE
Kjo është periudha e pavarësimit dhe mbështetjes në vetvete, thënë shkurt: përjetimi i unit personal është problemi më i madh, që përfshin periudhën e pubertetit, për atë shkak se kjo është periudha e vetëndërtimit, periudha e vendosjes së un-it tek njeriu. Thjesht, në këtë periudhë ndodhin konflikte me rrethinën dhe me shoqërinë.
Detyra dhe roli ynë në këtë periudhë është që t’iu ndihmojmë atyre që ta tejkalojnë këtë fazë me sukses dhe pa kurrfarë pasojash.
Në të vërtetë, konfliktet me të tjerët tek adoleshentët e periudhës së pubertetit mund të shkaktojnë shumë lehtë kryelartësi dhe ashpërsi në pranimin e më të moshuarve dhe kjo shkakton probleme.
Janë të shumtë ata prindër të cilët presin dhe kërkojnë ndihmë nga anash që t’i ndihmohet fëmijës të tij, megjithatë, personi më i mirë për të, pa dyshim, është vetëm prindi, dhe qasje më e mirë ndaj fëmijës në këtë periudhë është qasja dhe të afruarit tek ai me dashuri.
Faza e quajtur ‘unë’ është një fazë e tërheqjes së kujdesit dhe vëmendjes.
Thënë shkurt, ajo është faza “unë jam këtu, unë ekzistoj”. Kjo është faza dhe periudha e jetës në të cilën është pavarësuar Shafiu. Ai (imam Shafiu) në moshën gjashtëmbëdhjetë vjeçare ofronte fetva (vendime/pergiigje fetare islame) në shoqërinë ku jetonte. Kjo është faza dhe periudha e jetës kur është pavarësuar edhe Tufejl bin Omer ed-Dusi, ateherë kur ai e nxori nga veshi i tij mbeshtjellesin me qëllim që ta dëgjonte sa më mirë të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem.
Më pas ai i kuptoi gjërat dhe e pranoi Islamin si fe të tij.
Pra, fillimi i suksesit është largimi i varësisë nga diçka tjetër drejt pavarësimit. Medoemos duhet ta marrim parasysh se procesi i pavarësimit është njëkohësisht edhe qëllimi dhe një nga fazat kalimtare drejt zhvillimit të fazës së tretë. Megjithatë, për fat të keq, disa njerëz
ndalen në këtë fazë dhe i kënaqin nevojat e tyre në dëm të njerëzve të tjerë dhe raportet e tyre me të tjerët janë me karakter të përkohshëm, sipërfaqësor. Ata jetojnë me iluzione të cilat lënë pas vetes një jetë të dërmuar. Në këtë mënyrë, ata i konsiderojmë njerëzit e tjerë vetëm si mjete që iu përgjigjen nevojave të tyre e nuk ua vënë aspak veshin atyre.
Hans Selje, ekspert i diturive bashkëkohore në sferën e presionit psikologjik, ka thënë: “Me të vërtetë, nëse ndonjë individ mban llogari vetëm për suksesin e tij, atëherë kjo do të ishte e njëjtë me zhvillimin dhe rritjen jo të shëndoshë. Në të vërtetë suksesi i atillë është egoizëm që i shfrytëzon dhe i eksploaton të tjerët dhe zgjat përderisa ai tjetri në vete ka jetë. Megjithatë, duher ditur se pikërisht ai tjetri është shkaku kryesor i mbijetesës sonë, dhe një sjellje e këtillë ndaj të tjerëve është e barabartë me vetëvrasjen.
Faktor kyç është se suksesi i vërtetë ndërlidhet pashmangshëm me jetën e të tjerëve. Ai (suksesi) duhet të jetë i përbashkët; prandaj egoizmi është në fakt një lloj vetëvrasjeje.
Duhet ta dimë se nëse devijojmë dhe jetojmë duke e dashur egoizmin, atëherë ne, si shoqëri, jemi duke i mbështetur shkallët tona në një mur të shkatërruar dhe jostabil, pra në një mur që sa nuk është rrëzuar për tokë. Principi i egoizmit nuk do të na sjellë një jetë të vërtetë kualitative. Ai nuk do të na sjellë jetën të cilën e ëndërrojmë dhe të cilën e shpresojmë. Përfundimi është: po qe se dëshirojmë të arrijmë sukses të vërtetë dhe fat
të përnjëmendtë, është e domosdoshme që t’i ndryshojmë principet e dëmshme ekzistuese.
Dhe me qëllim që jetës tonë t’i japim kuptim, atëherë ne medoemos duhet të kalojmë në fazën e tretë.
PJESA E TRETE: PERIUDHA E MBËSHTETJES DHE E NDIHMËS RECIPROKE
Njerëzit të cilët janë të pavarur mund të arrijnë atë që e dëshirojnë, natyrisht, përmes punës serioze, ndërsa ata të cilët e mbështetin dhe ndihmojnë reciprokisht njëri-tjetrin e kështu e unifikojnë angazhimin e tyre dëshirojnë të realizojnë një sukses ekipor në shekullin e njëzetenjëtë. Megjithatë, shekulli i njëzetenjëtë është periudha e punës së përbashkët ku unifikohen talentet, potencialet dhe aftësitë, me qëllimin e përforcimit të shpirtit ekipor. Thënë shkurt, është koha kur ne ekzistojmë dhe vërtet pavarësia është më e mirë se varësia, por ndihma reciproke është më e mirë se të mbetesh i pavarur. Që të realizojmë sukses në shekullin e njëzetenjëtë, ne duhet t’iu përmbahemi rregullave vijuese: “Bëhu një nga ata që ndihmojnë dhe bashkëpunojnë në mënyrë ekipore”.
Mashtrimi në ndihmë
Tradhtia e vërtetë e principeve: “Bëhu një nga ata që ndihmojnë dhe bashkëpunojnë në mënyrë ekipore” është një ndihmë mashtruese, një vepër e cila nuk e përmban frymën e vërtetë të ndihmë. Pasoja e një ndihme dhe bashkëpunimi të këtillë është qëndrimi i shëmtuar ndërmjet njerëzve, moskuptueshmëria ndaj të tjerëve dhe mosqartësia ndaj qëllimeve dhe detyrave të cilat një individ i posedon në bashkësinë e tij shoqërore, e si rezultat, ai pjesën më të madhe të jetës e kalon në moskuptim, në dis’harmoni dhe në raporte të këqija me njerëzit e tjerë.
Burimi i suksesit, i fatit dhe i dhembjes në raste të shumta burojnë nga raportet me njerëzit e tjerë. Principi i mbështetjes tek të tjerët duhet të mbillet thellë në shpirtrat e njerëzve, sepse ai princip tregon se çfarë lidhje dhe raportesh kemi me të tjerët, ashtu siç ka thënë edhe Gandi:
“Mbështetja reciproke dhe ndihma ndërmjet njerëzve duhet të bëhet diçka në të cilën duhet të mbështetet jeta e njeriut, njëlloj sikurse edhe mbështetja në vetvete, sepse njeriu është qenie shoqërore”.
Ata njerëz që i humbasin shkathtësitë e bashkëpunimit në jetën shoqërore dhe pjesëmarrjen në të, të tillët, në të vërtetë, humbasin një potencial dhe energji të madhe.
Motoja e humbur
Njeriu mund të arrijë dhe realizojë sukses të vërtetë atëherë kur ai është i vetëdijshëm se posedon shkathtësi dhe aftësi të mëdha, por edhe kur e kupton faktin se ai posedon edhe mangësi të caktuara.
Psh. unë jam mjaft efikas dhe kualitativ për t’i ndihmuar të tjerët, por posedoj mangësi në ndonjë sferë tjetër, e kështu në këtë sferë unë do të ndihmohem nga të tjerët. Që tani do të arrijë modestia e vërtetë e cila është e lirë nga presionet psikologjike dhe në këtë mënyrë plotësohet pjekuria.
Megjithatë, shumë njerëz orvaten të paraqiten në opinion ashtu siç nuk janë në realitet dhe në këtë mënyrë e fshehin injorancën e tyre, duke menduar se ndihma për ta është një lloj mangësie. Ky qëndrim i gabuar i këtyre njerëzve në të vërtetë argumenton papërgjegjësinë dhe mungesën e pjekurisë. Madje këta e harrojnë faktin se vetë pejgamberët e Allahut kanë kërkuar ndihmë atëherë kur kanë pasur nevojë, siç thuhet për Lutin (alejhisselam): “Ai tha: Ah, sikur të kisha fuqi kundër jush (tju zmbrapsë), ose të kisha mbështetje në ndonjë përkrahje (të fisit) të forte” (do t’i mbroja mysafirët e mi)”. (Hud. 80).
Muhamedi (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Çdo pejgamber kishte ndihmësit dhe ithtarët e tij”. (Buhariu, 3719 dhe Muslimi, 2415).
Njeriu do të arrijë të bëhet i aftë vetëm pasi ta njohë moton e humbur, e ajo është: Unë nuk mund t’i di të gjitha. Këtu nuk mund të fitet për ndonjë turp, madje kjo veçanërisht i dedikohet raporteve ndërmjet të moshuarve dhe të rinjve. Disa njerëz sillen sipas motos:
Unë i di të gjitha dhe assesi nuk dëshirojnë të zhvillojnë ndonjë dialog me të tjerët, sepse ata dinë gjithçka dhe nuk kanë nevojë të këshillohen ose t’i dëgjojnë të tjerët, sepse thjesht, “i dinë të gjitha'”.
Pasojë e këtij veprimi është humbja dhe shkatërrimi. Individi i këtillë orvatet që ta tregojë veten ndryshe nga sa është dhe vazhdon të jetojë në atë mënyrë, pra i maskuar. Megjithatë, ji i sigurt se ai do të zbulohet, do të dobësohet dhe do të përjetojë fiasko dhe humbje të qartë.
DY SKENA TË VLEFSHME PER T’I PARAQITUR
Transmetohet se lbn Omeri (r.a.) ka thënë:
Një rast, një njeri erdhi tek i Dërguari i Allahut, s.a.v.s. dhe i tha: ‘O i Dërguari i Allahut, cila sferë (lëndë) është më e mira ? I Dërguari i Allahut s.a.v.s. i tha: Nuk e di.. Po ashtu edhe ti, pa kurrfarë turpi, mësohu të thuash: “Nuk e di”.
(Këtë hadith e shënuan Hakimi me nr. 79.838 dhe Bejhekiu në Sunenin e tij me
nr. 5.767, ndërsa Dhehebi këtë hadith e konsideron si autentik).
Në një rast Imam Ebu Hanife e kishte vërejtur një fëmijë dhe i kishte thënë: “O fëmijë, ki
kujdes se mos biesh në baltë”. Fëmija iu drejtua dhe i tha: “Kujdesu ti që të mos biesh, sepse rënia e një dijetari është më e madhe”.
Ebu Hanifeja nuk tha asgjë, por vetëm u mahnit me këtë përgjigje dhe pas kësaj nuk ishte
dhënë kurrfarë fetvaje pothuajse një muaj, pasi që e studioi hollësisht këtë thënie të femijës bashkë me nxënësit e tij. (Heshtja e kryqëzuar, f. 34).
Ndjenja, njohja dhe të pranuarit e mangësive lindin tek njeriu vetëm fuqinë dhe dëshirën për ndihmë reciproke. Dallimi ndërmjet varësisë dhe ndihmës reciproke qëndron në këtë që vijon: varësia është atëherë kur vetëm unë mbështetem tek ti, kur vetëm ti mendon dhe marrësh vendime për mua, ndërsa ndihma reciproke është kur unë mbështetem tek ty dhe e përdor potencialin tënd dhe, po ashtu njëlloj, edhe ti mbështetesh tek unë dhe e përdor potencialin tim.
Kështu që potencialet dhe mendimet tona të përbashkëta do të japin dhe do të lindin suksesin e shekullit të njëzetenjëtë.
PJESA E KATËRT: PERIUDHA E MBËSHTETJES TEK ALLAHU I LARTËMADHËRUAR
Pjekuria e plotë tek njeriu- madje sado që ai të posedojë potenciale, aftësi dhe ndihmëtarë – është njohja se ai posedon vërtet një zë të brendshëm i cili, shumë qartë dhe zëshëm, do t’i thotë: “Vlera ime dhe autoriteti im, janë mangësitë e mia”.
Kjo njohje është humbur dhe gjendet thellë në shpirtin njeriut, por mundet të gjendet vetëm në rastet e betejave më të rëndësishme në jetë, në betejat për mbijetesën e gjinisë njerëzore, në betejën për mënyrën më të mirë dhe më të drejtë të jetës.
Përmes angazhimit permanent duhet ndihmuar në rrugën e fesë.
Suksesi do të mund të arrihet vetëm me mbështetje tek Allahu i Lartëmadhëruar. Vetëm atëherë pasi që njeriu të mbështetet tek Krijuesi (Allahu i Lartëmadhëruar), ai do të qetësohet dhe do të bëhet i fuqishëm. Ai nuk do t’i frikësohet askujt, nuk do të jetë i shqetësuar dhe nuk do të dëshpërohet assesi.
Përmes rrugës së fesë njeriu do t’a gjejë fshehtësinë e pejgamberit tonë, Musait alejhisselam, atëherë kur para tij gjendej deti, ndërsa armiku gjendej pas tij, e populli i tij thoshte: “Do të përmbytemi në det, e Musai alejhisselam përgjigjej, ashtu siç ka treguar Allahu në Kur’anin Fisnik:
“Ai (Musai) tha: “Kurrsesi, me mua është Zoti im, Ai do të më udhëzoje”. (esh-Shura, 62).
Mbështetja është vetëm tek Allahu Lartëmadhëruar, siç edhe thuhet në një hadith:
“Ruaje me kënaqësi atë që të sjell dobi, kërko ndihmë prej Allahut të Lartëmadhëruar dhe mos u dobëso.” (Muslimi, 2664).
Si të arrihet suksesi | Fejsal Omer Mahfuz Bashrahil
