Prelud i luftës? Pse bankat qendrore po grumbullojnë ar…

Ndërsa lufta, ideologjia dhe proteksionizmi e ndajnë botën në blloqe të veçanta, vendet në zhvillim po grumbullojnë shufra ari për t’u përgatitur për ditën kur sistemi financiar global, i dominuar nga SHBA-ja dhe Evropa, do të shembet dhe do të zëvendësohet nga një i ri.

Ky trend, i cili filloi një dekadë më parë, u përshpejtua këtë vit nga faktorë afatshkurtër, veçanërisht nga kthesa në rënie e normave globale të interesit. Si rezultat, çmimet shkuan nga një rekord i lartë në tjetrin, duke u mbyllur mbi 2,800 dollarë për ons për herë të parë në histori. Vetëm këtë vit, ari është rritur me 35%, shumë më tepër se rritja prej 20% në stoqet amerikane dhe më shumë se dy herë më shumë se çdo indeks i aksioneve evropiane. Lina Thomas e Goldman Sachs e sheh atë duke shkuar mbi 3,000 dollarë deri në fund të vitit të ardhshëm.

Në qendër të tubimit janë bankat qendrore, veçanërisht ato që ose janë – ose kanë frikë se mund të jenë në të ardhmen – në shënjestër të sanksioneve të SHBA. Kina ka blerë 316 tonë që nga fillimi i luftës në Ukrainë. Rusia ka qenë gjithashtu një blerës i madh, siç kanë qenë bankat qendrore në Lindjen e Mesme, Azinë Qendrore dhe Indi.

Kohët e fundit, tregjet janë dominuar nga dy vende, historia dhe përvojat e fundit të të cilave i kanë sensibilizuar ndaj rrezikut gjeopolitik: Polonia dhe Hungaria. Polonia ka dashur prej kohësh të rrisë arin në 20% të rezervave të saj zyrtare, por Banka Kombëtare e Hungarisë rifilloi blerjet për herë të parë në tre vjet në shtator, duke thënë: “Mes pasigurisë në rritje, roli i arit si një element aktiv i strehës dhe ruajtjes së sigurt me vlerë është veçanërisht e rëndësishme pasi forcon besimin në vend dhe mbështet stabilitetin financiar.”

Zyrtarë të tjerë e shprehën më troç. “Është një shenjë e luftërave që do të vijnë,” tha një bankier qendror evropian, të cilit iu la anonimiteti nga Politico.

Dhe nuk bëhet fjalë vetëm për frikën nga armiqësitë dhe sanksionet, por edhe për besueshmërinë e dështuar të shteteve që ndërtuan rendin financiar global të pasluftës. Si SHBA ashtu edhe Europa kanë borxhe në rritje që duken të paqëndrueshme në terma afatgjatë, siç theksoi Fondi Monetar Ndërkombëtar në mbledhjen e tij vjetore. Me borxhin e SHBA-së tani në 124% të PBB-së dhe në rritje të shpejtë, siç vuri në dukje Thomas, “shumë banka qendrore mbajnë shumicën e rezervave të tyre në thesaret e SHBA-së dhe politikëbërësit mund të shqetësohen gjithnjë e më shumë për ekspozimin e tyre ndaj rreziqeve fiskale në SHBA”.

Kjo ka implikime të pallogaritshme për një botë në zhvillim, e cila prej kohësh e ka inatosur atë që e sheh si ngacmim financiar, vuri në dukje analisti i TS Lombard, David Oneglia.

Ideja është “të diversifikohen ngadalë aksionet ndërkombëtare larg asaj që mbetet një zotërim shumë i madh i aktiveve të shprehura në dollarë”, tha Mohamed El Erian, ish-kreu i gjigantit të tregtimit të obligacioneve Pimco. Dollari ende përbën rreth 58% të rezervave valutore botërore, duke e bërë atë pothuajse thelbësor për çdo lloj tregtie ndërkufitare, por kjo ka rënë nga rreth 65% vetëm një dekadë më parë.

Neutraliteti dhe pandryshueshmëria e arit e bëjnë atë një “spirancë” të përshtatshme për një sistem financiar paralel ende në ndërtim: një sistem që SHBA nuk do të jetë në gjendje ta dominojë apo manipulojë.

Duke folur në Uashington në takimin vjetor të FMN-së në tetor, presidentja e Bankës Qendrore Evropiane, Christine Lagarde vuri në dukje se “Kina po blen ar si kurrë më parë” dhe iu referua përpjekjeve për “promovimin e monedhave të tjera”.

Megjithatë, sapo u kthye në Evropë, ajo dukej më e qetë, duke i thënë Le Monde se dollari nuk do të rrëzohet së shpejti nga froni. Ndërsa takimet e BRICS shpesh kanë prodhuar retorikë në mënyrë eksplicite kundër dollarit, komunikata e fundit e samitit u fokusua në problemet e sanksioneve të SHBA-së, por përndryshe mbështeti reformën e institucioneve ekzistuese si FMN.

Do të jetë një veprim i gjatë balancues. Ndërsa ekonomitë e përparuara mbajnë deri në 70% të rezervave të tyre në ar, bankat qendrore të BRICS-ut zakonisht mbajnë rreth 10%, me pjesën më të madhe në dollarë. Kjo do të thotë se ata ka të ngjarë të mbeten blerës të arit në terma afatgjatë, edhe nëse – siç është rasti sot me Bankën Popullore të Kinës – ata mund të frenohen kur mendojnë se çmimet kanë shkuar shumë larg.

Tradicionalisht, çmimet e arit kanë qenë të ndërlidhura me normat e interesit të bankës qendrore. Kur yield-et e kursimeve dhe obligacioneve u rritën, siç janë rritur që nga viti 2022, ari zakonisht lëvizte në drejtim të kundërt, sepse nuk ofron kthime. Por këtë herë duket se po ecën ndryshe. Çmimet e arit u rritën ndërsa bankat qendrore rritën normat e interesit – dhe u rritën edhe më shpejt pasi Rezerva Federale e SHBA dhe Banka Qendrore Evropiane filluan t’i ulnin ato.

Sipas të dhënave të përpiluara nga Komisioni Amerikan i Tregtisë së të Ardhmes së Mallrave, shuma neto e kontratave të së ardhmes së arit të mbajtura nga pjesëmarrësit e tregut është më shumë se trefishuar gjatë 12 muajve të fundit, edhe pse blerjet nga bankat qendrore janë lehtësuar këtë vit. Interesi neto spekulativ tani është vetëm pak nën nivelin rekord të parë në fillimin e pandemisë.

Ashtu si në të kaluarën, interesi për arin sugjeron një dëshirë të shtuar për besueshmëri mes pasigurisë dhe dobësimit të besimit te institucionet, thonë analistët.

Kjo vlerë po rritet krahas dyshimeve për vlerën e aseteve të tjera, madje edhe dollarit të fuqishëm. /tesheshi.com/

Kapitali, Sipërmarrësi dhe Islami

Sipas teorisë kapitaliste, kapitali dhe sipërmarrësi janë dy faktorë të veçantë të prodhimit. I pari përfiton interes, ndërsa i dyti ka të drejtë mbi fitimin. Interesi është një kthim i caktuar për sigurimin e kapitalit, ndërsa fitimi mund të fitohet vetëm kur ka një tepricë pas shpërndarjes së kthimeve të caktuara për tokën, punën dhe kapitalin (në formën e qirasë, pagave dhe interesit).

Islami, në të kundërt, nuk i njeh kapitalin dhe sipërmarrësin si dy faktorë të veçantë të prodhimit. Çdo person që kontribuon kapital (në formën e parave) në një ndërmarrje tregtare merr përsipër rrezikun e humbjes dhe, për këtë arsye, ka të drejtë për një pjesë proporcionale në fitimin aktual. Në këtë mënyrë, ‘kapitali’ ka një element të brendshëm të ‘sipërmarrjes’, për sa i përket rrezikut të biznesit. Prandaj, në vend të një kthimi të caktuar si interes, ai përfiton fitim. Sa më i lartë të jetë fitimi i biznesit, aq më i lartë është kthimi mbi kapitalin.

Në këtë mënyrë, fitimet e krijuara nga veprimtaritë tregtare në shoqëri shpërndahen në mënyrë të drejtë për të gjithë ata që kanë kontribuar me kapital në ndërmarrje, pavarësisht sa e vogël mund të jetë pjesa e tyre. Duke qenë se, në kontekstin e praktikës moderne, janë bankat dhe institucionet financiare që ofrojnë kapital për veprimtaritë tregtare, nga depozitat e bëra pranë tyre, rrjedha e fitimeve reale të fituara nga shoqëria mund të drejtohet drejt depozituesve në përpjesëtime të drejta, gjë që mund të shpërndajë pasurinë në një rreth më të gjerë dhe të pengojë përqendrimin e saj në duart e disa personave të veçantë.

Burimi: Mufti Muhammad Taqi Usmani, An Introduction to Islamic Finance.

Familja që emigroi nga Kosova në lstanbul vazhdon prej brezash profesionin familjar të orëndreqësit

“Këtë profesion familja jonë e vazhdon prej 110 vitesh dhe ne jemi brezi i tretë i kësaj tradite”, thotë Aydın Aydınoğlu, familja e të cilit kishte emigruar nga Kosova drejt Türkiyes në vitin 1963

Aydın Aydınoğlu, familja e të cilit emigroi nga Prishtina e Kosovës në lagjen Samatya të rrethit historik Fatih të Istanbulit në vitin 1963, vazhdon të kryejë si brezi i tretë riparimin e orëve (orëndreqës), i cili është një profesion familjar 110-vjeçar.

Aydınoğlu, i cili jeton në lagjen Beyoğlu të Istanbulit, në një bisedë me Anadolu vlerësoi aventurën e migrimit të familjes së tij, ekzistencën aktuale të emigrantëve kosovarë që jetojnë në Istanbul dhe kontributin e tyre për këtë qytet dhe kulturën e tij.

Duke thënë se profesionin e orëndreqësit e ka mësuar nga gjyshi i tij dhe se këtë profesion e kanë vazhduar edhe pasi gjyshi dhe babai i tij kanë emigruar në Istanbul, Aydınoglu tha: “Ne jemi fëmijët e një familjeje emigrante. Në vitin 1963, ne kemi emigruar në Türkiye nga Prishtina, kryeqyteti i Kosovës”.

“Ndërkaq, këtë profesion familja jonë e vazhdon prej 110 vitesh dhe ne jemi brezi i tretë i kësaj tradite”, thekson ai.

Mbi arsyen e migrimit nga Kosova në Istanbul, Aydınoğlu shpjegon se në atë kohë ishte e vështirë të jetoje si mysliman në rajon dhe se ata e shihnin Türkiyen si vend i tyre. “Atje ne ishim turq, ndërsa këtu ne jemi shqiptarë. Gjyshja ime nga ana e babait vdiq duke folur turqisht, ajo nuk dinte shqip. Edhe ana e nënës ishte në të njëjtën mënyrë, ata dinin shqip por sepse ata jetonin atje. Ne në fakt jemi me origjinë turke. Në atë periudhë, shumë myslimanë emigruan nga Kosova në Türkiye”, tha Aydınoglu.

– “Edhe pse emigrantë, ne jemi ato që kemi mbetur nga osmanlinjtë, jemi nga turqit e vërtetë”

Aydınoğlu shpjegoi se kur kanë ardhur në Istanbul, shumë grupe etnike, ashtu si sot, jetonin së bashku dhe se kryesisht bënin tregti dhe jetonin së bashku me grekët dhe armenët në lagjen ku banonin.

Duke vënë në dukje se profesioni i orëndreqësit në atë kohë bëhej kryesisht nga jomyslimanët, Aydınoglu tha se familjet e tyre shiheshin si “të huaj” dhe “jomyslimanë” për një periudhë sepse ishin emigrantë.

“Në atë kohë, gjyshi dhe babai im shiheshin si të huaj sepse vinin nga jashtë dhe këtë profesion e bënin përgjithësisht të huajt, por kjo është krejtësisht e gabuar. Ne jemi turqit që u rikthyem pas rënies së Perandorisë Osmane”, shtoi më tej Aydınoğlu.

Aydınoğlu deklaron se struktura multikulturore e Istanbulit, ashtu si në të kaluarën, ekziston edhe sot, por në atë kohë mbizotëronte një shoqëri më tolerante dhe më respektuese ndaj dallimeve mes njerëzve.

Duke shpjeguar se në ato vite tregtia bëhej me një qasje tregtare tërësisht të bazuar në besim, pavarësisht gjuhës, fesë apo racës, Aydinoglu vazhdon si më poshtë:

“Shiko sot Beyoğlun. Sikur të pyesësh një tregtar (dyqanxhi) këtu ‘Më ka ngecur diçka në fyt, a mund të më japësh ujë?’, ngrihet e të merr paratë. Kemi humbur vlerat tona njerëzore, ndërgjegjen tonë. Fatkeqësisht, ndodhemi në një periudhë të tillë. Një nga arsyet më të rëndësishme për këtë është struktura dinamike kozmopolite e Istanbulit. Sigurisht, edhe migrimi është faktor i rëndësishëm këtu. Migrimi është një realitet i pashmangshëm. Ashtu sikurse populli ynë migron në Perëndim, edhe vendi ynë është gjithashtu një vend që pranon migrantë, por ne duhet të pranojmë njerëz që mund të integrohen me vlerat tona që të mos preket jeta e askujt”.

– “Edhe pse ka transformim digjital, njerëzit ende u drejtohen orëve cilësore”

Sipas tij, profesioni i orëndreqësit ka filluar të ndryshojë me digjitalizimin. Ai thotë se ka rënë interesi për orët mekanike, duke shpjeguar se në të kaluarën, gjyshi dhe babai i tij nuk mund t’i arrinin porositë në kohë, por që sot janë larg këtij intensiteti.

“Në të kaluarën, kishte një periudhë shumë të ngarkuar. Kryesisht gjatë Fitër Bajramit pas Ramazanit, vinin për riparim orët e tryezave. Një vit, ne riparuam 200 orë në prag të Fitër Bajramit. Kishte shumë punë…Ndërsa tani, për shkak të telefonave të rinj, punët kanë rënë goxha”, shprehet ai.

Aydınoğlu përmendi se “Rruga Kineastëve (Sinemacılar Sokağı)”, ku ndodhet dyqani i tyre, ishte një vend i frekuentuar i aktorëve dhe figurantëve të kinematografisë turke në të kaluarën. “Kjo rrugë ishte Rruga Kineastëve. Çdo mëngjes në rrugën tonë kalonin 100-150 njerëz, figurantë nga filmat e asaj kohe. Kjo rrugë ishte pothuajse gjithmonë e populluar, madje edhe kur në rrugën ‘Istiklal’ kishte qarkullim makinash”.

Duke nënvizuar se interesi për profesionin e orëndreqësit ka rënë, Aydınoğlu i përfundoi fjalët e tij si më poshtë:

“Ne vazhdojmë akoma biznesin tonë me entuziastët e orëve. Profesioni i orëndreqësit sot ndodhet përballë rrezikut të zhdukjes. Edhe pse ka transformim digjital, njerëzit ende u drejtohen orëve cilësore. Njerëzit që përdorin orë të mira na gjejnë dhe ne u ofrojmë shërbim atyre. Mjeshtrit e vjetër kanë gjithmonë punë sepse ne mund të rregullojmë pjesët, mund t’i riparojmë ato që janë të thyera. Nëse ne nuk mundemi t’i bëjmë, transferohet jashtë vendit. Kemi klientë, por nëse transformimi vazhdon me këtë ritëm, do të jetë e vështirë gjetja e një riparuesi të orëve pas 70-80 viteve”.

/sa/

Financimi i mbështetur në asete

Një nga karakteristikat më të rëndësishme të financimit islam është se ai është financim i mbështetur në asete. Koncepti konvencional/kapitalist i financimit është që bankat dhe institucionet financiare merren vetëm me para dhe letra me vlerë monetare. Prandaj, në shumicën e vendeve, atyre u ndalohet tregtia e mallrave dhe mbajtja e inventarëve. Nga ana tjetër, Islami nuk e njeh paranë si objekt tregtie, përveç në disa raste të veçanta. Paraja nuk ka ndonjë dobi të brendshme; ajo është vetëm një mjet shkëmbimi. Çdo njësi e parasë është 100% e barabartë me një njësi tjetër të të njëjtit denominim, kështu që nuk ka hapësirë për të gjeneruar fitim përmes shkëmbimit të këtyre njësive midis tyre. Fitimi gjenerohet kur diçka që ka dobi të brendshme shitet për para ose kur monedhat e ndryshme shkëmbehen njëra me tjetrën. Fitimi i realizuar nga tregtimi i parave (të të njëjtës monedhë) ose letrave që i përfaqësojnë ato është interes, prandaj është i ndaluar. Për këtë arsye, ndryshe nga institucionet financiare konvencionale, financimi në Islam gjithmonë bazohet në asete jo-likuidë që krijojnë asete reale dhe inventarë.

Instrumentet reale dhe ideale të financimit në Sheriat janë musharakah dhe mudarabah. Kur një financues kontribuon me para mbi bazën e këtyre dy instrumenteve, ato domosdoshmërisht shndërrohen në asete që kanë dobi të brendshme. Fitimi gjenerohet përmes shitjes së këtyre aseteve reale.

Financimi mbi bazën e selam dhe istisna’ gjithashtu krijon asete reale. Financuesi, në rastin e selam-it, merr mallra reale dhe mund të përfitojë duke i shitur ato në treg. Në rastin e istisna-së, financimi realizohet përmes prodhimit të disa aseteve reale, për të cilat financuesi fiton përfitime.

Qiradhëniet financiare dhe murabaha, nuk janë në origjinë mënyra financimi. Por, për të plotësuar disa nevoja, ato janë ripërcaktuar në mënyrë që të mund të përdoren si mjete financimi, duke iu përmbajtur disa kushteve, në ato sektorë ku musharakah, mudarabah, selam ose istisna’ nuk janë të realizueshme për disa arsye. Instrumentet e qiradhënies dhe murabahas shpesh kritikohen duke u bazuar në faktin se rezultati i tyre neto është shpesh i ngjashëm me rezultatin neto të një huaje me interes. Kjo kritikë është e justifikuar deri diku, dhe për këtë arsye bordet mbikëqyrëse të Sheriatit janë unanime në pikën se ato nuk janë mënyra ideale të financimit dhe duhet të përdoren vetëm në raste nevoje, duke respektuar plotësisht kushtet e përshkruara nga Sheriati. Megjithatë, instrumentet e qiradhënies dhe murabahas, gjithashtu, mbështeten plotësisht në asete dhe financimi përmes këtyre instrumenteve është qartë i dallueshëm nga financimi me bazë interesi për arsye të mëposhtme:

Financimi islamik vs. Financimi konvencional

Në financimin konvencional, financuesi i jep para klientit të tij si hua me interes, pas së cilës ai nuk ka asnjë shqetësim se si do të përdoren paratë nga klienti. Në rastin e murabaha, përkundrazi, asnjë para nuk i jepet klientit. Në vend të kësaj, vetë financuesi blen mallin e kërkuar nga klienti. Meqenëse ky transaksion nuk mund të përfundojë nëse klienti nuk siguron financuesin se ai dëshiron të blejë një mall, murabaha nuk është aspak e mundur, përveç nëse financuesi krijon inventar. Në këtë mënyrë, financimi gjithmonë mbështetet në asete.
Në sistemin konvencional të financimit, huatë mund të jepen për çdo qëllim fitimprurës. Një kazino bixhozi mund të marrë hua nga një bankë për të zhvilluar biznesin e saj të bixhozit. Një revistë pornografike ose një kompani që prodhon filma të zhveshur janë po aq klientë të mirë të një banke konvencionale sa edhe një ndërtues shtëpish. Kështu, financimi konvencional nuk është i kufizuar nga ndonjë kufizim hyjnor apo fetar. Por bankat dhe institucionet financiare islame nuk mund të qëndrojnë indiferente ndaj natyrës së aktivitetit për të cilin kërkohet lehtësia. Ato nuk mund të zbatojnë murabaha për ndonjë qëllim që është ose i ndaluar në Sheriat ose është i dëmshëm për shëndetin moral të shoqërisë.
Një nga kërkesat bazë për vlefshmërinë e murabaha është që malli të blihet nga financuesi, që do të thotë se ai merr përsipër rrezikun e mallit përpara se ta shesë atë te klienti. Fitimi i kërkuar nga financuesi është shpërblimi për rrezikun që ai merr. Në një hua me interes, nuk merret asnjë rrezik i tillë.
Në një hua me interes, shuma që duhet të kthehet nga huamarrësi vazhdon të rritet me kalimin e kohës. Në murabaha, nga ana tjetër, çmimi i shitjes, pasi të jetë rënë dakord, bëhet dhe mbetet i fiksuar. Si rezultat, edhe nëse blerësi (klienti i bankës) nuk paguan në kohë, shitësi (banka) nuk mund të kërkojë një çmim më të lartë për shkak të vonesës në shlyerjen e detyrimeve. Kjo sepse në Sheriat, nuk ekziston koncepti i interesit për kohën e vonesës.
Edhe në lizing, financimi ofrohet përmes sigurimit të një aseti që ka përdorshmëri. Rreziku i pronës së dhënë me qira merret përsipër nga qiradhënësi/financuesi gjatë gjithë periudhës së qirasë, në kuptimin që, nëse aseti i dhënë me qira shkatërrohet plotësisht pa ndonjë keqpërdorim ose neglizhencë nga qiramarrësi, është financuesi/qiradhënësi ai që do të vuajë humbjen.

Është e qartë nga diskutimi i mësipërm që çdo financim në një sistem islamik krijon asete reale. Kjo është e vërtetë edhe në rastin e murabaha dhe qiradhënieve, pavarësisht nga fakti që ato nuk konsiderohen mënyra ideale të financimit dhe shpesh kritikohen për ngjashmërinë e tyre me financimin me bazë interesi në rezultatet e tyre neto. Nga ana tjetër, është e njohur që financimi me bazë interesi nuk krijon domosdoshmërisht asete reale, prandaj, furnizimi me para përmes huave të dhëna nga institucionet financiare zakonisht nuk përputhet me mallrat dhe shërbimet reale të prodhuara në shoqëri, sepse huatë krijojnë para artificiale, përmes të cilave sasia e furnizimit me para rritet dhe nganjëherë shumëfishohet, pa krijuar asete reale në të njëjtën sasi. Ky hendek midis furnizimit me para dhe prodhimit të aseteve reale krijon ose nxit inflacionin. Meqenëse financimi në një sistem islamik mbështetet në asete, ai gjithmonë përputhet me mallrat dhe shërbimet përkatëse.

Burimi: Mufti Muhammad Taqi Usmani, An Introduction to Islamic Finance.

Blerja e shtëpive nëpërmjet financimit me kamatë

Lavdërimi i takon Allahut, paqja dhe bekimet qofshin mbi të Dërguarin e Tij.

Asambleja e Juristëve Muslimanë të Amerikës, në sesionin e saj të dytë, të mbajtur në qytetin e Kopenhagenit në Danimarkë, nga data 4 deri në 7 të muajit Xhumade el-Ula të vitit 1425 hixhri – që përkon me 22-25 qershor të vitit 2004 – pasi shqyrtoi studimet e paraqitura nga anëtarët dhe ekspertët e Asamblesë mbi temën “Blerja e shtëpive nëpërmjet financimit me kamatë” dhe pas diskutimeve të zgjeruara për këtë temë, mori vendimet si më poshtë:

Së pari: Ritheksojmë atë që kanë përcaktuar argumentet përfundimtare të Sheriatit, në lidhje me ndalimin e të dy llojeve të kamatës: kamatës së vonesës[1] dhe kamatës së shtesës[2], dhe se interesi i bankave është kamatë e ndaluar, gjë e cila është sanksionuar nga të gjitha komisionet e fetvasë dhe akademitë e jurisprudencës në të gjithë botën islame.

Së dyti: Ripohojmë se huaja me kamatë, në thelb, nuk lejohet, përveçse në rastet e domosdoshmërisë që janë pranuar nga ligji islam, njëlloj si të gjitha ndalimet e tjera të qarta në Sheriat, të cilat merren parasysh sipas kushteve të përcaktuara nga dijetarët:

Që rreziku të jetë aktual dhe real, jo i supozuar (që mund të ndodhë), duke qenë kështu një rrezik i mirëfilltë për fenë, jetën, mendjen, pasardhësit apo pasurinë e individit.
Që të jetë zgjidhje (për shkak të nevojës), pasi personit të detyruar i rrezikohet jeta, ose mund të humbasë ndonjë gjymtyrë të trupit, ose kjo e fundit mund të mos kryejë më funksionin e saj, nëse nuk e kryen këtë ndalesë.
Që të mos gjejë ndonjë mënyrë tjetër për ta larguar rrezikun, përveç përdorimit të ndalesës.

Kushdo që gjendet në situatë domosdoshmërie duhet të orientohet dhe të konsultohet me dijetarë, tek të cilët ka besim për fenë dhe njohurinë e tyre, në mënyrë që të vlerësojnë saktë masën e domosdoshmërisë.

Së treti: Nevojat njerëzore marrin gjykimin e domosdoshmërisë në lejimin e të ndaluarës, kur plotësohen kushtet e mëposhtme:

Nevoja të jetë reale në kuptimin e saj fetar, që do të thotë largim i dëmit dhe i pafuqisë që pengojnë veprimtarinë; sjellin çrregullime në çështjet ekonomike dhe u mundësojnë njerëzve të vazhdojnë jetën normale. Nevoja nuk duhet të jetë thjesht një dëshirë për luks apo përmbushje kënaqësish.
Të mungojnë alternativat e ligjshme, pra kur harami është ai që mbizotëron, ndërsa rrugët e hallallit janë të kufizuara; përndryshe, duhet bërë përpjekje për të gjetur një zgjidhje të lejuar. Ndër këto alternativa është edhe marrja me qira, sa herë që kjo është e mundshme.
Të mjaftohet vetëm me aq sa e kërkon nevoja, pasi çdo gjë përtej kësaj, që lidhet me luks, kënaqësi ose shtim financash, është e ndaluar.
Të mungojë mundësia për t’u zhvendosur në vende të tjera, ku mund të ofrohet një alternativë e ligjshme.

Së katërti: Bazuar në sa më sipër, norma bazë sheriatike mbetet se, personit që nuk mund të zotërojë një shtëpi nëpërmjet një mënyre legjitime (pa kamatë ose pa transaksione të dyshimta), i takon të zgjedhë rrugën e qirasë, pasi është më mirë për të sesa të bjerë në kamatën që Zoti dhe i Dërguari i Tij e kanë ndaluar.

Së pesti: Nëse qiraja paraqet një vështirësi të madhe dhe mundim të qartë për disa njerëz – për shkaqe që lidhen me numrin e anëtarëve të familjes, mungesën e një shtëpie mjaftueshëm të madhe me qira, kostot e larta të saj ose për rrethana të tjera bindëse – atyre mund t’u lejohet të zotërojnë banesë në këtë mënyrë (me kredi), duke iu referuar kushteve të përmendura më parë dhe pasi të konsultohen me dijetarët për të përcaktuar masën e nevojës dhe mundësinë e gjetjes së saj.

Së gjashti: Theksojmë atë që kanë pohuar të gjitha akademitë islame shtetërore dhe të pavarura, lidhur me nevojën për të punuar që të ofrohen alternativa islame në financimin e banesave: ose përmes krijimit të institucioneve financiare islame, që është zgjidhja më e mirë, më e pranuar te Zoti i Plotfuqishëm dhe më e dobishme për fenë dhe njerëzit; ose duke bindur bankat perëndimore që të bëjnë ndryshime në kontratat e tyre me komunitetin musliman, në mënyrë që të jenë në përputhje me dispozitat e ligjit islam, derisa të ofrohen alternativat e kërkuara islame, gjë që është e arritshme në këto shoqëri.

Së shtati: U bëjmë thirrje njerëzve të pasur në botën islame që të hartojnë projekte investimi – për të cilat Zoti do t’i shpërblejë në këtë botë dhe në botën tjetër – që u ofrojnë mundësi strehimi myslimanëve që jetojnë në shoqëritë perëndimore, përmes një prej formulave të njohura sheriatike të pjesëmarrjes: murabaha[3], kontratë ndërtimi, qira që përfundon me pronësi ose të ngjashme me këto, gjithmonë brenda rregullave të Sheriatit. Këta investitorë duhet të mos e teprojnë me fitimet e tyre, në mënyrë që të mos krijojnë pengesa që i largojnë njerëzit nga bashkëpunimi me institucionet financiare islame, duke ua prishur mendimin pozitiv për to, sa herë që u kërkohet të jenë pjesë e tyre, apo ka gjasa që ato të realizohen.

Allahu i Plotfuqishëm është më i Larti dhe më i Dijshmi.

[1] Ky lloj i kamatës përbën llojin tradicional të saj në kuptimin e njohur nga masa e gjerë. Me të nënkuptohet shtesa e paguar krahas borxhit, që debitori (borxhmarrësi) duhet t’i japë kreditorit (borxhdhënësit), për shkak të zgjatjes së afatit të shlyerjes së këtij borxhi

[2] Ai ndodh kur kapitalet (paratë apo mallrat) e shkëmbyera janë të të njëjtit lloj dhe kur këmbehen njëri prej tyre paguhet përmbi vlerën (masën a peshën) e tjetrit.

[3] Rreth Murabahas shiko këtu:

Dispozitat që ndërlidhen me posedimin dhe marrjen e mallit gjatë tregtisë murabaha

Përmbledhje e shkurtër e temës së murabahasë

Ligji i Kontratave Islame

Njohja e Ligjit të Kontratave Islame është thelbësore për të kuptuar financat islame. Fjala arabe për kontratë është ‘Aqd’. Para se të shqyrtojmë disa nga ndërlikimet e një kontrate, do të trajtojmë dy aspekte paraprake: si e trajton ligji islam premtimin e njëanshëm (Wa’d) dhe premtimin dypalësh (Muwada).

Wa’d (premtim i njëanshëm)

Wa’d lidhet me një premtim nga një individ ose palë për të kryer ose për të mos kryer një veprim të caktuar. Një marrëveshje e tillë përfshin një premtues (që premton të blejë/shesë) dhe një të premtuar (që hyn në një premtim me premtuesin). Për shembull, Shareen premton të shesë shtëpinë e saj te Sarah. Ky është një premtim i njëanshëm, i cili detyron vetëm premtuesin (Shareen). Si rezultat, kjo nuk konsiderohet si kontratë, e cila do të përfshinte një ofertë dhe pranueshmëri (bilaterale).

Kater Shkollat Kryesore të Mendimit mbi Premtimet Wa’d

Shkolla e Parë: Kjo shkollë përfshin Imam Abu Hanifah, Imam Al-Shafai’ dhe disa dijetarë Maliki. Sipas kësaj shkolle, përmbushja e një premtimi Wa’d është një akt i nderuar, por jo i detyrueshëm.

Shkolla e Dytë: Samurah b. Xhundub dhe disa dijetarë Maliki. Premtuesi ka një detyrim ligjor për të përmbushur premtimin.

Shkolla e Tretë Disa dijetarë Maliki. Premtimi është i detyrueshëm vetëm kur i premtuari pëson një humbje ose shpenzim për të përmbushur premtimin.

Shkolla e Katërt: Akademia Islame e Fikhut (qëndrimi përgjithësisht i pranuar). Përmbushja e një premtimi pranohet nëse plotësohen pikat e mëposhtme:

Premtimi duhet të jetë i njëanshëm (një-palësh).
Premtuesi pëson një humbje ose shpenzim për të përmbushur premtimin.
Shitja aktuale përmbyllet.

Vendimi i Akademisë Islame të Fikhut (1409H) mbi Wa’d:

Premtimi njëanshëm (wa’d), i cili bëhet njëanshmërisht nga urdhëruesi ose klienti, është fetarisht i detyrueshëm për premtuesin, përveç rasteve kur ka arsye të justifikuara. Ai gjithashtu konsiderohet ligjërisht i detyrueshëm nëse është i kushtëzuar nga një arsye dhe nëse premtimi njëanshëm (wa’d) përfshin një kosto për premtuesin. Në raste të tilla, pasojat e karakterit detyrues të premtimit të njëanshëm (wa’d) përcaktohen nga përmbushja e premtimit njëanshëm (wa’d) ose shpërblimi për humbjet e shkaktuara realisht si rezultat i mos-përmbushjes së premtimit njëanshëm (wa’d) pa justifikim.

Muwaada (Premtime Dypalëshe)

Muwaada përkufizohet si një marrëveshje ku dy palë bëjnë dy premtime të njëanshme mbi të njëjtën çështje. Për shembull, Moneebi premton të blejë shtëpinë e Xhekut për $150,000 brenda 6 muajsh. Në këmbim, Xheku premton t’ia shesë shtëpinë e tij Moneebit për $150,000 brenda të njëjtës periudhë.

Shumica e juristëve islamë janë më pak të favorshëm ndaj Muwaada-s krahasuar me Wa’d, pasi përdorimi i dy premtimeve të njëanshme mund të çojë në një kontratë të ardhshme, e cila është e ndaluar. Mund t’i përmbledhim dy shkollat kryesore të mendimit si më poshtë:

Shkolla e Parë: AAOIFI, Akademia Islame e Fikhut dhe shumica e dijetarëve. Muwaada lejohet vetëm kur mund të ekzekutohet në mënyrë të vlefshme.

Shkolla e Dytë: Juristët Hanefi. Kontratat e ardhshme mund të bazohen në parimin e Muwaada-s, për sa kohë që nuk ka ndalime të tjera (si p.sh., gharar i tepruar dhe shitje e shkurtër).

Vendimi i Akademisë Islame të Fikhut (1409H) mbi Muwaada:

Premtimi dypalësh (muwaada) është i pranueshëm në kontratat murabaha me kusht që premtimi dypalësh (muwaada) të jetë opsional për të dyja ose njërën nga palët. Nëse premtimi dypalësh (muwaada) nuk ofron mundësi zgjedhjeje, atëherë ai konsiderohet i papranueshëm, sepse një premtim dypalësh detyrues (muwaada) në murabaha është i ngjashëm me një shitje të zakonshme, ku kërkohet që shitësi të zotërojë mallin e shitur. Kjo bëhet për të mos shkelur ndalimin nga Profeti (Paqja qoftë mbi të) për «shitjen nga një shitës të asaj që nuk është në zotërimin e tij» (bay‘ al-insan ma laysa ‘indah).

Aqd’ (Kontrata)

Ekzistojnë dy lloje kontratash:

Uqud al Mua’wada: Kontrata kompensuese, p.sh., Pala A shet makinën e tij te Pala B për 1,000 £.
Uqud Ghaer Mua’wadha: Kontrata jo-kompensuese, p.sh., huaja me interes.

Për një kontratë të vlefshme, duhet të plotësohen kushtet e mëposhtme:

Dy palë
Ofertë dhe pranueshmëri (kjo duhet duhet të lidhet me të njëjtën çmim dhe objekt).
Efekt material në shkëmbimin e objektit.

Është e rëndësishme të theksohet se palët kontraktuese në kontratën e mësipërme duhet të jenë të pjekura dhe të arsyeshme.

Për sa i përket lëndës ose objektit, duhet të plotësohen kushtet e mëposhtme:

Vlera: Objekti duhet të jetë në përputhje me mësimet islame, p.sh., kontratat që përfshijnë alkool, mish derri ose armë ushtarake janë të pavlefshme.
Ekzistenca: Objekti duhet të ekzistojë. Kontratat për shitjen ose blerjen e një shtëpie ende të pa ndërtuar janë të pavlefshme, përveç në raste specifike si: selam dhe istisna.
Pronësia: Shitësi duhet të jetë pronari i objektit.
Dorzueshmëria: Shitësi duhet të jetë në gjendje ta dorëzojë mallin te blerësi. Për disa objekte, si shtëpitë, ky kusht nuk aplikohet.
Specifikimi: Objekti duhet të jetë i përcaktuar qartë, p.sh., “Do të të shes një nga makinat e mia…” është e pavlefshme pasi makina nuk është përcaktuar.

Premtimi Njëanshëm Detyrues (Wa’d): Në Praktikë

Historikisht, koncepti i wa’d detyrues është diskutuar në kontekstin e dhuratave dhe huave. Megjithatë, me zgjerimin e industrisë financiare islame që nga vitet 1970, juristët islamë u detyruan të rishqyrtonin këtë çështje. A mund të jetë një premtim njëanshëm një kontratë detyruese?

Në praktikë, zbatimi i premtimit të njëanshëm detyrues është shumë i përhapur në industrinë bankare islame dhe përfshin produkte të ndryshme si: qira që përfundon me pronësi, partneritet i zvogëluar (musharakah), Produkte islame të kursit të këmbimit (p.sh., kontrata forex forward), shkëmbime islame të normës së fitimit (PRS) dhe Sukuk.

Pse bankat islame përdorin Wa’d? Arsyeja kryesore është shmangia e shitjes së diçkaje që nuk zotërohet ende dhe tejkalimi i interesit të vonuar (p.sh., në kontratat forex forward). Ky fleksibilitet e bën wa’d një mjet jashtëzakonisht të fuqishëm për krijimin e produkteve bankare islame.

Bazat e kontratave të vlefshme

Pronësia në Islam

Sipas mendimit islam, të gjitha gjërat fillimisht i përkasin Allahut, me njeriun që është mëkëmbës i Allahut dhe shërbëtori i Tij në tokë, duke pasuruar jetën me njohuri dhe qëllim. Siç vëren Al-Zuhayli:

….një shoqërim ekskluziv i sendit të zotëruar me zotëruesin e tij, i cili i jep zotëruesit të drejtën të veprojë me atë që zotëron në çdo mënyrë që nuk është e ndaluar ligjërisht….

Ka dy lloje të pronësisë:

a) Pronësi totale: kjo përfshin si pronësinë ligjore (d.m.th. titullin) ashtu edhe pronësinë e dobishme (p.sh. të drejtën e përdorimit të një prone).
b) Pronësi pjesore: në këtë rast, personi ka ose pronësi ligjore ose pronësi të dobishme, por jo të dyja.

Ligji i Kontratave Islamike: Burime & Lexime të Mëtejshme

The Vision of Islam, Sachiko Murata dhe William C. Chittick, 1994, Londër dhe New York: I.B. Tauris
Islamic Finance Qualification (IFQ) / autorët e librit të punës Abdul Sattar Abu Ghud et al. – Edition 2, 2007. – Londër: Securities and Investment Institute; Bejrut: Ecole Supérieure des Affaires
Ligji i Kontratave Islamike, 1st Ethical, 2010.
The Bindingness and Enforceability of a Unilateral Promise (Wa’d): An Analysis From Islamic Law and Legal Perspectives, Dr. Marjan Muhammad et al, 2011, ISRA, Artikull shkencor.

Burimet e Financave Islame

Për të kuptuar parimet e financave islame, është e dobishme të shqyrtohet një rast ndërmjet Profetit Muhamed ﷺ dhe Mu’adh b. Xhebel. Profeti ﷺ thuhet se e dërgoi Mu’adh b. Xhebelin, një nga shokët e tij, si guvernator në Jemen dhe gjithashtu e emëroi si gjykatës.

Para se ta dërgonte, Profeti ﷺ e pyeti: “Sipas çfarë do të gjykosh nëse të paraqitet një problem?” Ai u përgjigj: “Sipas Shkrimeve të Allahut.” “Dhe nëse nuk gjen asgjë në to?” e pyeti Profeti ﷺ. “Sipas Sunetit të të Dërguarit të Allahut,” u përgjigj Mu’adhi. “Dhe nëse nuk gjen asgjë në to?” “Atëherë do të përpiqem të interpretoj duke ushtruar arsyen time.” Dhe atëherë Profeti ﷺ tha: “Falënderimi i qoftë Allahut që i ka dhuruar të dërguarit të të Dërguarit të Tij atë që është i kënaqur i Dërguari i Tij.”

Kurani
Myslimanët besojnë se Kurani (i njohur gjithashtu si al-Kur’an el-Kerim, që do të thotë Kurani Fisnik) është fjala e drejtpërdrejtë e Allahut, e zbuluar Profetit Muhamed ﷺ gjatë 23 viteve nga engjëlli Xhibril. Për të vlerësuar plotësisht Kuranin dhe rëndësinë e tij, mund të citojmë Tarik Ramadanin, profesor i Studimeve Islame në Universitetin e Oksfordit, i cili shkruan në The New York Times:

Myslimanët e konsiderojnë Kuranin si tekstin referues, burimin dhe esencën e mesazhit të transmetuar njerëzimit nga Krijuesi. Ai është i fundit në një seri të gjatë zbulesash të drejtuara njerëzve gjatë historisë. Kurani është Fjala e Zotit — por nuk është Zoti. Ai bën të njohur, zbulon dhe udhëzon: është një dritë që u përgjigjet kërkimeve për kuptim. Kurani është një kujtesë e të gjitha mesazheve të mëparshme, atyre të Nuhut dhe Ibrahimit, të Musait dhe Isait. Si ata, ai na rikujton dhe na udhëzon ndërgjegjen: jeta ka kuptim, faktet janë shenja.

Është Libri i të gjithë myslimanëve në botë. Por, në mënyrë paradoksale, nuk është libri i parë që dikush duhet të lexojë nëse dëshiron të njohë Islamin. (Një biografi e Profetit ﷺ ose një libër që prezanton Islamin do të ishte një hyrje më e mirë.) Kurani është njëkohësisht jashtëzakonisht i thjeshtë dhe thellësisht kompleks. Natyra e mësimeve shpirtërore, njerëzore, historike dhe shoqërore që mund të nxirren prej tij mund të kuptohet në nivele të ndryshme. Teksti është një, por leximet janë të shumta.

Për gruan ose burrin që zemra e tyre e ka bërë mesazhin e Islamit pjesë të vetes, Kurani flet në mënyrë të veçantë. Ai është njëkohësisht zëri dhe Udhëzimi. Zoti flet me qenien e brendshme të njeriut, me ndërgjegjen e tij, me zemrën e tij dhe e udhëzon drejt njohjes së Tij, drejt takimit me Të: “Ky është Libri, për të nuk ka dyshim; është një Udhëzim për ata që janë të vetëdijshëm për Zotin.” Më shumë se një tekst, Kurani është një shoqërues udhëtimi që duhet kënduar, recituar ose dëgjuar.

Në të gjithë botën myslimane, në xhami, në shtëpi dhe në rrugë, mund të dëgjohen zëra të mrekullueshëm që recitojnë Fjalët Hyjnore. Këtu nuk ka dallim mes dijetarëve fetarë (ulema) dhe njerëzve të zakonshëm. Kurani i flet secilit në gjuhën e tij, në mënyrë të qasshme, sikur të përputhej me inteligjencën, zemrën, pyetjet, gëzimet dhe dhimbjet e tij. Ky është leximi ose dëgjimi si adhurim, siç e kanë përcaktuar dijetarët. Muslimanët, duke lexuar ose dëgjuar tekstin, përpiqen të përshkohen nga dimensioni shpirtëror i mesazhit të tij: përtej kohës, historisë dhe miliona qenieve që popullojnë tokën, Zoti flet me secilin prej tyre, thërret dhe rikujton secilin prej tyre, fton, udhëzon, këshillon dhe urdhëron. Zoti i përgjigjet thirrjes së secilit: me një intimitet të thellë, pa ndërmjetës.

Nuk ka nevojë për studime dhe diploma, për mjeshtra dhe udhëzues. Këtu, ndërsa hedhim hapat e parë, Zoti na thërret me thjeshtësinë e afërsisë së Tij. Kurani u përket të gjithëve, pa dallim dhe pa hierarki. Zoti i përgjigjet kujtdo që i afrohet Fjalës së Tij. Nuk është e rrallë të shohësh gra dhe burra, të varfër dhe të pasur, të arsimuar dhe analfabetë, lindorë dhe perëndimorë, që bien në heshtje, shikojnë larg, humbin në mendime, tërhiqen, qajnë. Kërkimi për kuptim has të shenjtën; Zoti është afër: “Me të vërtetë, Unë jam pranë. I përgjigjem lutjes së atij që më thërret kur më thërret.”

Disa kanë pretenduar gabimisht se, pasi myslimanët besojnë se Kurani është fjala e Zotit, interpretimi dhe reforma janë të pamundura. Ky besim citohet më pas si arsyeja pse një qasje historike dhe kritike nuk mund të zbatohet ndaj Tekstit të shpallur. Zhvillimi i shkencave të Kuranit — mjeteve metodologjike të krijuara dhe përdorura nga dijetarët dhe historia e komentimit të Kuranit — e dëshmon të pabazuar këtë përfundim. Që nga fillimi, tre nivelet e përmendura më sipër kanë çuar në një qasje të kujdesshme ndaj teksteve, një qasje që detyron këdo që merret me këtë detyrë të jetë në harmoni me epokën e tij dhe të rinovojë kuptimin e tij. Leximet dogmatike dhe shpesh të ngurta, nuk pasqyrojnë Autorin e Tekstit, por inteligjencën dhe psikologjinë e lexuesit. Ashtu siç mund të lexojmë veprat e një autori njerëzor, nga Marksi te Kejnsi, në mënyrë të ngurtë dhe të kufizuar, mund t’i qasemi shpalljes hyjnore në një mënyrë të ngjashme. Përkundrazi, duhet të jemi njëkohësisht kritikë, mendjehapur dhe të mprehtë. Historia e qytetërimit islam na ofron prova të mjaftueshme për këtë.

Sunnah

Në librin e tyre epik The Vision of Islam, William Chittick dhe Sachiko Murata theksojnë: “Roli i Profetit në kodifikimin e dijes myslimane nuk duhet të nënvlerësohet.” Për shembull, në Kuran urdhërohet që çdo mysliman të kryejë namazin, por udhëzimet e sakta për mënyrën se si duhet të falet namazi gjenden vetëm në mësimet e Profetit Muhamed ﷺ, të njohura si hadithe (shumës: ahadith). Po kështu, kuptimi i ahadith-it është thelbësor në kontekstin e financave islame. Profeti ﷺ ka thënë: “Unë u dërgova vetëm për të përsosur karakterin fisnik,” dhe kjo thënie, në parim, shkon në thelb të bankimit islam. Pretendohet se modeli financiar konvencional është etikisht me të meta dhe, si rezultat, i papajtueshëm me besimin islam. Kjo është një nga arsyet kryesore për rritjen masive të adoptimit të produkteve të bankimit islam. Megjithatë, kjo rritje ka ndjekur gjithashtu një valë kritikash. Pyetja kyçe për konsumatorët është: Nëse pranojmë financat islame, a afrohemi më shumë me mësimet e Profetit Muhamed ﷺ ?

Ixhma

Kijas është përshkruar si arsyetimin analogjik. Për shembull, konsumimi i verës është i ndaluar sepse ajo deh, kështu që çdo substancë tjetër që deh konsiderohet gjithashtu e ndaluar. Kijasi përdoret kur Kur’ani ose hadithet nuk mbulojnë në mënyrë specifike një situatë. Në kontekstin e financave islame, kijasi ka rëndësi në zhvillimin e produkteve, veçanërisht për derivatet dhe fondet mbrojtëse.

Ixhtihad

Ixhtihadi është një nga mjetet kyçe të përdorura nga dijetarët islamë ku fokusi vendoset në arsyetimin dhe analogjinë. Në bankimin islam, Bordet Mbikëqyrëse të Sheriatit (BMSH) e përdorin këtë koncept çdo ditë për të ndihmuar ekipin e zhvillimit të produktit.

Referenca dhe lexim i mëtejshëm

Sachiko Murata dhe William C. Chittick, (1994) The Vision of Islam (London and New York: I.B. Tauris)
Tariq Ramadan, (2008) Reading the Koran, The New York Times

Një Prezantim i Shkurtër i Islamit

Një Prezantim i Shkurtër i Islamit

Libri i Zanafillës, ashtu si Kurani, rrëfen historinë e shërbëtores së Abrahamit, Haxherën, e cila lindi fëmijën e tij të parë, Ismailin. Gruaja e parë e Abrahamit, Sara, lindi Isakun dhe më pas i kërkoi burrit të saj të largonte Haxherën dhe fëmijën e saj.

Abrahami i çoi Haxherën dhe Ismailin në një luginë që sot njihet si Mekë. Nuk kaloi shumë kohë dhe si nëna, ashtu edhe fëmija, u kapluan nga etja. Në kërkim ndihme, Haxherja kaloi mes dy kodrave shtatë herë rresht dhe, ndërsa po ulej për të pushuar, Zoti, sipas fjalëve të Zanafillës, tha: “Zoti ia hapi sytë dhe ajo pa një pus me ujë”.

Uji ishte një burim që Zoti bëri të rridhte nga rëra, i njohur si Zemzem. Kurani tregon se Zoti i tregoi Ibrahimit dhe Ismailit vendin ku të ndërtonin një faltore të quajtur Qabeja (pranë Zemzemit) dhe si duhej ndërtuar. Zoti foli përsëri me Ibrahimin dhe e urdhëroi të themelonte ritet e pelegrinazhit në Mekë.

Kaluan shekuj dhe Meka u bë një vend pelegrinazhi, por gjithashtu një treg dhe qendër tregtare. Megjithatë, me kalimin e kohës, idhujtaria u bë më e përhapur dhe vetëm një numër i vogël individësh mbetën të përkushtuar ndaj adhurimit të Zotit të vetëm. Ata njiheshin si hunafa dhe identifikoheshin me traditën monoteiste abrahamike.

Një nga fiset më të fuqishme arabe me prejardhje abrahamike ishte fisi Kurejsh, dhe Profeti Muhamed ﷺ ishte pasardhës i këtij fisi të madh. Muhamedi ﷺ lindi në një familje të respektuar në Mekë. Megjithatë, babai i tij vdiq para se ai të lindte dhe nëna e tij vdiq kur ai ishte vetëm gjashtë vjeç. Megjithatë, ai u rrit duke u bërë një anëtar i respektuar i komunitetit. Kur ishte njëzet e pesë vjeç, mori një propozim martese nga punëdhënësja e tij e pasur, një e ve e njohur si Hadixhe. Ai pranoi dhe jetuan të lumtur së bashku deri në vdekjen e saj, rreth njëzet e pesë vjet më vonë.

Muhamedi ﷺ ishte një individ meditues që preferonte të ndiqte një traditë monoteiste abrahamike. Ai shkonte rregullisht në një shpellë afër për të medituar, dhe pikërisht në këtë shpellë ndodhi një ngjarje shumë e rëndësishme. Një engjëll i erdhi ndërsa ai po meditonte dhe i tha se Zoti e kishte zgjedhur si të dërguarin e Tij, duke i shpallur atij fjalët e para të Kuranit.

Fillimisht, Muhamedi ﷺ kaloi një periudhë dyshimi për veten. Megjithatë, gruaja e tij i ofroi mbështetje jetike, dhe pas konfirmimeve të tjera nga engjëlli, ai iu dorëzua vullnetit të Zotit dhe filloi të shpallte misionin e tij.

Ajo që u tha njerëzve të tij ishte e thjeshtë: Zoti e kishte zgjedhur si të dërguarin e Tij për t’i paralajmëruar njerëzit për Ditën e Gjykimit dhe për t’i ftuar që të përmirësojnë sjelljet e tyre. Feja që Profeti ﷺ themeloi tani njihej si Islam.

Islami është një fjalë arabe që do të thotë “nënshtrim ndaj vullnetit të Zotit”. Islami rrjedh nga një fjalë rrënjë që do të thotë paqe, e cila në mënyrë të mëtejshme lidhet me tërësinë ose plotësinë. Për shembull, kur ke një dhimbje koke ose një sëmundje tjetër, ndjen një element që shkakton problem. Për shkak se nuk ka plotësi, nuk do të ndjesh paqe. Kjo ide lidhet me citimin nga Kurani: “Me të vërtetë, në përmendjen e Zotit gjejnë qetësi zemrat”. Me fjalë të tjera, sipas pikëpamjes islame, paqja e vërtetë arrihet kur ndjekim urdhërat e Zotit.

Shumë individë sot mund të mos e kuptojnë se si njerëzit mund ta merrnin seriozisht mesazhin e Profetit ﷺ. Por duhet theksuar se arabët jetonin në një shoqëri ku poezia ishte më e fuqishme se shpata. Edhe pse Kurani nuk konsiderohet poezi, kushdo që e dëgjonte mbetej i tronditur nga fuqia e tij. Gjuha e Kuranit është jashtëzakonisht e pasur, me secilën fjalë që ka një thellësi të madhe për shkak të gjenialitetit të gjuhës arabe. Kjo bindi shumë individë, dhe ngadalë, njerëzit filluan të përqafojnë Islamin. Për më tepër, Muhamedi ﷺ ishte një individ i drejtë dhe i besueshëm. Në moshën e pjekurisë, ai u bë tregtar dhe ndërmori ekspedita tregtare në vendet e Lindjes së Mesme. Ai tregtonte me paratë e të tjerëve me kujdes dhe bënte përfitime të mëdha. Banorët e Mekës ishin shumë të impresionuar nga aftësia e tij tregtare dhe ndershmëria e tij. Ishte kjo ndershmëri që la përshtypje tek Hadixheja, e cila fillimisht ia besoi biznesin e saj dhe më pas u martua me të. Ky karakter i Muhamedit ﷺ ishte një arsye tjetër që njerëzit e dëgjuan me seriozitet.

Gjithashtu, kishte të krishterë dhe hebrenj në zonën lokale. Ajo që thoshte Muhamedi ﷺ nuk ishte e panjohur për këto grupe; ata mund të bazoheshin në të. Por të tjerët nuk ishin aq të bindur dhe filluan të persekutonin Muhamedin ﷺ dhe pasuesit e tij. Pas predikimit për trembëdhjetë vjet në Mekë, Muhamedi ﷺ dhe pasuesit e tij emigruan në Medinë. Lëvizja e Profetit ﷺ në Medinë, e njohur si hixhret, ishte një pikë kthese e madhe. Prej atëherë, feja lulëzoi dhe një civilizim i ri kishte lindur.

Që nga emigrimi në Medinë deri në momentin e vdekjes, Muhamedi ﷺ vendosi themelet për një shoqëri ideale. Në zemër të këtij vizioni qëndronin Pesë Shtyllat. Një shtyllë është një mbështetje, diçka që mban një strukturë. Pra, gjithçka varet nga Pesë Shtyllat e Islamit.

Shtylla e Parë: Shehadeti

Kjo shtyllë përbën bazën e të gjitha aktiviteteve të tjera islame. Ajo konsiston në pranimin me gojë të Muhamedit ﷺ si Profet dhe të realitetit të Zotit. Shehadeti do të thotë “të dëshmosh” ose “të jesh dëshmitar”. Rëndësia e shqiptimit të Shehadetit është se ky është rituali me të cilin dikush bëhet mysliman.

Shtylla e Dytë: Namazi

Profeti ﷺ e quajti namazin shtyllën qendrore të fesë. Kurani urdhëron kryerjen e namazit më shumë se çdo aktivitet tjetër. Pesë namazet ditore janë të detyrueshme për të gjithë myslimanët që kanë arritur pjekurinë. Para se të kryhet namazi, myslimanët duhet të jenë në gjendje pastërtie rituale, e cila arrihet duke pasur rroba të pastra dhe duke kryer abdesin (larjen e trupit me ujë). Çdo namaz përbëhet nga lëvizje specifike (si qëndrimi drejt, përkulja dhe sexhdeja) dhe recitimi i një pjese të caktuar të teksteve kuranore dhe lutjeve në arabisht. Akti i sexhdes është veçanërisht interesant. Gjatë sexhdes, zemra është mbi trurin, duke sugjeruar se Zoti duhet të njihet përmes zemrës, jo vetëm përmes intelektit.

Shtylla e Tretë: Zekati

Kjo përcaktohet si një përqindje e caktuar e pasurisë ose fitimit të fituar gjatë vitit që paguhet për nevojtarët. Kuptimi rrënjësor i fjalës “zekat” është “pastërti”. Ideja është që, duke dhënë para për të varfrit, pasuria pastrohet. Ashtu si abdesi pastron trupin, zekati pastron shpirtin. Pagimi i zekatit gjithashtu ka rëndësi shoqërore, pasi nxit interesimin për gjendjen e të tjerëve.

Shtylla e Katërt: Agjërimi

Kjo shtyllë përfshin agjërimin gjatë muajit të Ramazanit, që është muaji i nëntë i kalendarit islam. Ramazani fillon kur shfaqet hëna e re. Agjërimi nis në agim të mëngjesit të ardhshëm dhe konsiston në heqjen dorë nga ngrënia, pirja, pirja e duhanit dhe aktivitetet seksuale. Fakti që Ramazani është muaj lunar ka disa implikime interesante, për shembull: nëse të gjithë myslimanët në botë agjërojnë për një periudhë 33-vjeçare, atëherë në fund të gjithë do të kenë agjëruar të njëjtën kohë; diçka e pamundur për t’u arritur me muaj diellorë.

Shtylla e Pestë: Haxhi

Shtylla e pestë është kryerja e pelegrinazhit në Qabe (Shtëpia e Zotit) nëse keni mundësi. Haxhi përbëhet nga një grup ritualesh që kryhen në dhe rreth Mekës çdo vit. Siç u përmend më herët, Meka ishte një vend i shenjtë shumë përpara Islamit. Myslimanët janë të detyruar të kryejnë haxhin të paktën një herë gjatë jetës së tyre. Një nga kushtet e haxhit është që personi duhet të shlyejë të gjitha borxhet. Për më tepër, nëse një burrë dëshiron të shkojë në haxh, por familja nuk dëshiron ta shoqërojë, ai duhet të sigurojë që familja të ketë kujdesin e nevojshëm gjatë mungesës së tij. Rëndësia e haxhit qëndron në faktin se ai shihej si një lloj vdekjeje, ndërsa kthimi nga haxhi ishte një rilindje.

Referenca dhe Lexime të Mëtejshme

Hodgson, M. (1974) The Venture of Islam: Conscience and History in a World Civilization, The University of Chicago Press.
Lings, M. (1991) Muhammad: his life based on the earliest sources, Cambridge: The Islamic Texts Society.
Murata, S. and Chittick, W. (2006) The Vision of Islam, London: I.B. Tauris & Co Ltd.
Ramadan, T. (2008) The Messenger: The Meanings of the Life of Muhammad, London: Penguin Books.

Besimi në Udhëzimin Hyjnor

Besimi në Udhëzimin Hyjnor

Besimi kryesor, rreth të cilit rrotullohen të gjitha konceptet islame, është se e gjithë gjithësia është krijuar dhe kontrollohet nga i Vetmi, Një Zot i Vetëm. Ai e ka krijuar njeriun dhe e ka emëruar si përfaqësuesin e Tij në tokë për të përmbushur qëllime të caktuara përmes zbatimit të urdhrave të Tij. Këto urdhra nuk kufizohen vetëm te disa forma adhurimi apo rituale të ashtuquajtura fetare. Përkundrazi, ato mbulojnë një pjesë të madhe të pothuajse çdo aspekti të jetës sonë. Këto urdhra nuk janë as aq të shumta dhe shtrënguese sa të kufizojnë veprimtaritë njerëzore brenda një rrethi të ngushtë, duke mos lënë vend për veprimtarinë intelektuale të njeriut, dhe as aq të pakta apo të paqarta sa të lënë çdo fushë të jetës në mëshirën e perceptimit dhe dëshirave njerëzore.

Larg këtyre dy ekstremeve, Islami ka një qasje të balancuar për të drejtuar jetën njerëzore. Nga njëra anë, ai ka lënë një hapësirë shumë të gjerë për veprimtaritë njerëzore, ku njeriu mund të marrë vendime bazuar në arsyen, vlerësimin e fakteve dhe nevojat e përkohshme. Nga ana tjetër, Islami ka nënshtruar veprimtaritë njerëzore ndaj një grup parimesh që kanë zbatim të përjetshëm dhe nuk mund të shkelën mbi baza sipërfaqësore të nevojave që burojnë nga vlerësimi njerëzor.

Fakti qëndron në atë se arsyeja njerëzore, pavarësisht aftësive të saj të gjera, nuk mund të pretendojë se ka fuqi të pakufizuar për të arritur të vërtetën. Pas të gjithash, ajo ka disa kufizime përtej të cilave ose nuk mund të funksionojë siç duhet, ose mund të bjerë pre e gabimeve. Ka shumë fusha të jetës njerëzore ku ‘arsyeja’ shpesh ngatërrohet me ‘dëshirat’ dhe ku instinktet e dëmshme, nën maskën e argumenteve racionale, çojnë njerëzimin drejt vendimeve të gabuara dhe shkatërruese. Të gjitha ato teori të së kaluarës, të cilat sot konsiderohen të rreme, pretendonin në kohën e tyre se ishin ‘racionale’, por u deshën shekuj që të zbulohej gabimi i tyre dhe absurditeti të provohej universalisht.

Është pra e qartë se fusha e punës që Krijuesi i ka deleguar ‘arsyes’ njerëzore nuk është e pakufizuar. Ka fusha ku arsyeja njerëzore nuk mund të japë udhëzime të sakta ose, të paktën, është e prirur ndaj gabimeve. Pikërisht në këto fusha Allahu i Lartësuar, Krijuesi i gjithësisë, ka ofruar udhëzime përmes shpalljeve të Tij, të dërguara profetëve të Tij. Në bazë të kësaj qasjeje, është bindje e fortë e çdo myslimani se urdhrat e dhëna përmes shpalljeve hyjnore nga i Dërguari i fundit (paqja qoftë mbi të) duhet të ndiqen në tërësi dhe nuk mund të shkelën apo injorohen mbi baza të argumenteve racionale apo dëshirave të brendshme. Prandaj, të gjitha veprimtaritë njerëzore duhet gjithmonë t’i nënshtrohen këtyre urdhrave dhe të veprojnë brenda kufijve të përcaktuar prej tyre. Ndryshe nga fetë e tjera, Islami nuk kufizohet vetëm në disa mësime morale, rituale apo forma adhurimi. Përkundrazi, ai përmban udhëzime në çdo fushë të jetës, duke përfshirë edhe fushat shoqërore dhe ekonomike. Bindja e shërbëtorëve të Allahut kërkohet jo vetëm në adhurim, por edhe në aktivitetet e tyre ekonomike, edhe nëse kjo vjen me çmimin e humbjes së disa përfitimeve të dukshme, sepse këto përfitime të dukshme mund të jenë në kundërshtim me interesin kolektiv të shoqërisë.

Instrumentet Financiare Islame

Instrumentet Financiare Islame

Bankimi

Participation Term Certificate (PTC): Kjo certifikatë u krijua për të zëvendësuar obligimet tradicionale që përdoren për financimin e investimeve industriale. Ishte një nga instrumentet e para të hartuara për të promovuar instrumentet financiare islame. Karakteristikat dalluese të saj ishin:

PTC ishte një instrument i tregtueshëm financiar;
Përfaqësonte kapital të rikuperueshëm të kompanisë blerëse;
Gjatë periudhës së ndërtimit, PTC siguronte një zbritje paraproduktive, të ngjashme me fitimin nga interesat gjatë ndërtimit;
PTC garantonte një kthim paraprak nga fitimet e kompanisë deri në një kufi të specifikuar më parë;
Mungesa e fitimeve, në raport me këtë kufi, duhej të kompensohej përmes lëshimit të PTC-ve shtesë;
Në rast të humbjeve, vlera e PTC-ve zvogëlohej në përpjesëtim me pjesën e financuesit në humbje, dhe kjo shumë duhej të konvertohej në aksione të zakonshme të kompanisë;
Në vitet pasuese, kur kompania gjeneronte fitime, 25% e fitimeve do të përdorej për të rikthyer PTC-të e konvertuara në formën e tyre origjinale;
Sigurimet e kërkuara për financimin e PTC-ve ishin të ngjashme me ato që kërkohen për financimin përmes obligimeve, si krijimi i hipotekës së regjistruar të pronës, etj.

Pa dyshim, ky instrument përmbante një sistem kompleks të ndarjes së fitimit dhe humbjes. Kompleksiteti duhet kuptuar në kontekstin e problemit që synohej të zgjidhej përmes këtij instrumenti. Kalimi nga një sistem bazuar në interesa, që kërkonte pak ose aspak informacion mbi rezultatet e biznesit, në një sistem që kërkonte më shumë detaje ishte i ndërlikuar në fillim. Me përdorim dhe përvojë më të madhe, pritej që thjeshtime të futeshin për ta bërë instrumentin më të lehtë për përdorim.

Pavarësisht nga këto ndërlikime, megjithatë, me përjashtim të Korporatës Kombëtare të Financimit të Zhvillimit (National Development Fianance Corcopration NDFC), pothuajse të gjitha institucionet e financimit të zhvillimit (DFI) dhe bankat tregtare të shtetëzuara (NCB) përdorën PTC-në si mjet kryesor për investime industriale. Në të vërtetë, pjesa më e madhe e fondeve në rupie të ofruara nga këto institucione gjatë viteve 1980-1984 për financimin industrial ishin në formën e PTC-ve afatshkurtra dhe afatgjata.

Edhe pse më e ngjashme në formë me atë që quhet në literaturën financiare si kapital i preferuar ose i rimbursueshëm, kjo metodë përfaqësonte një përparim të rëndësishëm drejt zhvillimit të metodave të financimit pa interes, pasi e lidhte kthimin nga financimi me përfitueshmërinë e projekteve të financuara. Megjithatë, kishte një sërë kundërshtimesh serioze ndaj kësaj metode. Së pari, një tarifë fikse i shtohej shumës së mbetur të PTC-ve gjatë periudhës së ndërtimit, që ishte e barasvlershme me interesin gjatë ndërtimit. Së dyti, edhe pse humbjet duhej të ndaheshin në proporcion me raportin e PTC-ve ndaj kapitalit të përgjithshëm, përparësi i jepej pagesës së kthimit mbi PTC-të përpara se të bëhej ndonjë pagesë për aksionerët e tjerë. Kjo binte ndesh me konceptin islam të ndarjes së fitimeve dhe humbjeve, i cili kërkon pagesën në një raport të caktuar, pa ndonjë pretendim paraprak. Së treti, mënyra se si ndaheshin humbjet ishte jo vetëm komplekse, por edhe e pasigurt në lidhje me rezultatin e saj. Kërkesat për konvertimin e humbjeve në kapital, dhe pretendimi paraprak i rikthimit të këtyre aksioneve në PTC, nuk ishin në përputhje me marrëveshjet standarde të PLS-së. Së fundmi, natyra e kolateralit të kërkuar për financim ishte analoge me atë që kërkohet në financimin me interes dhe, si rrjedhojë, mund ta bëjë këtë marrëveshje të dyshimtë nga pikëpamja e Sheriatit. Pavarësisht nga këto mangësi, kishte rreziqe reale për institucionet financiare, siç u vërtetua edhe nga përvoja e mëvonshme, dhe ishte për këtë arsye që mbështetësit e sistemit të ri e kishin mirëpritur atë me shpresën e përmirësimeve të ardhshme.

Musharika: Ky instrument u zhvillua nga bankat tregtare fillimisht dhe më pas u rishikua sipas udhëzimeve të Bankës Shtetërore gjatë viteve 1982-1984. Musharika, së bashku me Mudaraba, përfaqëson një nga format më të dëshirueshme të financimit islam. Megjithatë, për sa i përket aftësisë për të qenë një instrument efektiv dhe efikas në zëvendësimin e transaksioneve të bazuara në interes, ajo paraqet probleme të mëdha. Përpjekjet e bëra në këtë drejtim dhe fati përfundimtar që ky rregullim pati e shpjegojnë këtë pikë.

Karakteristikat kryesore të Marrëveshjes Musharika, siç praktikohej nga bankat tregtare, ishin si më poshtë:

Ishte një rregullim i financimit afatshkurtër specifik vetëm për palët e përfshira në kontratë;
Investimi nga bankat bëhej në formën e miratimit të një kufiri financimi për klientin dhe shkalla e përdorimit të fondeve përcaktohej në bazë të përllogaritjes ditore të balancave të mbetura ndaj bankës;
Të gjitha fondet pjesëmarrëse, përfshirë kapitalin aksionar, rezervat dhe kapitalin tjetër jo të borxhit, përfshiheshin në përkufizimin e kapitalit që kualifikohej për fitime;
Raporti i ndarjes së fitimeve përcaktohej përmes negociatave brenda kufijve të specifikuar nga SBP;
Fitimet për qëllim të ndarjes do të përcaktoheshin pasi të alokohej një pjesë e të ardhurave neto si tarifë menaxhimi për firmën;
Fitimet e përkohshme, të bazuara në projeksionet e fitimeve, duhej të paguheshin bankës çdo tremujor, me kusht që të bëhej një rregullim përfundimtar bazuar në fitimet apo humbjet reale;
Mungesa ose teprica e fitimeve duhej të rregullohej përmes krijimit të një fondi rezervë pjesëmarrjeje, i cili do të përpiqej të harmonizonte pagesat ndaj bankës;
Humbjet, nëse kishte, do të ndaheshin në proporcion të rreptë me investimin e bankës në kapitalin total të firmës;
Kundrejt humbjes së alokuar të bankës, duhej të emetoheshin aksione të zakonshme, të cilat kualifikoheshin për rikthim në investim Musharika sipas kushteve fillestare të Marrëveshjes, në rast se fitimet realizoheshin në të ardhmen;
Siguritë standarde në formën e pengjeve dhe hipotekimit të stokut ose hipotekës së pronave kërkoheshin kundrejt financimit Musharika.

Evidentisht, edhe Musharika parashikonte një rregullim kompleks të ndarjes së fitimeve dhe humbjeve, ashtu si në rastin e PTC-ve. Por, në dizajnin e saj, serioziteti për të zhvilluar një instrument vërtet islam është mjaft i dukshëm. Në të vërtetë, ishte një largim nga rregullimet tradicionale të financimit dhe, për rrjedhojë, përfshinte rreziqe të rëndësishme që bankat i merrnin përsipër në zhvillimin e biznesit bazuar në këtë rregullim.

Disa nga karakteristikat e këtij instrumenti që tërhoqën kritika ishin: Së pari, rregullimi i ndarjes së fitimeve nuk përputhej plotësisht me kërkesat e Shariatit, veçanërisht në trajtimin e humbjeve dhe pagesën e fitimeve të përkohshme dhe rregullimin e tyre përmes rezervës pjesëmarrëse. Së dyti, pavarësisht se ishte një rregullim ndarjeje, marrëveshja faktike ishte krijuar brenda kuadrit të një marrëdhënieje kreditor dhe debitor dhe ishte mbrojtur si e tillë në ligj. Së treti, Musharika kërkonte gjithashtu siguri që i ngjasonte një marrëdhënieje mes kreditorit dhe debitorit. Së fundi, në mungesë të një kuadri ligjor që rregullonte funksionimin e Musharikës, nuk kishte standardizim të marrëveshjes dhe termat dhe kushtet e marrëveshjeve të ndryshme ndryshonin dukshëm.

Mudaraba: Mudaraba përfaqëson një formë tjetër të dëshirueshme të financimit islam. Me një qasje novatore, biznesi që do të zhvillohej nën Mudaraba u rregullua përmes miratimit të një statuti të veçantë, të quajtur Urdhëresa për Kompanitë Mudaraba (Krijimi dhe Kontrolli) 1980.

Karakteristikat kryesore të kompanive Mudaraba dhe operacioneve të tyre janë si vijon:

Vetëm kompanitë e regjistruara ose ato të themeluara sipas ligjeve specifike ishin të përshtatshme për tu regjistruar si kompani Mudaraba;
Mudaraba mund të jetë për një qëllim të caktuar ose për qëllime të shumëfishta dhe mund të jetë me afat të caktuar ose të përhershme;
Pas përmbushjes së disa kushteve dhe me miratimin paraprak të Regjistruesit, Kompanitë Mudaraba mund të lançojnë mudaraba përmes bursës, dhe certifikatat e emetimit do të jenë letrat me vlerë të tregtueshme;
Çdo mudaraba do të jetë një biznes i veçantë dhe operacionet e tij duhej të përputheshin me ato të miratuara sipas dispozitave të Sheriatit;
Një Bord Fetar, që do të krijohej periodikisht sipas Urdhëresës, do të kishte të drejtën të deklaronte nëse operacionet e mudarabas ishin në përputhje me dispozitat e Sheriatit apo jo;
Shumë kërkesa për transparencë, të ngjashme me ato që zbatohen për kompanitë e listuara, janë të zbatueshme për mudarabatë, përfshirë auditimin ligjor, takimet vjetore dhe investimet dhe huatë ndaj dhe nga drejtorët e kompanisë Mudaraba.

Padyshim, e gjithë skema ishte një formulim elegant i marrëdhënies së thjeshtë të kërkuar sipas një kontrate mudaraba midis punës (dharib) dhe kapitalit (rabbul ma’l). Kompania menaxhuese do të shpërblehej përmes një tarife fikse menaxhimi që paguhej nga të ardhurat neto të mudarabas, ndërsa pjesa e mbetur do tu shpërndahej mbajtësve të certifikatave të mudarabas, me dispozita të përshtatshme për të ardhurat e mbajtura për të siguruar rritje të ardhshme. Përfitimet fillestare tatimore të ofruara për kompanitë mudaraba ishin të tilla që lejohej shpërndarja maksimale. Asnjë tatim mbi të ardhurat nuk aplikohej për mudaraba nëse shpërndante 90 për qind të të ardhurave neto, e cila ishte pikërisht ajo që mbetej pas pagesës së tarifës së menaxhimit.

Në dallim nga zhvillimi i PTC-së dhe Musharikës, i cili zhvillohej kryesisht brenda institucioneve financiare publike, financimi mudaraba ishte një fenomen tërësisht i udhëhequr nga tregu. Deri më tani janë lançuar rreth 50 mudaraba me një kapital të kombinuar prej 8.2 miliardë rupi, kryesisht nga kompani të pavarura menaxhuese. Fatet e mudarabas kanë ndryshuar ndjeshëm gjatë viteve. Në vitet e fundit, kryesisht për shkak të kushteve përgjithësisht depresive në tregun e aksioneve, dhe duke përjashtuar disa raste, mudarabat kanë performuar dobët. Heqja e stimujve tatimorë, të cilët së fundmi janë përmirësuar, gjithashtu ka kontribuar në këtë performancë të dobët.

Edhe pse është e vështirë të kundërshtohen ndonjë nga dispozitat e Urdhëresës, veçanërisht duke pasur parasysh praninë e Bordit të Sheriatit që udhëheq operacionet e mudarabas të regjistruara sipas saj, nuk mund të mos vërehet se legjislacioni u tregua një faktor kufizues në zbatimin më të gjerë të këtij instrumenti. Pasi mudaraba u përcaktua sipas ligjit, asnjë formë tjetër e këtij instrumenti nuk dukej e qëndrueshme në ligj. Kështu, potenciali i shumëpërfolur i këtij modeli, përkatësisht krijimi i mundësive për punësim, nuk mund të shfrytëzohej.

Instrumente të tjera: Tre instrumentet kryesore të diskutuara më sipër përfaqësojnë përpjekjet më serioze për zhvillimin e instrumenteve të financimit në përputhje me Sheriatin. Dy instrumente të tjera, përkatësisht Leasing dhe Mark-up, të cilat shpesh përmenden si instrumente të financimit islam, përmenden shkurtimisht në paragrafët vijues:

Leasing, nën disa kushte, padyshim është një marrëveshje financimi në përputhje me Sheriatin. Kompania e parë e leasing-ut u themelua në vitin 1984, por qëllimi i saj nuk ishte të avanconte procesin e islamizimit në vend. Edhe kur procesi i krijimit të kompanive të leasing-ut u formalizua në vitin 1987, qëllimi ishte më shumë zgjerimi i ndërmjetësimit financiar sesa zhvillimi i një instrumenti të ri islam të financimit. Më e rëndësishmja, aktiviteti i kompanive të leasing-ut nuk u rregullua asnjëherë nga pikëpamja e përputhshmërisë me kërkesat e Sheriatit dhe as kompanitë vetë nuk iu përmbajtën vullnetarisht këtyre kërkesave. Prandaj, do të ishte e papërshtatshme të vlerësohej ky sektor në kontekstin e përparimit të islamizimit të sektorit financiar në Pakistan.

Me termin Mark-up, përfshihen të gjitha instrumentet që varen nga rritja ose ulja e çmimit të mallrave ose pronave bazë. Siç do të shihet më vonë, dy mënyra të miratuara financimi nga Banka Shtetërore e Pakistanit (SBP), përkatësisht shitja ose blerja me pagesë të shtyrë ose sipas marrëveshjeve të blerjes prapa, përfshihen në këtë kategori. Ky instrument nuk u përdor kurrë nga ndonjë institucion financiar deri sa u përfshi në 12 mënyrat e financimit. Më e rëndësishmja, edhe në formën e tij të miratuar, ai u refuzua kategorikisht nga ekspertët e Sheriatit pasi dështoi seriozisht në përmbushjen e kërkesave të Sheriatit. Megjithatë, duhet thënë se financimi me pagesë të shtyrë, nën kushte të caktuara të rrepta, është një mënyrë e pranueshme dhe e praktikuar gjerësisht nga institucionet financiare islame. Në diskutimin tonë të mëtejshëm, do të kemi më shumë për të thënë mbi këtë instrument dhe potencialin e tij për të qenë një mjet efektiv në futjen e sistemit financiar islam.

1...535455...714 Faqja 54 nga 714

Ekonomia Islame