Ambiciet energjetike të Evropës janë të qarta: ndryshimi në një të ardhme me karbon të ulët me transformimin e sistemeve të prodhimit dhe shpërndarjes së energjisë, citoi Uashington Post Bloomberg të ketë thënë, duke shtuar se situata aktuale është një rrëmujë e kushtueshme.
Vazhdon të thuhet se kërkesa globale për gaz natyror, problemet me përpunimin e energjisë së rinovueshme, shpejtësitë më të ulëta të erës në Detin e Veriut në 20 vjet, turbinat e papuna – të gjitha kontribuojnë në një kërcim të madh të çmimeve nga energjia elektrike në qymyr. Autoritetet shtetërore po përgatiten të ndërhyjnë, nëse është e nevojshme, në ndryshimin e tregjeve të energjisë për t’i mbajtur shtëpitë të ngrohta dhe fabrikat në punë.
Teksti i mëposhtëm i Uashington Post shpjegon nëntë pikat e kësaj çështje të energjisë…
- Cili është problemi?
Çmimet e energjisë janë rritur ndjeshëm gjatë rimëkëmbjes së ekonomive nga pandemia e koronavirusit – domethënë, me një rritje të kërkesës kur oferta është shumë e ulët. Termocentralet janë mbyllur, rezervat e gazit janë nën normalen dhe varësia në rritje e kontinentit nga burimet e energjisë së rinovueshme po bëhet e prekshme.
Edhe në kushtet e motit të butë, çmimet e gazit ishin deri në 162 euro për megavat-orë në tetor të këtij viti, në fillim të sezonit të ngrohtë në Evropë. Fotografia është shumë më e qartë kur krahasohet me 20 euro në fillim të vitit. Roberto Cingolani, ministri i Italisë për tranzicionin mjedisor, tha se ai pret që çmimet e energjisë të rriten me 40 përqind në tremujorin e tretë.
- Cili është raporti i çmimeve të gazit dhe energjisë elektrike?
Përafërsisht 23 përqind e energjisë elektrike të BE-së erdhi nga gazi në vitin 2019, pak më pak se ajo që erdhi nga termocentralet bërthamore (26 përqind).
Energjia elektrike është shumë e vështirë për t’u ruajtur, që do të thotë se ndryshime të mëdha në çmimet e karburantit shihen shumë shpejt në çmimet e energjisë. Sigurisht, ka bateri të mëdha dhe kjo teknologji po evoluon me shpejtësi, por do të kalojnë shumë vite para se të ketë kapacitet më serioz të ruajtjes së energjisë së rinovueshme, sipas WP.
Disa vende evropiane po bëhen gjithnjë e më të varura nga importet e energjisë sepse nuk prodhojnë vetë sa duhet, thotë analiza.
- Pse kishte mungesë të furnizimit?
Verën e kaluar, kur zakonisht mbusheshin objektet e magazinimit të gazit natyror, vendet evropiane për këtë qëllim ishin në nivelin e tyre më të ulët në dhjetë vitet e fundit. Hyrjet e gazit nga Norvegjia ishin nën mesataren për shkak të punës së mirëmbajtjes në fushat e mëdha dhe fabrikat e përpunimit, dhe prurjet nga Rusia ishin të kufizuara sepse ky vend gjithashtu po rimbushte furnizimet e tij.
Më 6 tetor, Presidenti rus Vladimir Putin u përpoq të qetësonte tregun duke ofruar stabilizimin e situatës dhe duke thënë se Rusia mund të raportonte sasi rekord të karburantit jetësor në Evropë këtë vit. Certifikimi i shpejtë i tubacionit të diskutueshëm Nord Stream 2 nga Rusia në Gjermani mund të ndihmojë, tha zëvendëskryeministri Aleksandar Novak.
Kur merret parasysh kjo, çmimet evropiane duhet të mbeten të larta në mënyrë që të tërheqin furnizime me gaz natyror të lëngshëm nga Azia, ku Kina e ruan atë për të fuqizuar ekonominë e saj dhe për të krijuar rezerva dimërore.
- Pse Kina është e rëndësishme për tregun evropian?
Ky vend është deri tani konsumatori më i madh i energjisë dhe mallrave në botë dhe ka urdhëruar të gjitha firmat shtetërore që të rezervojnë me çdo kusht.
- Si formohen çmimet e energjisë në Evropë?
Fabrikat dhe kompanitë e mëdha blejnë dhe shesin energji vite më parë dhe mbështeten shumë në parashikimet e tendencave ekonomike dhe kostot afatgjata të karburantit. Tregu më i gjerë evropian i energjisë është fokusuar tradicionalisht në çmimin që do të jetë ditën tjetër, me ankandet që formojnë çmimet dhe të cilat janë shenjat kryesore.
Tregtarët bëjnë dhe marrin oferta për çdo orë bazuar në llogaritjet e tyre të ofertës dhe kërkesës, dhe më pas llogaritet çmimi mesatar në bursë që udhëheq tregun. Çmimet e konsumit përcaktohen nga rregullatorët shtetërorë pasi fabrikat kërkojnë tarifa bazuar në sa kanë paguar për energji, sa është investuar në transmetim dhe sa kushton në përgjithësi mirëmbajtja e rrjeteve.
- Çfarë ka të re në sistem?
Eshtë një shpërthim i energjisë së rinovueshme që është më i alternuar sesa një gjenerator i karburantit fosil ose bërthamor.
Meqenëse kushtet e motit mund të bëjnë ndryshime të mëdha të çmimeve, tregjet për periudha më të shkurtra të së njëjtës ditë bëhen gjithashtu vendimtare.
- Sa varet Evropa nga era?
Shtetet bregdetare veriore, të tilla si Mbretëria e Bashkuar, Gjermania dhe vendet skandinave, janë bërë udhëheqës në fushën e energjisë dhe teknologjisë së erës.
Në Spanjë, zhvillimi i termocentraleve me erë dhe diell ka çuar në faktin se vitin e kaluar 44 përqind e energjisë totale erdhi nga burime të rinovueshme. Franca gjithashtu merr gjithnjë e më shumë energji nga era, por industria e saj e energjisë elektrike ende dominohet nga termocentralet bërthamore.
- Cilat vende mund të mbesin pa energji?
Këto janë ato me lidhje të kufizuara kabllore me fqinjët. Në situata krize, këto vende kanë më pak gjasa të përfitojnë nga ndërlidhja e tregut evropian i cili lejon që energjia të vijë aty ku është më e nevojshme dhe aty ku arrin çmimin më të mirë.
Operatorët irlandezë të rrjetit paralajmëruan në shtator për rrezikun e ndërprerjes së energjisë për shkak të mungesës së erës. Shumë termocentrale britanike janë të vjetra dhe herë pas here prishen. Nëse prishjet e mëdha ndodhin në të njëjtën kohë me mungesën e diellit ose erës, kjo gjendje mund të mbetet pa energji elektrike.
- Çfarë do të thotë e gjithë kjo për qëllimet evropiane të klimës?
Energjia e rinovueshme sjell paqëndrueshmëri dhe do të jetë shumë e kushtueshme për kontinentin në arritjen e qëllimeve të tij.
Në Gjermani, për shembull, politikat energjetike të kancelares në largim Angela Merkel kanë kushtuar qindra miliarda dollarë stimuj. Shefi i klimës i BE, Frans Timmermans tha se çmimet më të larta nuk duhet të minojnë vendosmërinë e bllokut për të zhvilluar energji të rinovueshme dhe se industria duhet të përshpejtohet në vend që të marrë energji të gjelbër më të lirë.
Në tetor, udhëheqësi i energjisë i BE-së, Kadri Simson tha se BE po rishikonte rekomandimet për anëtarët mbi masat që mund të merren për të shmangur një krizë pa minuar rregullat e Unionit, përfshirë kompensimin për familjet më të rrezikuara, heqjen e rendit dhe ndihmën shtetërore për bizneset. /tesheshi.com/
