Zhvillimi ekonomik ka zënë një vend qendror në politikat e qeverive në epokën moderne. Megjithatë, mirëqenia ekonomike e njerëzve ka qenë një shqetësim i të gjithë sundimtarëve të drejtë edhe në të kaluarën, edhe pse koncepti i “zhvillimit” siç e kuptojmë sot nuk ishte i njohur për ta. Po ashtu, teknikat moderne për përdorimin ekonomik të burimeve janë të kohëve të fundit. Në të kaluarën, nevoja për përmirësim ekonomik të popullsisë ishte e njohur, por mjetet shkencore për të arritur këtë qëllim nuk ishin zhvilluar ende. Ishte kryesisht mençuria dhe gjykimi i sundimtarëve ajo që i udhëhiqte në marrjen e vendimeve.
I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) i kushtoi një rëndësi të madhe mirëqenies ekonomike të njerëzve. Ai dëshironte të shihte myslimanët të begatë, dhe jo të uritur e të varfër. Ekzistojnë disa transmetime që sugjerojnë se Profeti (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) dëshironte të shihte pasuesit e tij në një shkallë më të lartë të zhvillimit. Pas themelimit të shtetit të Medinës, një nga hapat e tij të parë ishte krijimi i vëllazërisë midis Ensarëve (Ndihmësve) të Medinës dhe Muhaxhirëve (Emigrantëve) nga Meka. Kjo vëllazëri ishte në fakt një hap drejt rehabilitimit ekonomik të emigrantëve të sapoardhur. Së shpejti, Profeti (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) i përqendroi përpjekjet e tij në zhvillimin e burimeve në shtetin e vogël të Medinës.
Medina kishte një bazë kryesisht agrare dhe shumica e popullsisë lokale merrej me bujqësi. Profeti (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) i ftoi njerëzit të zhvillonin mavat (tokat e braktisura). Ai dekretoi se mavat i përket personit që e zhvillon atë. Në të njëjtën mënyrë, ai vendosi shumë ligje në lidhje me kultivimin dhe tregtimin e produkteve bujqësore.
Këto ligje u bazuan në drejtësi, bashkëpunim dhe bujari ndaj njëri-tjetrit. Në këtë mënyrë, ai hodhi bazat për zhvillimin e sektorit bujqësor.
Në të njëjtën mënyrë, Profeti (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) dha një kod të detajuar për tregtinë dhe biznesin. Një skemë e drejtësisë dhe ndihmës së ndërsjellë u parashikua në të gjitha kontratat tregtare. Qëllimi ishte eliminimi i shfrytëzimit dhe krijimi i një ambienti të favorshëm për zhvillimin e tregtisë dhe industrisë.
Profeti (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) ishte shumë i kujdesshëm për shfrytëzimin ekonomik të burimeve. Ai nuk e pëlqente që edhe lëkura e një kafshe të ngordhur të shpërdorohej. Përmes udhëzimeve të tij në kontekste të ndryshme, ai ndërtoi një mentalitet ndër pasuesit e tij për përdorimin intensiv dhe efikas të burimeve. Nga çështje të vogla, si lëpirja e gishtave pas ngrënies, deri te ndalimi i qartë i shpërdorimit të gjërave me vlerë, ai dha një sërë udhëzimesh që theksojnë përdorimin maksimal të burimeve. Koncepti se të gjitha burimet janë një dhuratë nga Zoti përmban një sugjerim që ato duhet të shfrytëzohen me kujdes.
Ashtu si burimet materiale, Profeti (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) i kushtoi rëndësi zhvillimit intensiv të burimeve njerëzore. Ai i dha vlerë të lartë industrisë, efikasitetit dhe punës. Vartësia parazitare nga të tjerët, përtacia ose lypja u dekurajuan. Njerëzit u inkurajuan të punonin shumë dhe të fitonin jetesën e tyre, në vend që të humbnin energjinë në veprimtari të kota. Në këtë frymë, të gjitha aktivitetet që nuk shtojnë ndonjë dobi janë të papëlqyera nga Sheriati.
Në një sërë transmetimesh gjejmë disa tregues mbi planifikimin dhe alokimin e burimeve. Gjatë një ekspedite, kur furnizimet nuk përmbushnin më nevojat e trupës, i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) urdhëroi që të gjitha provizionet të mblidheshin së bashku. Më pas, ai i shpërndau ato në mënyrë të drejtë. Në raste të tjera, ai e lavdëroi një veprim të tillë. Ishte e dëshirueshme që ai që kishte tepricë të ndante me ata që ishin në nevojë. Ky ishte një udhëzim i përgjithshëm për të gjitha kohërat dhe për të gjitha llojet e burimeve. Kjo mund të shërbejë si bazë për planifikimin e shfrytëzimit të burimeve në ekonomi.
Përveç aspektit të ashtuquajtur ‘ekonomik’ të zhvillimit, i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) dha udhëzime edhe për aspektin joekonomik. Ai e vlerësoi nismën dhe ndërmarrësinë. Ai ndaloi marrjen e vendimeve duke u bazuar në ogure. Besimi në supersticione kultivon pasivitet dhe fatalizëm, prandaj ai ndaloi mbajtjen e tyre. Përkundrazi, ai i inkurajoi njerëzit drejt veprimit dhe kreativitetit. Në një nga transmetimet, ai shprehu kënaqësinë e tij për riinvestimin e parave të përfituara nga shitja e një prone ose aseti.
I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) përcaktoi një grup vlerash që ndihmojnë në zhvillimin e burimeve. Vlera si infak (shpenzimi në rrugë të dobishme), ihsan (bamirësia), iktisad (ekuilibri), ta‘avun (ndihma e ndërsjellë), shmangia nga zulmi (padrejtësia), iktinaz (grumbullimi i pasurisë pa e shfrytëzuar) dhe buhl (koprracia), krijojnë një mjedis të favorshëm për zhvillimin ekonomik.
Megjithatë, zhvillimi ekonomik nuk është qëllimi përfundimtar i të gjitha veprimtarive sipas Sheriatit. Edhe pse i dha një rëndësi të madhe përpjekjeve ekonomike, i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) paralajmëroi kundër aspekteve të tij të dëmshme. Zhvillimi ekonomik nuk duhet të çojë në lakmi për pasuri. Nuk duhet të ketë një prirje të tepruar drejt fitimit të pasurisë, sepse kjo mund ta largojë njeriun nga detyrat e tij si halif (mëkëmbës) i Zotit. Për të ruajtur një ekuilibër midis përpjekjeve materiale dhe asketizmit, i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) urdhëroi që të mos ketë përfshirje të tepruar në pasuritë e kësaj bote. Qëllimi përfundimtar nuk është vetëm mirëqenia materiale, por arritja e falah-ut. Falah nënkupton mirëqenie ekonomike në këtë botë dhe një jetë të suksesshme në botën tjetër. Suksesi në botën tjetër mund të arrihet përmes nënshtrimit të plotë ndaj vullnetit të Zotit. Gjithmonë ekziston rreziku që një përfshirje e tepërt në çështjet ekonomike ta zhvendosë këtë qëllim të përkushtimit ndaj Allahut. Prandaj, i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) këshilloi ruajtjen e ekuilibrit.
Ebu Said el-Hudriu transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) lutej: “O Allah, kërkoj mbrojtjen Tënde nga mosbesimi dhe varfëria.” Atëherë dikush e pyeti: “A janë këto dy (gjëra) të barabarta?” Profeti (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) u përgjigj: “Po.”
