Përkufizimi i mëparshëm i shtetit islam është gurthemeli i sistemit islam të qeverisjes. Ai qëndron në kontrast me shtetin kapitalist, shtetin komunist dhe shtetin socialist, pasi secili prej këtyre tre llojeve të shteteve kufizohet vetëm në çështjet e kësaj bote dhe është produkt i një ideologjie jo-islame.
Shteti kapitalist u krijua si rezultat i individualizmit dhe utilitarizmit që mbizotëroi në Evropën Perëndimore dhe Amerikën e Veriut. Përmbajtja e tij ekonomike është politika e tregut të lirë (laissez-faire). Shteti komunist u shfaq si pasojë e reagimeve radikale ndaj mjerimit dhe shfrytëzimit të kapitalistëve dhe modelit të tyre politik në Evropë. Përmbajtja e tij ekonomike është autoriteti i plotë i shtetit mbi prodhimin dhe shpërndarjen.
Nga ana tjetër, koncepti i shtetit të mirëqenies lidhet me politikat sociale dhe ndihmën për të varfrit. Hapi i parë drejt “shtetit të mirëqenies” u hodh vetëm pasi u pranua gjerësisht pamjaftueshmëria e shtetit kapitalist, pra nga mesi i shekullit të nëntëmbëdhjetë. Vetë termi “shtet i mirëqenies” është një shpikje britanike. Deri në vitin 1948, sigurimet shoqërore në Britani u zgjeruan pothuajse për të gjithë njerëzit, sigurimi shëndetësor kombëtar u zbatua plotësisht, përfitimet për të papunët u miratuan dhe u shtrinë për të mbuluar më shumë punëtorë, pensionet për gratë e veja, jetimët dhe të moshuarit u bënë më gjithëpërfshirëse, u pranua parimi i arsimit të mesëm për të gjithë, dhe u vendos praktika e ndërtimit të shtëpive dhe dhënies me qira të subvencionuar.
Shfaqja e konceptit të “shtetit të mirëqenies” nga mendimet e politikanëve dhe ekonomistëve britanikë dhe praktikat e qeverisë britanike kontribuoi shumë në formësimin e tij dhe të dimensioneve të tij. “Shteti i mirëqenies” është rezultat i kompromiseve ekonomiko-politike që ndodhën brenda modelit britanik të demokracisë. Si rrjedhojë, përfaqson një kombinim anglez të individualizmit dhe kolektivizmit. Sipas T. H. Marshall, “shteti i mirëqenies nuk e ka refuzuar ekonominë e tregut kapitalist, por e pranon atë në mënyrë të kufizuar, pasi ka disa elementë në jetën e qytetëruar që janë më të rëndësishëm dhe që mund të arrihen vetëm duke kufizuar ose zëvendësuar tregun”.
Titmuss sugjeroi një këndvështrim gjithëpërfshirës të objektivave të shtetit të mirëqenies, duke përfshirë:
(1) rritjen e efikasitetit ekonomik përmes rritjes së produktivitetit, lehtësimit të lëvizshmërisë së punëtorëve dhe nxitjes së rritjes ekonomike.
(2) ndikimin në normën e lindjeve në drejtimin e dëshiruar.
(3) integrimin e pakicave në shoqëri.
(4) reduktimin e pabarazisë së të ardhurave dhe të kontrollit mbi burimet.
Nga objektivat, politikat dhe zhvillimi i shtetit të mirëqenies, mund të nxirren edhe karakteristikat e tij. Meqenëse shteti i mirëqenies ka një natyrë demokratike, kombinimi i kolektivizmit dhe individualizmit dhe raportet e tyre bëhen çështje zgjedhjeje politike. Në ndjekje të praktikave demokratike, vota publike përcakton të drejtat dhe detyrimet e individëve. Shkalla e detyrimeve të individëve ndaj shtetit bëhet subjekt i kontratës sociale. Kjo kontratë, bazuar në votën e shumicës, përcakton shkallën e lirisë politike si dhe pjesën e taksave.
Për më tepër, shteti i mirëqenies e përcakton mirëqenien dhe lumturinë në një kontekst utilitarist. Kështu, ai tenton t’i masë arritjet e tij në terma të përfitimeve ekonomike. Gjithashtu, është nacionalist, pasi fokusi i tij është mirëqenia ekonomike e shtetit. Nuk ka një vizion universal. Dhe së fundi, shteti i mirëqenies është burokratik, duke krijuar një aparat administrativ të madh.
