Diskutimet në Seminar rezultuan në një rikonfirmim të mendimit, tashmë të kristalizuar mirë në literaturën mbi ekonominë islame, se mungesa e transaksioneve me interes dhe prania e një sistemi të Zekatit që funksionon mirë duhet të konsiderohen si dy veçoritë më dalluese të një ekonomie islame. Një ekonomi islame duhet të përputhet me udhëzimet e Sheriatit Islam. Duke pasur parasysh ndalimin e qartë të interesit në Islam, sistemi financiar i një ekonomie islame duhet të organizohet mbi një bazë që shmang interesin. Seminari ofroi një mundësi të shkëlqyer për të diskutuar mënyrat dhe mjetet për të riformësuar sistemet monetare dhe bankare të vendeve myslimane në përputhje me parimet e Islamit. Pikat kryesore të diskutimit rishikohen shkurtimisht në një seksion të veçantë të kësaj hyrjeje. Sa i përket sistemit të Zekatit, pjesëmarrësit në Seminar e konsideruan atë si një përbërës thelbësor të rendit ekonomik islam dhe një nga komponentët më të rëndësishëm të sistemit islam të sigurisë sociale.
Gjithashtu, në seminar u theksua se drejtësia sociale është tipari kryesor i sistemit ekonomik islam dhe se ndalimi i interesit dhe vendosja e sistemit të Zekatit duhen parë si dy mekanizma kryesorë institucionalë për krijimin e një rendi të drejtë shoqëror. Islami synon të promovojë virtytet e ‘Adl dhe Ihsan’ te ndjekësit e tij, dhe çdo shoqëri e mbushur me këto cilësi do të kërkonte një ndërhyrje minimale nga shteti për të vendosur një rend të drejtë shoqëror dhe ekonomik. Megjithatë, është përgjegjësi e shtetit të sigurojë drejtësi sociale dhe, në kontekstin e kushteve të përhapura, ai ka fuqinë të ndërmarrë të gjitha veprimet e nevojshme brenda kornizës së Sheriatit Islam për të arritur këtë objektiv.
Punimet e paraqitura në seminar vunë në dukje ato që autorët i konsideronin si disa karakteristika të veçanta dalluese të një ekonomie islame, me një ndikim të veçantë në politikat monetare dhe fiskale. Faridi u përqendrua te modeli i shpenzimeve të myslimanëve, i udhëhequr nga parimet islame, duke zhvilluar idenë e tij të një “sektori të tretë”, të cilin ai e konsideron si një veçori dalluese të një ekonomie islame. Argumenti zhvillohet përgjatë linjave të mëposhtme: Islami i kushton rëndësi të madhe shpenzimeve në rrugën e Allahut për të arritur mirëqenien e Ahiretit (botës së përtejme). Prandaj, duhet të ekzistojë një shtysë e fortë nga ana e myslimanëve për të shpenzuar një pjesë të konsiderueshme të të ardhurave dhe pasurisë së tyre për të përmirësuar gjendjen e shtresave më të varfra të komunitetit, qoftë përmes ndihmave financiare apo përmirësimit të shërbimeve komunitare.
Pagesa e Zekatit është, sigurisht, e detyrueshme për myslimanët, por ata inkurajohen të shpenzojnë sa më shumë të jetë e mundur, përtej këtij detyrimi, për mirëqenien e përgjithshme të komunitetit, si një mjet për ngritjen e tyre shpirtërore dhe për të fituar shpërblime në botën tjetër. Faridi pohon se të dhënat empirike dhe historike sugjerojnë një nivel të konsiderueshëm të këtij lloji të shpenzimeve në vendet myslimane. Ai i jep një rëndësi të madhe transferimeve të burimeve me orientim social brenda një komuniteti mysliman, aq sa e përfytyron një ekonomi islame të përbërë nga tre sektorë: sektori publik, sektori privat dhe një sektor i tretë “vullnetar”.
Sektori privat karakterizohet nga forcat e kërkesës dhe ofertës dhe është i drejtuar nga motivi i fitimit. Në sektorin publik, motivi i fitimit zëvendësohet nga konsideratat e mirëqenies sociale. Sektori i tretë ose “vullnetar” përfshin të gjitha ato aktivitete individuale dhe shoqërore që nuk motivohen nga përfitimet materiale, por ndërmerren për të siguruar shpërblim në botën tjetër.
Koncepti i “sektorit të tretë” i prezantuar nga Faridi ka ndikim në alokimin e burimeve në një ekonomi islame. Ai redukton rolin e forcave të tregut në shpërndarjen e burimeve dhe, pasi aktivitetet e këtij sektori synojnë të rrisin drejtpërdrejt mirëqenien ekonomike dhe sociale të komunitetit, çon në një shpërndarje më optimale të burimeve në aspektin social. Përbërja e prodhimit kombëtar bëhet më e orientuar drejt nevojave dhe më pak e dominuar nga luksi. Buxheti i qeverisë lehtësohet nga shumë shpenzime për mirëqenien sociale, gjë që do të thotë se nevoja për tatim mund të mbahet në nivele të ulëta në një ekonomi islame.
Pjesëmarrësit në seminar e njohën vlefshmërinë teorike të “sektorit të tretë” në skemën e Faridit, por u ngritën pyetje lidhur me rëndësinë sasiore të tij në kontekstin e gjendjes aktuale të shoqërive myslimane. Në fakt, vetë Faridi pranon në punimin e tij se vëllimi i burimeve që kalojnë përmes “sektorit të tretë” do të varet nga niveli i takvasë (devotshmerisë) në një shoqëri islame. Ndjenja e përgjithshme ishte se politika fiskale do të duhet të luajë një rol të rëndësishëm në shoqëritë myslimane të sotme për të lehtësuar varfërinë masive dhe për të modifikuar modelin e shpërndarjes së të ardhurave në përputhje me objektivat drejtësisë të një sistemi politikë islam.
U zhvillua një debat interesant mbi çështjen nëse, krahasuar me ekonomitë e tjera, një ekonomi islame do të karakterizohej nga një prirje mesatare dhe margjinale më e lartë për të konsumuar. Metwally argumenton se, për shkak të “taksës së Zekatit”, si prirja mesatare ashtu edhe ajo margjinale për konsum do të ishin më të larta në një ekonomi islame. Ai pohon se të ardhurat nga Zekati shkojnë kryesisht dhe drejtpërdrejt te të varfrit dhe nevojtarët, duke ndikuar menjëherë në rritjen e prirjes për konsum.
Disa pjesëmarrës vunë në dukje se kjo tezë nuk mund të konsiderohej aksiomatike, pasi modeli i konsumit të një shoqërie përcaktohet nga një sërë faktorësh. Nuk ka dyshim se institucioni i Zekatit ndihmon në transferimin e fuqisë blerëse te shtresat më të varfra dhe ul pabarazitë në të ardhura dhe pasuri, por kjo nuk nënkupton domosdoshmërisht që prirja e përgjithshme për konsum do të ishte më e lartë në një ekonomi islame.
Ebu Ali i referohet punës së Duesenberry-t, i cili, duke përdorur efektin e demonstrimit të Veblenit, tregon se konsumi si përqindje e një niveli të caktuar të ardhurash mund të jetë më i lartë në një shoqëri të karakterizuar nga pabarazi më të mëdha në të ardhura dhe pasuri. Ai beson se në një ekonomi islame konsumi do të ishte më i ulët krahasuar me ekonomitë e tjera me të njëjtin nivel të ardhurash.
Pjesëmarrës të tjerë theksuan gjithashtu rëndësinë që Islami i jep jetesës së thjeshtë dhe shmangies së konsumit të tepruar, çka duhet të ndikojë në mbajtjen e një prirjeje të ulët për konsum në një ekonomi islame. Duket se kjo është një fushë që pranon një shkallë të madhe pragmatizmi, pasi situata reale mund të ndryshojë nga një vend në tjetrin, në varësi të fazës së zhvillimit të një vendi, historisë së tij dhe lidhjes së popullsisë së tij me vlerat morale të Islamit.
