Qëndrueshmëria e një shteti varet nga aftësia e qeverisë së tij për të mbledhur të ardhurat e nevojshme dhe për t’i shpërndarë ato për nevojat kolektive. I Dërguari i Shenjtë (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të), pas themelimit të shtetit të vogël të Medinës, e përqendroi vëmendjen e tij te kjo domosdoshmëri jetike. Përveç kontributeve vullnetare për të financuar betejat dhe detyrimet e tjera shoqërore, zekati u vendos mbi pasurinë e myslimanëve. Ky ishte i vetmi tatim që ishte i përcaktuar në Kuran dhe i zbatuar nga Profeti (Sall Allahu alejhi ue selam), megjithëse juridiksioni i shtetit për të vendosur taksa të tjera mbeti i paprekur.
Zekati është një nga pesë shtyllat e Islamit. Ai është një shtyllë e besimit dhe përmendet në Kuran disa herë. Është një ibadet si namazi dhe agjërimi dhe mohimi i pagesës së tij ose shmangia e qëllimshme është e barasvlershme me mohimin e besimit në Islam. Në shumë aspekte, zekati është një institucion unik, i pakrahasueshëm me taksat e tjera të vendosura nga një shtet. Së pari, është një taksë mbi pasurinë dhe jo mbi të ardhurat. Së dyti, mblidhet nga të pasurit dhe shpenzohet për të varfrit. Kreu i shpenzimeve të zekatit është specifikuar në Kuran dhe nuk mund të përdoret për qëllime të tjera. Së treti, ai është një sigurim shoqëror gjithëpërfshirës që mbulon pothuajse të gjitha rreziqet në një shoqëri myslimane, pa qenë domosdoshmërisht një kontribut në fondin e zekatit. Së katërti, zekati shpërndahet kryesisht në zonën nga e cila është mbledhur. Së pesti, normat, kufijtë e përjashtimit dhe rregullat bazë janë përcaktuar nga Profeti (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) dhe janë të pandryshueshme për të gjitha kohërat. Së gjashti, është një institucion vetë-mjaftues që përmbush kostot dhe shpenzimet e veta. Së shtati, ligji dhe funksionimi i tij janë aq të thjeshta sa që edhe njerëzit e paarsimuar mund t’i ndjekin dhe t’i zbatojnë. Së teti, kufiri i përjashtimit është aq i ulët sa një pjesë shumë e madhe e popullsisë merr pjesë në krijimin e këtij fondi. Së nënti, rregullat e shpërndarjes rekomandojnë që zekati duhet të jetë një burim forcimi ekonomik në mënyrë të përhershme që njerëzit të mund të bëhen anëtarë produktivë të shoqërisë në vend që të mësohen të jetojnë me lëmoshë. Së dhjeti, përkufizimi i zekatit është që të pastrojë pasurinë e njerëzve. Prandaj, konsiderohet si një “papastërti” e pasurisë që duhet hequr. Sistemi i vlerave të shoqërisë është i tillë që ata që nuk kanë nevojë të marrin e konsiderojnë si turp të jetojnë nga zekati i të tjerëve, megjithëse ata që paguajnë e konsiderojnë këtë si një nga përgjegjësitë e tyre socio-fetare.
Përveç zekatit, kishte burime të tjera të të ardhurave në shtetin islam, por ato ishin të lidhura me ekonominë e luftës. Profeti Muhamed (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) u përfshi në shumë beteja mbrojtëse dhe sulmuese. Kjo ngriti çështjen e enfalit (plaçkës së luftës) dhe xhizjes. Ligji bazë i enfalit u shpall në Kuran (8:1) dhe u elaborua nga Profeti (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të). U urdhërua që hums (një e pesta) i enfalit të depozitohej në Baitul Mal (Thesarin e Shtetit). Në këtë mënyrë, hums u bë një burim i rregullt të ardhurash për shtetin. Në mënyrë të ngjashme, ato toka që u çliruan pa përleshje të forcave u konsideruan fai. Fai gjithashtu u bë një burim i të ardhurash për shtetin si rezultat i disa çlirimeve pa luftë. Xhizja u vendos nga Profeti i Shenjtë (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) mbi të krishterët dhe magët, të cilët pranuan sovranitetin e Islamit duke paguar një shumë të caktuar.
Më vonë, u vendosën edhe ushur (dogana) mbi tregtarët jomyslimanë, sepse tregtarët myslimanë duhej të paguanin tarifa të ngjashme në tokat e jomyslimanëve.
Profeti (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) i urdhëroi myslimanët që të paguajnë sadakanë në festën e Fitër Bajramit. Ajo duhej të paguhej në formë parash ose produktesh me një normë të përcaktuar nga të pasurit (Sahib-el-Nisab) për të varfrit. Sadaka-tul-Fitri ishte i detyrueshëm dhe mblidhej nga shteti, megjithëse mund të jepej edhe drejtpërdrejt të varfërve në nivel individual.
Administrimi i zekatit dhe i të ardhurave të tjera ishte në një fazë fillestare gjatë jetës së Profetit (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të). Megjithatë, u vendos një kornizë e përgjithshme. Amilinët (mbledhësit e zekatit) merrnin udhëzime të detajuara për mbledhjen e zekatit. Po kështu, publiku që paguante zekatin informohej për detyrimet e tyre lidhur me pagesën e këtyre detyrimeve. Në të njëjtën mënyrë, u përcaktua edhe kodi bazë për shpenzimet nga fondi i zekatit.
Udhëzimet e Profetit (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) lidhur me mbledhjen dhe shpërndarjen e të ardhurave të shtetit i dhanë një shenjtëri Baitul Malit. Baitul Mali filloi të identifikohej si një amanet i myslimanëve, ndërsa halifi u bë kujdestari i tij. Ai ishte i përgjegjshëm për çdo qindarkë të shpenzuar nga ai. Megjithatë, me degjenerimin e myslimanëve, ky koncept gjithashtu u zhduk, dhe sundimtarët e korruptuar e përdorën Baitul Malin si një thesar personal.
