Marrëdhëniet e pronës përcaktojnë, në masë të madhe, konturet e një sistemi ekonomik. Dy sistemet dominuese të epokës së sotme ndryshojnë kryesisht nga shkalla e lirisë së individit për të zotëruar pronë private. Islami ofron një pikëpamje të tretë: Gjithçka në këtë univers i përket Zotit të Gjithëfuqishëm. Ai është Pronari i vërtetë i gjithçkaje dhe ka të drejtën të përcaktojë mënyrën e shfrytëzimit të të gjitha formave të pronës. Njeriu është mëkëmbës (halif) i Tij, i cili është ngarkuar me disa përgjegjësi. Për të përmbushur këto përgjegjësi, atij i janë dhënë mundësitë e nevojshme. Këto mundësi janë vetëm një amanet tek ai dhe duhet të përdoren vetëm për qëllimin për të cilin janë dhënë. Ky qëllim është përcaktuar në detaje të hollësishme në Sheriatin e shpallur Profetit të Shenjtë (paqja qoftë mbi të).
Kështu, nën sovranitetin e Allahut, njeriut i është dhënë e drejta për të zotëruar pronë. Megjithëse njeriu nuk është pronari përfundimtar, mënyra e shfrytëzimit të saj është përcaktuar nga Pronari i vërtetë (d.m.th. Zoti i Gjithëfuqishëm). Në përfundim të jetës tokësore, secili do të japë llogari për burimet që i janë dhënë gjatë kësaj jete dhe që i janë vënë në dispozicion si mëkëmbës i Allahut. Njeriu mund t’i rezistojë provës së llogaridhënies vetëm nëse ka një farë lirie për të përdorur këto burime; prandaj, edhe pse mënyra e nevojshme e shfrytëzimit të këtyre burimeve është përcaktuar nga Sheriati, njeriut i është dhënë liria të veprojë ndryshe, nëse zgjedh, duke rrezikuar ndëshkimin e rëndë në Ditën e Gjykimit. Për të siguruar këtë liri të pandërprerë, Sheriati ka njohur të drejtën për të zotëruar pronë si legjitime dhe autentike, por kjo e drejtë është konceptuar brenda kuadrit të sovranitetit të Zotit.
Profeti i Shenjtë (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) ka shpallur shenjtërinë e pronës private, por kjo shenjtëri qëndron në pozicionin e njeriut si mëkëmbës i Allahut.
Islami gjithashtu ka njohur të drejtën e pronësisë së përbashkët për disa gjëra si uji, bari dhe zjarri. Këto janë për të mirën e përbashkët dhe nuk mund të jenë pronë e askujt, përfshirë shtetin. Në vend të kësaj, secili ka të drejtë në mënyrë të barabartë të përfitojë prej tyre.
Në kontekstin e sotëm, mund të nxirret përfundimi se burimet që mund të kërkohen nga publiku i gjerë nuk duhet të zotërohen privatisht, për të lehtësuar vështirësitë e njerëzve. Kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht që këto burime të jenë pronë e shtetit. Në vend të kësaj, pronësia në këtë rast i përket gjithë Ummetit, ndërsa shteti mund t’i menaxhojë ato në emër të tij, si kujdestar dhe i përgjegjshëm ndaj tyre.
1) Ebu Hurejra ka transmetuar: Një person shkoi te Profeti (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) dhe tha: “O i Dërguar i Allahut, çfarë mendon nëse një njeri vjen për të më marrë pronën?” Ai tha: “Mos ia dorëzo pronën tënde.” Ai tha: “Po nëse ai lufton me mua?” Ai tha: “Atëherë lufto me të.” Ai pyeti: “Po nëse më vret?” Ai tha: “Ti do të jesh dëshmor.” Ai pyeti përsëri: “Po nëse unë e vras atë?” Ai tha: “Ai do të jetë në Zjarr.”
2) Xhafer b. Muhammad transmetoi nga babai i tij. I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) vazhdoi derisa arriti në ‘Arafa, ku gjeti që tenda e tij ishte ngritur në Namira. Aty qëndroi derisa dielli kaloi zenitin; ai urdhëroi që deveja e tij al-Kasva të sillet dhe të shalohet për të. Pastaj zbriti në fund të luginës dhe iu drejtua njerëzve duke thënë: “Me të vërtetë, gjaku juaj, pasuria juaj janë po aq të shenjta dhe të paprekshme sa është shenjtëria e kësaj dite tuajën, në këtë muaj tuajin dhe në këtë qytet tuajin. Kujdes! Çdo gjë që lidhet me Ditët e Injorancës është shkelur dhe plotësisht e shfuqizuar. Gjithashtu janë shfuqizuar gjakmarrjet e Ditëve të Injorancës. Rasti i parë i gjakmarrjes që unë shfuqizoj është ai i djalit të Rabi‘a b. el-Harith, i cili u rrit në fisin Sa‘d dhe u vra nga Hudhail. Po ashtu, kamata e periudhës paraislame është shfuqizuar, dhe e para kamatë që shfuqizoj është ajo e ‘Abbas b. ‘Abd el-Muttalib, sepse ajo është tërësisht e shfuqizuar. Kini frikë Allahun për gratë! Me të vërtetë, ju i keni marrë ato nën besën e Allahut dhe marrëdhëniet me to janë bërë të lejuara për ju me Fjalët e Allahut. Edhe ju keni të drejta ndaj tyre, që të mos lejojnë askënd të shtrihet në shtratin tuaj që ju nuk e pëlqeni. Por nëse ato e bëjnë këtë, mund t’i qortoni, por jo rëndë. Të drejtat e tyre ndaj jush janë që ju t’i siguroni ushqim dhe veshje në mënyrë të përshtatshme. Kam lënë ndër ju Librin e Allahut, dhe nëse mbaheni fort pas tij, nuk do të humbni kurrë. Dhe do të pyeteni për mua (Ditën e Ringjalljes), (tani më thoni) çfarë do të thoni?” Ata thanë: “Do të dëshmojmë se e ke përcjellë Mesazhin, e ke kryer misionin e profetësisë dhe ke dhënë këshilla të mençura (të sinqerta).” Ai (transmetuesi) tha: “Atëherë i Dërguari i Shenjtë ngriti gishtin tregues drejt qiellit dhe duke e drejtuar atë nga njerëzit, tha: ‘O Allah, dëshmo! O Allah, dëshmo!’, duke e përsëritur tri herë….”
3) Ebu Bekr transmetoi se (në Fjalimin e Lamtumirës) i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Koha ka plotësuar një cikël dhe është kthyer në gjendjen e ditës kur Allahu krijoi qiejt dhe tokën. Viti përbëhet nga dymbëdhjetë muaj, prej të cilëve katër janë të shenjtë; tre prej tyre janë rresht: Dhu’l-Qa‘da, Dhu’l-Hijja dhe Muharrem, si dhe Rexhebi, muaji i Mudarit, që është mes Xhumada dhe Shabanit.” Pastaj tha: “Cili muaj është ky?” Ne thamë: “Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri.” Ai (transmetuesi) tha: “I Dërguari (i Allahut) qëndroi në heshtje për një kohë derisa menduam se do t’i jepte një emër tjetër. Tha: “A nuk është ky Dhu’l-Hijja?” Ne thamë: “Po.” Ai tha: “Cili qytet është ky?” Ne thamë: “Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri.” Ai qëndroi në heshtje derisa menduam se do t’i jepte një emër tjetër. Tha: “A nuk është ky Balda (qyteti i Mekës)?” Ne thamë: “Po.” Ai tha: “Çfarë dite është kjo?” Ne thamë: “Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri.” Ai qëndroi në heshtje derisa menduam se do t’i jepte një emër tjetër. Tha: “A nuk është kjo Dita e Flijimit?” Ne thamë: “Po.” Pastaj tha: “Gjaku juaj, pasuria juaj (Muhammedi, një nga transmetuesit, tha: “Mendoj se tha edhe nderi juaj”) janë të shenjta për ju sikurse është shenjtëria e kësaj dite tuajën, në këtë qytet tuajin dhe në këtë muaj tuajin. Së shpejti do të takoni Zotin tuaj dhe Ai do t’ju pyesë për veprat tuaja. Prandaj mos u bëni pas meje jobesimtarë (ose të devijuar), disa prej jush duke prerë qafat e të tjerëve. Kujdes! Ai që është i pranishëm le t’ia përcjellë këtë atij që është i munguar, sepse shumë nga ata që marrin një mesazh kanë kujtesë më të fortë se ata që e dëgjojnë.” Ai përsëri tha: “Kujdes! A nuk jua kam përcjellë?” Ky hadith është transmetuar edhe në një zinxhir tjetër, por me disa ndryshime të vogla të fjalëve.
4) Rafi‘ ibn Hadixh raporton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Ai që kultivon në tokën e dikujt tjetër pa lejen e tij, nuk ka të drejtë mbi të korrat përveç sa për shpenzimet që ka bërë.”
5) Ky hadith është transmetuar përmes pesë zinxhirëve të ndryshëm transmetuesish dhe të gjithë janë bazuar në autoritetin e Mustaurid, vëllai i Bani Fihr, ku i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Pasha Allahun, kjo botë është kaq e pavlerë në krahasim me botën tjetër, aq sa sikur ndonjëri prej jush do ta fuste gishtin e tij – (dhe ndërsa e thoshte këtë, JahJa tregonte me gishtin tregues) – në oqean dhe më pas të shikonte se çfarë do të ngjitej mbi të.” Ky hadith është transmetuar edhe përmes një zinxhiri tjetër transmetuesish, me një ndryshim të vogël në fjalët e përdorura.
6) Xhabir ibn ‘Abdullah raporton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) kaloi përmes një pazari duke ardhur nga ana e ‘Aliya-s dhe njerëzit ishin në të dy anët e tij. Atje ai gjeti një qengj të ngordhur me veshë shumë të shkurtër. E kapi veshin dhe tha: “Kush prej jush do ta donte këtë për një dirhem?” Ata thanë: “Ne nuk e duam as për më pak se kaq, sepse nuk ka asnjë përdorim për ne.” Ai tha: “A dëshironi ta merrni (falas)?” Ata thanë: “Pasha Allahun, edhe po të ishte i gjallë, nuk do ta dëshironim, pasi ka një defekt, sepse veshi i tij është shumë i shkurtër; tani që është i ngordhur, nuk ka asnjë vlerë.” Atëherë, i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Pasha Allahun, kjo botë është më e pavlerë në sytë e Allahut, sesa që është (ky qengj i ngordhur) në sytë tuaj.”
7) ‘Abdullah raporton: I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) fjeti mbi një hasër dhe kur u zgjua, mbi anën e tij ishin të dukshme shenjat e hasrës. Ne i thamë: “I Dërguar i Allahut, sikur të të përgatisnim një dyshek!” Ai (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Çfarë kam unë lidhje me (kënaqësitë e) kësaj bote? Qëndrimi im në këtë botë është si ai i një udhëtari që ndalon për t’u çlodhur nën hijen e një peme (për një çast) dhe më pas vazhdon udhëtimin dhe e lë atë.” Në këtë kontekst, një traditë transmetohet në autoritetin e Ibn Umerit dhe Ibn Abbasit. Ky është hadithi sahih.
8) Ebu Hurejra raporton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Pasuria nuk qëndron në bollëk (gjëra materiale), por pasuria është ajo e shpirtit (zemrës, vetes).”
Source: Economic Teachings of Prophet Muhammad (peace be upon him): A Select Anthology of Hadith Literature on Economics, Muhammad Akram Khan. Republished with permission.
