Në literaturën konvencionale, interesi shihet si vlera kohore e parasë, siç përshkruhet nga shprehja e zakonshme: “koha është para”. Megjithatë, dijetarët myslimanë argumentojnë se koha nuk është para, por “koha është jetë”.
Prandaj, paraja në Islam konsiderohet thjesht si një mjet shkëmbimi – pa ndonjë vlerë të brendshme – dhe për këtë arsye është e ndaluar të jepen para hua dhe të fitohen të ardhura të garantuara (interes) mbi to.
Fjala arabe riba do të thotë fjalë për fjalë “një shtesë” ose “tepricë” mbi çmimin origjinal të një malli apo shërbimi.
Riba në Kur’an dhe Hadithe
Përkufizimi i ribas mund të sqarohet dhe kuptohet më tej duke e parë përfaqësimin e tij në Kur’an dhe hadithe.
“O ju që besuat, ta keni frikë Allahun dhe hiqni dorë nga çka mbetur nga riba (kamata), nëse jeni besimtarë. E, nëse nuk e bëni këtë, atëherë përgatituni për luftë nga Allahu dhe i Dërguari i Tij. Nëse pendoheni, ju keni të drejtën për kthimin e kapitalit tuaj; nuk do të bëni padrejtësi dhe as nuk do t’ju bëhet padrejtësi.” (El-Bekare, 2:278-279)
Ky ajet konfirmon seriozitetin e angazhimit në transaksionet e kamatës. Megjithatë, jo të gjitha format e tepricës janë të ndaluara, pasi Kur’ani qartë lejon tregtinë:
“Kapluar nga kjo gjendje, ata thonë: ‘Blerja dhe shitja është vetëm një lloj interesi’, megjithëse Allahu e ka bërë të lejuar blerjen dhe shitjen, dhe të ndaluar kamatën.”
(Al-Bekare, 2:275)
Duhet mbajtur mend gjithashtu se kamata mund të shfaqet në formën e shkëmbimit të mallrave:
Ebu Said al-Khudri (r.a.) raporton se i Dërguari i Allahut (s.a.v.s.) ka thënë:
“Ari duhet të shkëmbehet me ar, argjendi me argjend, gruri me grurë, elbi me elb, hurmat me hurma, kripa me kripë, të barasvlefshëm dhe dorë për dore. Kushdo që shton apo kërkon një shtesë, në fakt ka bërë kamatë.” (Sahih Muslim)
Klasifikimi i Riba-së (Kamatës)
Juristët e kanë klasifikuar kamatën si më poshtë:
Riba al-Nasijah: E njohur gjithashtu si riba el-Kuran dhe riba al-Xhahilijah. Përkufizohet nga dijetarët kryesorë si:
“Ajo lloj huaje ku periudha e caktuar e shlyerjes dhe një shumë e tepruar mbi kapitalin janë paracaktuar.” Imam Abu Bakr Hassas Razi
“Çdo hua që sjell përfitim është një nga format e kamatës.” Sahabi Fazala Bin Obaid
“Çdo hua që sjell më shumë se shuma aktuale.” Ebu Is’hak ez-Zaxhxhaxh
Riba el-Fadl: E njohur gjithashtu si riba al-Hadith. Përfshin tepricën e marrë kur shkëmbehen dy mallra të ngjashëm. Kjo shpjegohet më tej në hadithin e Sahih Muslim: (“Ari duhet të paguhet me ar…”)
Riba dhe Inflacioni
Inflacioni, i përkufizuar si një rritje e vazhdueshme e çmimeve, mund të ulë vlerën e parasë. Supozoni që personi X jep një hua prej 100 dollarësh personit Y, që duhet të shlyhet pas 12 muajsh. Por, nëse çmimet rriten me 10 për qind gjatë kësaj kohe, vlera e atyre 100 dollarëve do të jetë më e vogël për huadhënësin (personin X). Në një rast të tillë, a mund të kërkojë personi X një shtesë ose premium për të marrë parasysh humbjen e vlerës së parasë? Mendimi islam është kundër kërkimit të çdo premiumi. Dijetarët argumentojnë se, edhe pse është fatkeqësi që personi X ka humbur një pjesë të vlerës, kjo nuk është faji i personit Y (huamarrësit), prandaj huamarrësi nuk duhet të ngarkohet me këtë tepricë.
Kamata: Ndalimet Hebraike dhe të Krishtera
Ndalimi i ribas nuk është unik për Islamin. Ai është gjithashtu i ndaluar në mënyrë të qartë në traditat e krishtera dhe hebraike:
“Mos i kërko vëllait tënd interes, qoftë për para, ushqim apo ndonjë gjë tjetër që mund të sjellë interes.” (Ligji i Përtërirë, 23:19)
“Ai nuk jep hua me fajde dhe nuk merr interes të tepruar. Ai ndjek dekretet e mia dhe zbaton me besnikëri ligjet e mia. Ai njeri është i drejtë; ai me siguri do të jetojë, thotë Zoti Sovran.” (Ezekiel 18:8-9)
“Pastaj Jezusi hyri në tempullin e Zotit dhe i dëboi të gjithë ata që blinin dhe shisnin në tempull, përmbysi tryezat e këmbimtarëve të parave dhe vendet e atyre që shisnin pëllumba. Dhe tha: ‘Është shkruar: ‘Shtëpia ime do të quhet shtëpi e lutjeve’, por ju e keni bërë ‘shpellë kusarësh’.” (Mateu 21:12-13)
