“Për shkak të zhvillimit të jashtëzakonshëm të institucioni të vakëfit, një person mund të lindë në një shtëpi që i përket një vakëfi, të flejë në një djep të vakëfit dhe të ushqehet me ushqimin e vakëfit, të marrë mësim përmes librave të vakëfit, të bëhet mësues në një shkollë vakëf, të marrë një pagë të financuar nga vakëfi dhe, në momentin e vdekjes, të vendoset në një arkivol të siguruar nga vakëfi për t’u varrosur në një varrezë vakëfi.”
Shemsiah Abdulkerim (Yediyildiz).
Sipas Ligjit 41/2004, vakëfi është një veprim ligjor nga ana e vakif (personi që dhuron pasurinë) për të dhuruar pasurinë e tij për t’u përdorur pa një afat të caktuar (varësisht nga lloji i pasurisë) për qëllime fetare dhe/ose bamirësie në përputhje me Sheriatin. Vakifi dhe naziri (grupi që administron dhe menaxhon pasurinë e vakëfit) mund të jenë individë, organizata dhe entitete të tjera ligjore. Është në dorën e nazirit të maksimizojë plotësisht potencialin dhe përfitimin ekonomik të pasurive të vakëfit për mirëqenien e publikut të përgjithshëm.
Figura 1. Kategoritë e vakëfit në Jurisprudencën Islame (me objektin që ndahet më tej sipas Rregullores së Qeverisë 42/2006).
Rregullorja e Qeverisë 42/2006 klasifikon pasuritë e vakëfit në: 1) objekte të paluajtshme (siç është toka), 2) objekte të lëvizshme përveç parave (siç janë automjetet, ari dhe instrumentet e tregut kapital), dhe 3) para. Rregullorja BWI 1/2009 e definon më tej vakëfin monetar (kategori e tretë e pasurisë së vakëfit sipas Rregullores së Qeverisë 42/2006) si vakëf të dhënë në formë parash, të cilat mund të menaxhohen në mënyrë produktive nga naziri për përfitimin e mevkuf alejh (përfituesit, siç është përcaktuar në kontratën e vakëfit nga vakifi). Ka një ndryshim mes vakëfit monetar dhe vakëfit përmes parasë, sipas BWI.
Vakëfi monetar është vakëf i dhënë direkt në para, me qëllimin që paratë të menaxhohen (dhe investohen) në mënyrë produktive. Kthimi nga menaxhimi/investimi do të përdoret për përfitimin e mevkuf alejh. Ndërkohë, vakëfi përmes parasë është një vakëf pasurie i dhënë indirekt nëpërmjet parasë, prandaj qëllimi është të përdoren paratë për të blerë ose ndërtuar pasurinë e vakëfit të dëshiruar. Pasuria e vakëfit do të përdoret më pas për përfitimin e mauquf alaih. Për thjeshtësinë e këtij studimi, vakëfi monetar i përmendur është ai vakëf që jepet drejtpërdrejt në para dhe vakëfi përmes parasë, me qëllimin që të investohet në REIT islame.
Për më tepër, Rregullorja BWI 1/2009 përcakton që vakëfi monetar duhet të bëhet përmes LKSPWU (në përgjithësi, banka sheriat), ndërsa vakëfi përmes parasë mund të bëhet përmes çdo nazir të regjistruar.
Figura 2. Skema e menaxhimit dhe investimit të vakëfit monetar
Për shkak se vakëfi monetar tani ka një bazë ligjore sipas Ligjit të Vakëfit dhe, duke u shoqëruar me rritjen e normës së përdorimit të vakëfit monetar nga publiku i përgjithshëm, do të lindë nevoja për ruajtjen dhe investimin e vakëfit monetar. Magda Ismail Muhsin e definon vakëfin monetar si “nënshtrimin e një shume parash nga një themelues(ës) dhe dedikimin e të ardhurave të saj në përjetësi për mirëqenien e shoqërisë”. Nevoja për investim në një anë është thjesht për shkak të pamundësisë për përdorimin direkt të parave për përfitimin (konsumimin) e mevkuf alejh, për shkak të zbatimit të përjetshëm, ndërsa nga ana tjetër, lënia e parasë të pasivizuar e ekspozon atë ndaj inflacionit, i cili mund të zvogëlojë fuqinë blerëse të saj. Si rrjedhojë, ruajtja dhe investimi janë disa nga aftësitë e nevojshme për menaxhimin e vakëfit monetar, të cilat mund të ndryshojnë nga menaxhimi i pasurive të paluajtshme (p.sh., ndërtesa, automjete, kafshë, etj.)
