Nga Les Nemethy, CEO, Euro-Phoenix Financial Advisors Ltd., ish-bankier në Bankën Botërore
Sipas makro analistit Octavio Costa, Shtetet e Bashkuara (dhe në fakt pjesa më e madhe e botës) po përballen njëkohësisht me tre ekstreme makroekonomike:
- Problemi i borxhit i epokës pas Luftës së Dytë Botërore të viteve 1940.
2. Mjedisi tepër inflacionist i viteve 1970.
3. Vlerësimet e flluskës së kapitalit, si në vitet 1990, përpara flluskës dot-com.
Këto do të ishin të frikshme, edhe si probleme të veçanta. Fakti që po përballemi me të tria njëkohësisht, e kufizon shumë hapësirën e manovrimit për bankierët qendrorë dhe planifikuesit ekonomikë.
Ray Dalio, makro investitor dhe themelues i një fondi mbrojtës të njohur në SHBA, Bridgewater Associates, beson se jemi në fazat përfundimtare të ciklit të një rënieje ekonomike 80-vjeçare — ku tre problemet e lartpërmendura janë simptoma mjaft tipike.
Stresi i shkaktuar nga këto vështirësi çon në polarizim dhe konflikte civile. Ai mendon se ka një shans prej 30% që të ndodhë një event i ngjashëm me një luftë civile në SHBA, gjatë pesë viteve të ardhshme, kur cikli i rënies do të arrijë nivele edhe më të ulëta.
Charlie Munger, bashkëpunëtor i ngushtë i Warren Buffet, deklaroi në një intervistë të fundit se inflacioni është varreza e demokracive, duke kontribuar në rënien e shumë vendeve dhe qytetërimeve, nga Perandoria Romake te Republika e Vajmarit.
Inflacioni ul kursimet, zvogëlon fuqinë blerëse, duke çuar në pakënaqësi dhe konflikte civile. Sipas parashikimit të Munger, Dollari Amerikan do të dobësohet dhe do të bëhet efektivisht i pavlefshëm brenda 100 viteve, gjë që mund të përbëjë një kërcënim për vetë themelet e demokracisë në SHBA dhe gjetiu.
Sipas pikëpamjes sime, duke pasur parasysh situatën aktuale makroekonomike, zhvlerësimi i Dollarit Amerikan mund të jetë shumë më i shpejtë:
- USD ka humbur efektivisht 97% të vlerës që nga dalja “e përkohshme” nga standardi i arit në vitin 1971 (që do të thotë se dollari nuk mund të këmbehet më me ar).
- Rezerva Federale e SHBA-së tashmë ka marrë namin se i përgjigjet vonë kërcënimit të inflacionit, ndoshta edhe se ka humbur kontrollin e situatës, e megjithatë, ajo nuk është lejuar që të rrisë, në mënyrë dramatike, normat e interesit për shkak të pasigurive në lidhje me situatën në Ukrainë, Covid-19 dhe nivelet globale të borxhit (që kanë arritur në 360% të PBB-së globale), të cilat rrisin ndjeshmërinë ndaj rritjes së normave të interesit.
- Tregjet e punës janë të shtrënguara dhe inflacioni po bëhet pjesë e rregullt e parashikimeve, që do të thotë se do të jetë e vështirë për ta frenuar, dhe ndoshta mund të rritet edhe më tepër.
Duke pasur parasysh këtë sfond, cilat janë mundësitë për Rezervën Federale? Dhe cilat janë mundësitë për investitorët? E thënë me pak fjalë:
Rezerva Federale nuk ka opsione të mira. Tre problemet e lartpërmendura, të shkaktuara nga vitet e qeverisjes së dobët fiskale dhe monetare, kanë zvogëluar hapësirën për manovrim.
Nëse Rezerva Federale do të vendoste frenat monetare (p.sh. të rriste në mënyrë dramatike normat e interesit) në një ekonomi të brishtë dhe në ngadalësim e sipër, me nivele rekord borxhi dhe pasiguri në Ukrainë dhe nga Covid-19, rezultati do të ishte një recesion i madh, ose një depresion.
Rikthimi i inflacionit në nivelin 2% do të kërkonte rritje të normave të interesit, në nivele që do të mbysnin plotësisht ekonominë.
Në rrethanat e sotme, thjesht parandalimi i përshpejtimit të inflacionit, do të ishte një rezultat jo i keq. Inflacioni do të kishte një kosto shoqërore tepër të rëndë për pensionistët dhe kursimtarët në përgjithësi, por ndoshta nuk do të ishte aq katastrofik sa nivelet e inflacionit në Republikën e Vajmarit që shkatërruan krejt demokracinë.
Lejimi i normave reale negative të interesit për 5-7 vjet, do të kishte një përfitim të madh, pasi do të lejonte botën të ulte borxhin e saj (duke supozuar se shpenzimet e pangopura do të ndalnin), si në fund të viteve 1940.
Sa për investitorët, mendoj se ari është mbrojtja më e mirë. Bitcoin është shumë i lidhur me Nasdaq, dhe anasjelltasi me indeksin VIX (për shembull, paqëndrueshmëria ose indeksi i rrezikut); ai nuk ofron llojin e mbrojtjes kundërciklike që ofron ari.
Nuk është rastësi që bankat qendrore në mbarë botën, mbajnë sasi të mëdha ari. Banka Qendrore e Gjermanisë ka deklaruar së fundmi se nuk do të përjashtonte mundësinë e rivlerësimit të arit për të korrigjuar nivelet e larta të borxhit.
Përveç arit, aksionet e burimeve dhe minierave ofrojnë gjithashtu mbrojtje. Kompanitë e burimeve globale (me përjashtim të energjisë), përfaqësojnë vetëm 2.5% të vlerës globale të aksioneve të listuara publikisht.
Teksa bota zgjohet nga kërcënimi i inflacionit dhe kërkon strehim tek mallrat e prekshëm, do të ketë një kërkesë për mallrat dhe aksionet minerare. Për mendimin tim, ky proces sapo ka filluar.
Ekziston një ndjenjë në rritje se, ndërkohë që po arrijmë në fundin e këtij cikli 80-vjeçar, do të ketë turbulenca më të shumta që do të rezultojnë në një ndryshim rrënjësor ekonomik. Kreu i FMN-së ka paralajmëruar për një ndryshim të tillë.
Është shumë herët për të parashikuar se çfarë do të ndodhë, por ai mund të përfshijë humbjen e statusit të dollarit amerikan si rezervë valutore, ndryshime në organizatat e sistemit Bretton Wood (FMN, Banka Botërore, etj.) dhe një rol më të rëndësishëm për arin, ndërkohë që monedhat Fiat do të përpiqen të rifitojnë besueshmërinë.
Mbi të gjitha, kalimi në fazën e parë më pozitive të ciklit të ardhshëm të borxhit, do të kërkojë aftësi të shkëlqyera drejtuese. /Monitor.al/
Shënim: Ky artikull është vetëm për qëllime edukative. Nuk duhet të interpretohet si këshillë investimi. Investitorët duhet të kryejnë kërkimet e duhura dhe të konsultohen me këshilltarët e tyre financiarë.
