Mudarabah është një lloj i veçantë partneriteti ku një partner i jep para një tjetri për t’i investuar në një ndërmarrje tregtare. Investimi vjen nga partneri i parë, i cili quhet “rabb-ul-mal”, ndërsa menaxhimi dhe puna janë përgjegjësi ekskluzive e tjetrit, i cili quhet “mudarib”.
Dallimi midis musharakah dhe mudarabah mund të përmblidhet në pikat e mëposhtme:
(1) Investimi në musharakah vjen nga të gjithë partnerët, ndërsa në mudarabah, investimi është përgjegjësi e vetme e rabb-ul-mal.
(2) Në musharakah, të gjithë partnerët mund të marrin pjesë në menaxhimin e biznesit dhe të punojnë për të, ndërsa në mudarabah, rabb-ul-mal nuk ka të drejtë të marrë pjesë në menaxhimin që kryhet vetëm nga mudarib.
(3) Në musharakah, të gjithë partnerët ndajnë humbjen në përpjesëtim me raportin e investimit të tyre, ndërsa në mudarabah, humbjen, nëse ka, e pëson vetëm rabb-ul-mal, sepse mudarib nuk investon asgjë. Humbja e tij kufizohet në faktin që puna e tij ka shkuar kot dhe puna e tij nuk i ka sjellë asnjë përfitim. Megjithatë, ky parim është i kushtëzuar nga fakti që mudarib ka punuar me kujdesin e duhur që zakonisht kërkohet për biznesin e atij lloji. Nëse ai ka punuar me neglizhencë ose ka kryer pandershmëri, ai do të jetë përgjegjës për humbjen e shkaktuar nga neglizhenca ose sjellja e tij e keqe.
(4) Përgjegjësia e partnerëve në musharakah është zakonisht e pakufizuar. Prandaj, nëse detyrimet e biznesit tejkalojnë asetet e tij dhe biznesi shkon në likuidim, të gjitha detyrimet e tepërta do të mbarten proporcionalisht nga të gjithë partnerët. Megjithatë, nëse të gjithë partnerët kanë rënë dakord që asnjë partner të mos marrë borxhe gjatë zhvillimit të biznesit, atëherë detyrimet e tepërta do të mbarten vetëm nga ai partner që ka marrë një borxh për biznesin në kundërshtim me kushtin e lartpërmendur. Në të kundërt, në rastin e mudarabah. Këtu përgjegjësia e rabb-ul-mal është e kufizuar në investimin e tij, përveç nëse ai i ka lejuar mudarib të marrë borxhe në emër të tij.
(5) Në musharakah, sapo partnerët të përziejnë kapitalin e tyre në një fond të përbashkët, të gjitha asetet e musharakah bëhen në pronësi të përbashkët të të gjithëve sipas përpjesëtimit të investimit të tyre përkatës. Prandaj, secili prej tyre mund të përfitojë nga rritja e vlerës së aseteve, edhe nëse fitimi nuk është realizuar përmes shitjeve.
Rasti i mudarabah është i ndryshëm. Këtu të gjitha mallrat e blera nga mudarib janë vetëm në pronësi të rabb-ul-mal, dhe mudarib mund të fitojë pjesën e tij në fitim vetëm në rast se i shet mallrat me fitim. Prandaj, ai nuk ka të drejtë të kërkojë pjesën e tij në vetë asetet, edhe nëse vlera e tyre është rritur.
Biznesi i Mudarabah
Rabb-ul-mal mund të specifikojë një biznes të caktuar për mudarib, në këtë rast ai duhet të investojë paratë vetëm në atë biznes të veçantë. Kjo quhet “al-mudarabah al-muqayyadah” (mudarabah e kufizuar). Por nëse ai ia lë të hapur mudarib-it të ndërmarrë çfarëdo biznesi që dëshiron, mudarib do të jetë i autorizuar të investojë paratë në çdo biznes që ai e konsideron të përshtatshëm. Ky lloj mudarabah quhet “al-mudarabah al-mutlaqah” (mudarabah e pakufizuar).
Një rabb-ul-mal mund të lidhë kontratë mudarabah me më shumë se një person përmes një transaksioni të vetëm. Kjo do të thotë se ai mund t’ia ofrojë paratë e tij si A ashtu edhe B, në mënyrë që secili prej tyre të veprojë për të si mudarib dhe kapitali i mudarabah të përdoret nga të dy së bashku, dhe pjesa e mudarib-it të shpërndahet mes tyre sipas përpjesëtimit të rënë dakord. Në këtë rast, të dy mudarib-ët do të drejtojnë biznesin sikur të ishin partnerë ndërmjet tyre.
Mudarib-i ose mudarib-ët, sipas rastit, janë të autorizuar të bëjnë çdo gjë që normalisht bëhet gjatë zhvillimit të biznesit. Megjithatë, nëse ata dëshirojnë të kryejnë një veprim të jashtëzakonshëm, i cili është përtej rutinës normale të tregtarëve, ata nuk mund ta bëjnë këtë pa leje të shprehur nga rabb-ul-mal.
