Administrimi i vakëfeve në Malajzi

Që nga zbatimi i Aktit të Ndalesës së Vitit 1911 në shumicën e shteteve të Federatës Malajziane, deri në shfuqizimin e tij në vitin 1978, sistemi modern i vakëfeve në Malajzi ishte në gjendje të mjeruar. Jo vetëm sistemi vetë, por edhe qëndrimet e myslimanëve të zakonshëm malajzianë u prekën negativisht. Ideja se vakëfet mund të ishin një agjent i rëndësishëm i ndryshimeve ekonomike dhe një bazë për begatinë ekonomike ishte bërë krejtësisht e huaj për myslimanët malajzianë. Myslimanët në të gjitha nivelet filluan ta konsideronin vakëfin si një institucion të vjetër dhe të rënë në dekadencë, kryesisht për mirëmbajtjen e varrezave dhe disa xhamive.

Në perëndimin e sundimit të tyre në Malajzi, britanikët dhanë goditjen përfundimtare ndaj vakëfeve malajziane duke nisur një proces të centralizimit masiv, i cili, pasi filloi, vazhdoi edhe pas pavarësisë me vrullin e vet. Një sërë ligjesh të miratuara në vitet pesëdhjetë (në Perak më 1951 dhe 1965; Selangor më 1952; Trengganu më 1955; Malacca më 1959; dhe Johor më 1978) centralizuan në mënyrë drastike sistemin e vakëfeve në Malajzi. Disa nga nenet më të rëndësishme që tërheqin veçanërisht vëmendjen janë:

1. Këshilli i Fesë Islame ose Majlis Ugama Islam dan ‘Adat Melayu është kujdestari i vetëm i të gjitha pronave vakëf
2. Të gjitha dokumentet që lidhen me pronat vakëf duhet të mbahen nga Këshilli
3. Këshilli duhet të ndërmarrë hapat e nevojshëm për të transferuar pronësinë e të gjitha pronave vakëf te vetja
4. Të gjitha të ardhurat nga pronat vakëf specifike duhet të përdoren sipas qëllimit për të cilin ishin destinuar
5. Të gjitha të ardhurat nga pronat vakëf të përgjithshme duhet të mbahen në fondin e përgjithshëm të Mexhlisit ose Bejt el-mal.

Janë ndërmarrë hapa për të siguruar që pronësia e të gjitha pronave vakëf të transferohet te Këshillat Fetare Shtetërore, por ky nuk është një proces i lehtë dhe po hasen disa vështirësi. Këshillat janë vendosur drejtpërdrejt nën autoritetin e Sulltanit të çdo shteti. Në shtetet pa sulltanë, vakëfet vendosen nën autoritetin e Yang Di Pertuan Agong, Mbretit.

Teksti i ligjit përfshin deklaratën: “Pavarësisht ndonjë dispozite në të kundërtën, Mexhlisi … do të jetë kujdestari i vetëm i të gjitha vakëfeve, qoftë vakëfe familjare ose vakëfe bamirëse”. Shprehja “pavarësisht ndonjë dispozite” nënkupton se, pavarësisht udhëzimeve në aktin e vakëfit, Mexhlisi do të jetë kujdestari i vetëm. Në këtë mënyrë, në një lëvizje dramatike, institucioni tradicional dhe universal i kujdestarisë, myteveliu, i emëruar nga themeluesi, thjesht eliminohet. Kjo është sqaruar në Perak, ku Ligji për Kontrollin e Vakëfeve i vitit 1951 parashikon që Këshilli Ekzekutiv i Shtetit mund të shkarkojë çdo kujdestar, të caktojë një kujdestar të ri ose të vendosë që Mexhlisi të administrojë besimin për vakëfin. Kështu, duket se myteveliu tradicional i emëruar nga themeluesi është zëvendësuar nga Mexhlisi ose individë të caktuar prej tij.

Për më tepër, pasuria e prekur nga ky besim, vakëf ose nazr am duhet t’i kalojë në pronësi Mexhlisit. Të ardhurat nga një vakëf familjar, nëse pranohen nga Mexhlisi, duhet të përdoren sipas dispozitave të ligjshme të atij vakëfi.

Të ardhurat e çdo vakëfi duhet t’i paguhen dhe të bëhen pjesë e Fondit të Përgjithshëm të Vakëfeve ose Bejt el-Mal, i cili administrohet nga Mexhlisi. Pasuria kapitale dhe asetet e një vakëfi zakonisht nuk bëhen pjesë e Bejt el-Mal, por duhet të përdoren në përputhje me qëllimin e vakëfit dhe të mbahen si fonde të ndara. Nëse me kalimin e kohës nuk është më e mundur të zbatohen dispozitat ekzakte të ndonjë vakëfi, Mexjlisi duhet të administrojë fondet e vakëfit sa më afër qëllimit fillestar të tij ose, me miratimin e sundimtarit, të vendosë që këto prona dhe asete t’i shtohen dhe të bëhen pjesë e Bejt el-Mal.

Të gjitha këto tregojnë qartë shkallën e tepruar të centralizimit që ka ndodhur në sistemin e vakëfeve në Malajzi. Mexhlisi është shpallur kujdestari i vetëm për të gjitha vakëfet, përfshirë vakëfet familjare; të gjitha pronat vakëf janë nën pronësi të Mexhlisit; dhe kapitali i mbajtur veçmas supozohet të financojë qëllimin e vakëfeve. Por si mund të realizohet kjo nëse të ardhurat mblidhen nga Bejt el-Mal? Kjo kujton situatën osmane në shekullin e nëntëmbëdhjetë, kur Evkaf-ı Hümayun Nezareti mblidhte të ardhurat e vakëfeve dhe rishpërndante 1/4 e këtyre fondeve si “ndihmë” për vakëfet. Në fakt, pamja është aq e ngjashme me aplikimin osman, sa duket sikur Ambasada Britanike në Perandorinë Osmane informoi Qeverinë Britanike në Indi, e cila më pas zbatoi të njëjtat masa në Malajzinë Britanike. Megjithëse është hipotetike, kjo është një tezë që ia vlen të shqyrtohet.

Në këto rrethana, pozita e myteveliut është gjithashtu mjaft e paqartë. Nuk është e qartë nëse ky institucion mijëvjeçar është zhdukur tërësisht në Malajzi. Nëse Mexhlisi është shpallur kujdestari i vetëm i të gjitha vakëfeve, përfshirë ato familjare, çfarë ndodh atëherë me myteveliun? Edhe pse Akti për Vakëfet e Johor-it (nr.5) shpall se tjetërsimi i tokës vakëf është i pavlefshëm dhe nëse ndonjë tokë bëhet vakëf, frutdhënia e saj duhet t’u përkasë përfituesve.

Është e qartë se administrimi real i pronave vakëf është në duart e Mexhlisit dhe jo të myteveliut, i cili shpesh ishte anëtar i familjes. Nën këto kushte të centralizimit ekstrem, nuk është çudi që myslimanët në Malajzi refuzojnë të japin pronat e tyre si vakëf.

Në fakt, legjislacioni ka shkuar më tej duke e centralizuar sistemin edhe më shumë; është përcaktuar, për shembull, që Këshilli Ekzekutiv i Shtetit mund t’i japë Mexhlisit fuqinë për të hetuar çdo vakëf, për të kërkuar llogaritë financiare të çdo vakëfi dhe për të parashikuar ndëshkime për dështimin në dorëzimin e llogarive dhe dorëzimin e aseteve të vakëfit (Akti për Kontrollin e Vakëfeve në Perak, 1951, nr.8).

Në Malacca dhe Penang parashikohet që e gjithë pasuria e luajtshme ose e paluajtshme, e cila ishte nën pronësinë e Bordit të Vakëfeve Myslimane dhe Hindu përpara hyrjes në fuqi të Aktit për Administrimin e Ligjit Islam, tani t’i kalojë Mexhlisit, duke konfirmuar kështu argumentet e mësipërme edhe për këto shtete.

Të gjitha të drejtat, detyrat dhe fuqitë e Bordit të Vakëfeve Myslimane dhe Hindu, në lidhje me vakëfet e dhëna në tokë ose para për mbështetjen e qëllimeve bamirëse, do t’i kalojnë Mexhlisit (Akti për Administrimin e Ligjit Islam në Malacca, AMLE, 1959, neni 9; Penang, AMLE, 1959, neni 9). Këto legjislacione janë interesante gjithashtu sepse lejojnë vakëfet me para në Malajzi. Edhe në Singapor, një vakëf përkufizohet në nenet 6/1 dhe 6/2 të Aktit për Administrimin e Ligjit Islam, 1968, si çdo vakëf në tokë ose para i dhënë për mbështetjen e ndonjë xhamie myslimane, shkolle ose për qëllime bamirëse, duke legalizuar në fakt vakëfet monetare.

Malacca duket se ka organizimin më të mirë administrativ. Vetëm në Malacca mund të vërehet një komitet i specializuar që merret me çështjet e vakëfeve. Në shumicën e shteteve, nuk ekziston një organ i tillë dhe çështjet e vakëfeve u lihen në dorë zyrtarëve që nuk kanë trajnim të duhur në menaxhimin e vakëfeve. Statistikat mbi shtrirjen e pronave vakëf janë të pamjaftueshme në të gjitha shtetet. Për më tepër, meqenëse shumica e tokave vakëf janë dhuruar për varreza myslimane, është vlerësuar se vetëm dhjetë për qind e tokave vakëf në Malajzi ka potencial për gjenerim të të ardhurave. Shumica e pronave vakëf që mund të gjenerojnë të ardhura janë në formën e ndërtesave banimi dhe tokave bujqësore. Ndërtesat e banimit dhe tokat urbane vakëf kanë potencial të konsiderueshëm për të gjeneruar qira, por ky potencial është penguar nga Ligji i Kontrollit të Qirave.

Ligji i Kontrollit të Qirave i vitit 1948 ngrinte të ardhurat nga të gjitha pronat vakëf në Malajzi për shumë vite (Një tjetër trashëgimi e sundimit kolonial, Ligji i Kontrollit të Qirave u formulua në vitin 1948 dhe hyri në fuqi në të gjitha shtetet nga viti 1966. Kontrolli i qirave filloi të hiqej vetëm në vitet 1996-97). Me ngrirjen e të ardhurave të tyre bazë, vakëfet në Malajzi u goditën edhe financiarisht.

Një tjetër arsye pse qiratë janë shumë më të ulëta se normat e tregut është dhënia me qira afatgjatë (66 deri në 99 vjet). Në fakt, një lidhje e fortë midis qirave të ulëta dhe qirave afatgjata është demonstruar bindshëm nga Othman Alhabshi.

Gjithashtu, në Malajzi është e mundur të dallosh një lloj diskriminimi ndaj vakëfeve. Për shembull, ndërsa autoritetet lokale janë përjashtuar nga Ligji i Kontrollit të Qirave, Mexhlisi, i cili kontrollon vakëfet, është subjekt i tij. Si pasojë, Mexhlisi vazhdon të marrë nga disa prona që jep me qira një qira mujore aq të ulët sa 1.00 RM!

Diskriminimi mund të vërehet edhe në fushën e politikave fiskale: ndërkohë që të ardhurat nga vakëfet i nënshtrohen të gjitha kufizimeve të Ligjit të Kontrollit të Qirave, ato nuk përfitojnë asnjë lehtësim tatimor. Në fakt, me përjashtim të varrezave, të gjitha tokat vakëf i nënshtrohen tatimit mbi tokën. Për të shtuar konfuzionin, këto norma tatimore nuk janë uniforme në të gjithë vendin. Në këto kushte, nuk është për t’u habitur që në shtetin e Malaccas, gjatë periudhës 1985-89, sistemi vakëf pësoi deficit.

Duke qenë se në Malajzi ekzistojnë tre grupe kryesore etnike — malajzianë, kinezë dhe indianë — secili me besime fetare të ndryshme, Ligji i Kontrollit të Qirave pati pasoja të jashtëzakonshme. Kjo ndodhi sepse toka dhe ndërtesat (pronat vakëf) në përgjithësi i përkisnin myslimanëve, ndërsa qiramarrësit ishin kinezë. Meqenëse Ligji i Kontrollit të Qirave transferoi një pjesë të madhe të të ardhurave nga pronarët qiramarrës, situata ishte shpërthyese. Nik Abdul Rashid b. Abdul Mexhid e ka përshkruar këtë situatë në një deklaratë dramatike:

“Nëse tridhjetë vjet më parë kinezët merrnin me qira tokat vakëf në Taiping për 1,00 RM në muaj, tridhjetë vjet më vonë ajo qira mbeti ende 1,00 RM. Gjatë kësaj periudhe, qiramarrësit kinezë grumbulluan miliona fitime, por të ardhurat tona nga prona vakëf mbetën 1,00 RM”.

Këto të ardhura qesharake reflektohen drejtpërdrejt në buxhetet e Mexhlisit. Për shembull, Mexhkisi i Pulau Penang mundi të mbledhë 325,000 RM si të ardhura, ndërsa shpenzoi 268,890 RM. Për më tepër, borxhet e papaguara arritën në 70,000 RM. Kështu, Mexhlisi kishte shumë pak burime për të zhvilluar pronat vakëf që administronte.

Zakonisht, projektet zhvillimore financohen përmes huamarrjes nga institucionet financiare, gjë që na çon drejtpërdrejt te çështja shumë e rëndësishme e marrëdhënies midis vakëfeve dhe institucioneve financiare. Edhe pse Mexhlisi i Penangut ka marrë me sukses kredi nga Banka e Zhvillimit të Malajzisë (MDB) dhe gjithashtu nga Majlis, Amanah Rakyat (MARA ose Këshilli i Besimit për Popullin Indigjen, Bumiputra), një shumë e kombinuar prej RM milion RM, dështon të marrë kredi nga Banka Islame. Detajet e këtyre transaksioneve janë si më poshtë:

1. Mexhlisi ka marrë një kredi prej 5 milion RM nga MDB me interes 5%. Kjo shumë u huazua për ndërtimin e një ndërtese 7-katëshe në tokë vakëf.
2. Gjithashtu, Mexhlisi ka marrë një kredi prej 2.5 milion RM nga MARA për ndërtimin e një ndërtese tjetër në tokë vakëf. Nuk ka pasur interes, por Mexhlisii duhej të pranonte të hipotekonte tokën vakëf për MARA për një periudhë 30 vjeçare. Ky transaksion u përfundua dhe ndërtimi u ngrit, duke gjeneruar një të ardhur mujore totale prej 13,200 RM.

Kur Mexhlisi deshi ta shfrynte këtë ndërtese nga hipotekimi i MARA-s, iu drejtua Bankës Islame. MARA kërkonte 5 milion RM për 2.5 milion RM që kishte investuar fillimisht. Kështu, Mexhlisi vendosi të kërkonte një kredi nga Banka Islame. Banka pranoi të blinte ndërtimin nga MARA për RM 5 milion, por kërkoi nga Mexhlisi 11 milion RM. Mexhlisi duhej të bënte një pagesë të parë prej 183,333 RM dhe të paguante pjesën tjetër në këste mujore prej 61,112 RM për 180 muaj. Mexhlisi arriti shpejt në përfundimin se Banka Islame po kërkonte një fitim prej 120% dhe vendosi të anulonte çdo marrëdhënie që mund të kishte në të ardhmen me këtë “bankë pa interes”.

Kjo përvojë zhgënjyese që kishte Mexhlisi me Bankën Islame është edhe më e theksuar nëse marrim parasysh faktin që vakëfet malajziane janë aksionarë të tërthortë të kësaj banke, sepse të ardhurat e mbledhura nga departamentet fetare, të cilat përbëhen pjesërisht nga të ardhurat e vakëfeve, janë investuar në Bankën Islame të Malajzisë dhe në Kompaninë Takaful. Më saktësisht, 25% e aksioneve të Bankës Islame të Malajzisë janë në pronësi të departamenteve fetare të shteteve të ndryshme. Sa i përket Kompanisë Takaful, nga kapitali i paguar i përgjithshëm prej 10 milion RM, gjysma e tij ishte në pronësi të departamenteve fetare në vitin 1991. Për më tepër, Këshilli i Besimit Islam ka qenë një investitor i rëndësishëm në Bankën Islame të Malajzisë; ai ka depozituar 1,065,500 M$ në llogarinë e investimeve të bankës Islame. Pavarësisht këtyre përvojave zhgënjyese, disa mundësi të suksesshme gjithashtu janë përmbyllur dhe tokat vakëf janë zhvilluar me fitim nga fondet e siguruara nga MARA. Në përgjithësi, Mexhlisi, në krahasim me Bankën Islame, ka pasur një marrëdhënie më të mirë me MARA-n.

Struktura federale e Malajzisë gjithashtu paraqet disa probleme për menaxhimin e vakëfeve: Çdo shtet ka probleme të ndryshme që rrjedhin nga madhësia e ndryshme, sasia e pasurive të vakëfeve, etj. Duke marrë parasysh këto dallime, janë identifikuar 5 zona kryesore problemesh të përbashkëta për të gjithë shtetet. Këto janë:

1. Objektivat dhe funksionet e administratorëve nuk janë të qarta.
2. Struktura organizative është joefikase.
3. Oficerët e vakëfeve nuk janë trajnuar siç duhet.
4. Mungesa e planeve dhe veprimeve konkrete për zhvillimin e pasurive të vakëfeve.
5. Mungesa e mbështetjes financiare për realizimin e projekteve të vakëfeve.

Të gjitha këto kanë penguar dhënien e vakëfeve nga myslimanët malajzianë, siç tregon hulumtimi që ka treguar se shumica e tokave vakëf në shtetin e Johorit i takojnë shtetit. Kjo ka kuptim të qartë: Myslimanët e Johorit rrallë formojnë vakëfe në një bazë individuale. Ky është një konkluzion i dukshëm për një shtet ku sultani i madh i Johorit dikur kishte dhuruar pasuri të mëdha dhe kështu kishte dhënë një shembull për qytetarët e zakonshëm. Prandaj, fajtorët nuk mund të jenë myslimanët e Johorit, por ndikimi i kolonializmit, sekularizmi dhe sistemi i vakëfeve që ka shpërfillur myslimanët nga dhënia e pasurive të tyre si vakëf. Për këto arsye mund të shtojmë edhe kostot e larta të tokës që imponojnë një mundësi të konsiderueshme kostoje për themeluesit.

Megjithatë, një pengesë e rëndësishme për dhënien e vakëfeve mund të gjendet edhe në procedurën ligjore. Për shembull, në Selangor, Negri Sembilan, Kelantan, Trengganu, Pahang, Malajka, Penang dhe Kedah, është përcaktuar që një vakëf nuk mund të përfshijë më shumë se një të tretën e pasurisë (përveçse në Kelantan, ku duhet të miratohet dhe verifikohet nga sundimtari, ose në Trengganu ku duhet të miratohet dhe verifikohet nga të gjithë përfituesit). Në këtë mënyrë, sasia e pasurisë që një themelues mund të dhurojë si vakëf është e kufizuar në vetëm një të tretën e pasurisë së tij/saj. Nuk ka dyshim se ky rregull shkel qartazi parimet themelore të ligjit islam të vakëfeve dhe është një tjetër mbetje e ndikimit britanik.

Një pengesë tjetër e rëndësishme ka të bëjë me vendosjet e paligjshme në tokat vakëf. Kur ndodhin vendosje të tilla, ka pak bashkëpunim mes besimtarit, Mexhlisit dhe autoriteteve. Në shtetin e Johorit, Ligji për Administratën e Çështjeve Fetare, Johor, nr. 14/78, neni 50 u vendos ndëshkime për ata që futen ose vendosen paligjshëm në pasurinë vakëf, deri në një gjobë maksimale prej 1,000 RM ose gjashtë muaj burgim (Top, 1991: 179). Pasi vendosjet e paligjshme ndodhin vazhdimisht, është e qartë që këto masa nuk janë të mjaftueshme. Një shembull i njohur i një vendosjeje të paligjshme në tokë vakëf ka ndodhur në Penang. E ashtuquajtura Wakaf Kampong Makam me shtatë hektarë tokë në mes të George Town kishte pasur vendosje të paligjshme. Mexhlisi i Penang reagoi ndaj kësaj situate dhe urdhëroi që vendosësit të largoheshin. Për shkak të mungesës së bashkëpunimit ndërmjet autoriteteve, ky urdhër nuk u respektua nga vendosësit. Si rezultat, Mexhlisii nuk ka mundur të zhvillojë këtë pasuri sipas planit të tij origjinal.

Duke e kaluar vëmendjen tonë në Singapor, vërejmë tendenca të ngjashme për centralizim dhe vërejmë se ekziston një Këshill i Vakëfeve Myslimane dhe Hinduse i ngritur nën Ligjin e Mëparshëm të Vakëfeve Myslimane dhe Hinduse për të administruar disa vakëfe fetare myslimane. Ministri mund të urdhërojë që çdo vakëf të administrohet nga Këshilli kur ai e gjen të arsyeshme që:

1. Çdo vakëf është keq-administruar.
2. Nuk janë emëruar mytevelitë (mbikqyrësit).
3. Do të ishte në avantazhin e vakëfit që të administrohej nga Këshilli.

Këshilli ka të gjitha fuqitë e një myteveliu dhe mund të emërojë ose heqë çdo oficer të vakëfit, të marrë dhe grumbullojë të ardhurat e vakëfit. Këshilli gjithashtu ka fuqinë të kërkojë prodhimin e llogarive nga mytevelitë ose çdo person që ka në pronësi, ruajtje ose kontroll të fondeve, parave ose pasurisë së çdo vakëfi dhe ka fuqi të kërkojë që ky besimtar ose person të paraqitet para Këshillit dhe të intervistohet nën betim ose ndryshe.

Kështu, në Singapor kemi një situatë pak më të ndryshme, pasi që nuk po eliminohet krejtësisht institucioni i myteveliu, por seksioni 58 (4) i Ligjit për Administratën e Ligjit Mysliman të vitit 1968 lejon që besimtarët e emëruar nga themeluesi në aktin e dhurimit të vazhdojnë të funksionojnë, por njëkohësisht konfirmon fuqinë e Mexhlis Ugama Islam Singapura (MUIS) për të emëruar dhe larguar çdo myteveli të ekzistueshëm. Ky ndryshim në lidhje me statusin e mytebelive ndërmjet Singaporit dhe Malajzisë është gjithashtu i konfirmuar nga Ahmed Ibrahim:

“Shumica e xhamive në Singapor ende administrohen nga mytevelitë nën besë të krijuara nga testamentet … dhe (në) këtë aspekt pozita e tyre në Singapor ndryshon nga ajo në shtetet e Malajzisë, ku është përcaktuar që Mexhlisi Ugama Islam duhet të merret si mbikqyrës i të gjitha xhamive …”.

Një rast konkret nga Gjykata e Apelit të Singaporit mund të ilustrojë se si këto rregulla dhe rregullore zbatohen në praktikë. Rasti që do të referohemi është i njohur si “Trustees of the Estate of M. Haji Meera Hussain v. MUIS.” Ky rast ka të bëjë me një vakëf të dhuruar nga një Abdurrahman b. Muhammad Junus, një banor i Singaporit, i cili bëri testamentin e tij të fundit në Indi dhe vdiq atje më 13 tetor 1918. I ndjeri kishte disa pasuri në Singapor dhe ai e shprehu në testamentin e tij se të ardhurat nga këto pasuri duhet të shpenzoheshin për mbajtjen e një xhamie në Indi. Me kalimin e kohës, një pjesë e madhe e pasurisë së lënësit të testamentit u humb dhe vetëm një pjesë e një pasurie në 34 Arab Street mbeti. Kjo pasuri duket se nuk ishte e mjaftueshme për mbajtjen e xhamisë në Indi. Duke marrë parasysh këtë, besimtarët apeluan për lejen për të shitur pasurinë për të ndërtuar një xhami të re në Indi.

Megjithëse kjo u miratua nga Komisioneri i Bamirësisë, MUIS kundërshtoi shitjen duke argumentuar se pasuritë që përbëjnë një vakëf do të kalonin automatikisht në pronësi të MUIS sipas Ligjit për Administratën e Ligjit Mysliman të vitit 1968 (Kap. 3)(Ligji). Gjykatësi i gjykatës së parë ra dakord me respondentët dhe vendosi se pasi pasuria ishte e kaluar në pronësi të MUIS, apelantët nuk kishin të drejtë për të shitur pasurinë. Apelantët apeluan kundër këtij vendimi.

Rasti u referua më pas në Gjykatën e Apelit të Singaporit dhe është i njohur si Civil Appeal No. 134 of 1994. Gjykata e hodhi poshtë apelimin dhe kështu konfirmoi pretendimin e respondentëve se pasi pasuria e vakëfit ishte automatikisht e kaluar në MUIS, apelantët nuk kishin asnjë titull ligjor ose të drejtë për të shitur pasurinë përveçse për të realizuar vakëfin sipas udhëzimeve të testamentit. Kërkesa për shitjen e pasurisë u refuzua gjithashtu për shkak se themeluesi kishte ndaluar istibdal-in në aktin e vakëfit. Ky rast konkret i gjykatës nga Singapori tregon pikat e mëposhtme:

1. Është e mundur të dhurosh pasuri në Singapor dhe të përdorësh përfitimin e saj për mbështetje të një xhamie në Indi.
2. Që nga themelimi i vakëfit, janë emëruar disa breza besimtarësh për të administruar vakëfin.
3. Këta myteveli lejohej të administronin vakëfin. Kjo leje u konfirmua gjithashtu nga Gjykata e Apelit të Singaporit, duke treguar se posti i besimtarit është shumë më i qartë në Singapor sesa në Malajzi.
4. Por mytevelitë nuk lejohej të shisnin pasurinë, pasi istibdal-i nuk ishte i lejuar nga themeluesi, por gjithashtu, dhe më kryesorja, sepse pasuria e vakëfit nuk ishte në pronësi të besimtarëve, por të MUIS. Ky është një argument pothuajse identik me atë që ndodh në Malajzi.

Për të përmbledhur, Malajzia përbën një rast fascinues për historinë e vakëfeve. Ky është një vend ku ligji islam është zëvendësuar nga ligji laik britanik, dhe vakëfet mbetën të gjallë për periudha të gjata. Për më tepër, myslimanët përbëjnë vetëm rreth gjysmën e popullsisë totale. Pavarësisht këtyre fakteve historike, në Malajzinë e pavarur, myslimanët filluan të sfidojnë ligjin britanik dhe të insistojnë për t’u drejtuar nga ligji dhe institucionet e tyre. Ky vend po lind një sistem dual ligjor. Në këto rrethana, pritet që vendi të kalojë në një reformë të plotë të vakëfeve.